Naar cookieinstellingen
Paleis op de Dam hoofdstad Amsterdam

Waarom Nederland tussen 1815 en 1983 eigenlijk geen hoofdstad heeft gehad

Amsterdam is de hoofdstad van Nederland, terwijl de regering in Den Haag zetelt. Dat maakt Nederland een tamelijk uniek land. Maar weet u dat Amsterdam pas sinds 1983 officieel is vastgelegd als hoofdstad? Hiervoor moeten we terug naar de Franse Tijd, begin 19e eeuw.

Lodewijk Napoleon houdt niet van zeelucht en vindt Utrecht te klein

In de nasleep van de moord op Willem van Oranje (1584) verhuist zijn zoon Maurits naar het Binnenhof in Den Haag. Sinds het einde van de 16e eeuw is de Staten-Generaal (de huidige Eerste en Tweede Kamer) vrijwel onafgebroken in de Hofstad gebleven. Eén van de tijdelijke verhuizingen dateert van de Franse Tijd.

Nadat Napoleon in 1806 de toenmalige Bataafse Republiek aan zijn Franse Keizerrijk toevoegt, schuift hij zijn broer Lodewijk Napoleon naar voren als koning. Lodewijk Napoleon verblijft korte tijd in Den Haag, Apeldoorn en Utrecht. “Er werd gezegd dat hij die zeelucht in Den Haag niet prettig vond. Dus toen is hij naar Utrecht gegaan, daar heeft hij vrij kort gewoond. Maar hij vond de stad te klein en zijn favoriete theater brandde af. Toen heeft hij zijn oog laten vallen op het stadhuis van Amsterdam”, vertelt historica Hannah Bakx aan NH Nieuws. In 1808 gaat Lodewijk Napoleon inderdaad in het Paleis op de Dam wonen, waarna de regering ook naar Amsterdam verhuist.

's-Hertogenbosch Den Bosch
Lees ook: Hoe zit het? Hoe komen Den Bosch en Den Haag aan hun dubbele naam?

Hoofdstad Amsterdam: in 1814 in de grondwet, in 1815 eruit

Maar Nederland wordt al snel weer onafhankelijk. Op 30 november 1813 zet Koning Willem I (exact 200 jaar later nagespeeld door Huub Stapel) weer voet op Nederlandse bodem. Dat doet hij in Scheveningen, maar zijn inhuldiging als soeverein vorst is in Amsterdam. Na de Franse Tijd ontstaat het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, met het huidige Nederland, België en Luxemburg. Koning Willem I verblijft afwisselend in Brussel en Den Haag, waar de regering ook weer is neergestreken. Ook krijgt hij het Paleis op de Dam in Amsterdam aangeboden. Volgens de in 1814 ingestelde grondwet is Amsterdam dan ook de hoofdstad. Maar die bepaling verdwijnt 1 jaar later alweer, als tegemoetkoming richting het Belgische deel van het Koninkrijk.

In 1830 breekt de Belgische Opstand uit, waarna het huidige Nederland uiteindelijk vorm krijgt. Met Den Haag dus als regeringszetel en Amsterdam nog steeds als hoofdstad, een overblijfsel uit de Franse Tijd. Maar grondwettelijk gezien heeft Nederland ruim 150 jaar lang geen hoofdstad. Het duurt namelijk nog tot 1983, voordat Amsterdam weer als hoofdstad is aangeduid in de grondwet. Hans Wiegel, voormalig minister van Binnenlandse Zaken, staat aan de basis van deze correctie. “Amsterdam was de hoofdstad vanaf het moment dat een koning er zijn hoofdstad van maakt, in 1808. Het enige wat ik bij de grondwetsherziening van 1983 heb willen doen, is vastleggen wat al lang zo was”, blikt Wiegel later terug in Het Parool.

Grondwet Nederland 175 jaar oud
Lees ook: De grondwet viert 175e verjaardag: waarom is juist de versie uit 1848 zo belangrijk?

Hoe bijzonder is deze Nederlandse staatsvorm?

En zo is Nederland aan een bijzondere status gekomen, door zijn nationale regering die niet in de hoofdstad zetelt. Weinig andere landen kunnen dit ook zeggen. Wel zijn er landen die formeel nog steeds geen hoofdstad hebben, net zoals in Nederland jarenlang het geval is geweest. Het altijd neutrale Zwitserland bijvoorbeeld, al geldt Bern wel als Bondsstad. In Israël is Jeruzalem de hoofdstad, maar veel landen erkennen deze status niet. Zuid-Afrika heeft dan weer 3 hoofdsteden. In Kaapstad zit het parlement, de regering zetelt in Pretoria en de hoogste rechtbank in Bloemfontein.

(Bron: Utrecht University, Quest, NH Nieuws, Het Parool, Parlement.com, NPO Kennis, Gemeente Amsterdam, Universiteit Leiden, Museum van de Kanselarij der Nederlandse Orden, Omroep West, EU Monitor, UCOS.be, NOS. Foto: Salvador Maniquiz/Shutterstock)

Geef een reactie

Minder uitleg Meer uitleg

Cookies op de website van omroep MAX. Geef je toestemming!

Wij plaatsen Functionele cookies, om deze website naar behoren te laten functioneren en Analytische cookies waarmee wij het gebruik van de website kunnen meten. Deze cookies gebruiken geen persoonsgegevens. Voor cookies waarmee derden uw surfgedrag kunnen volgen, kunt u hieronder apart toestemming geven.

Meer uitleg

Waarom cookies?

Omroep MAX plaatst specifieke cookies om het gebruiksgemak voor bezoekers te vergroten. Ze helpen in functionaliteit en zijn bedoeld om inzicht te krijgen in de werking en effectiviteit van de websites.

Hiermee kunnen we de bezochte website zo gebruiksvriendelijke en interessant mogelijk maken voor de bezoeker. Hierbij worden geen gegevens verzameld die gebruikt kunnen worden om individuele gebruikers te volgen.

Functionele cookies

Cookies die er voor zorgen dat deze website naar behoren functioneert

De websites van Omroep MAX gebruiken cookies om er voor te zorgen dat onze websites naar behoren werken. Zo gebruiken wij cookies voor:

  • het onthouden van informatie die je invult op de verschillende pagina’s, zodat je niet steeds al je gegevens opnieuw hoeft in te vullen
  • het doorgeven van informatie van de ene pagina aan de volgende pagina, bijvoorbeeld als er een lange enquête wordt ingevuld of als je veel gegevens moet invullen bij een online bestelling
  • het opslaan van voorkeuren, zoals de taal, locatie, het gewenste aantal te tonen zoekresultaten, etc.
  • het opslaan van instellingen voor een optimale videoweergave, zoals de gewenste buffergrootte en de resolutiegegevens van je scherm
  • het uitlezen van je browserinstellingen om onze website optimaal op je beeldscherm te kunnen weergeven
  • het opsporen van misbruik van onze website en diensten, door bijvoorbeeld een aantal opeenvolgende mislukte inlogpogingen te registreren
  • het gelijkmatig belasten van de website, waardoor de site bereikbaar blijft
  • het aanbieden van de mogelijkheid om inloggegevens op te slaan, zodat je die niet elke keer opnieuw hoeft in te voeren
  • het mogelijk maken om te reageren op onze websites

Webstatistieken

Cookies waarmee wij het gebruik van de website kunnen meten.

Om te bepalen welke onderdelen van de website het meest interessant zijn voor onze bezoekers, proberen wij continu te meten met behulp van de software van comScore Digital Analytix hoeveel bezoekers er op onze website komen en welke onderdelen van de website het meest bekeken worden. Hiervoor gebruiken wij cookies.

Het is onderdeel van de (wettelijke) taak van Omroep MAX als Publieke Omroep om te rapporteren over onze prestaties. Daarvoor is het nodig om webstatistieken bij te houden. Ook nemen wij deel aan het landelijke internetbereikonderzoek STIR. Hiervoor gebruiken wij cookies, zodat wij de browser kunnen herkennen en op die manier het aantal bezoekers aan onze websites kunnen meten.

Van de informatie die wij zo verzamelen worden statistieken gemaakt. Deze statistieken geven ons inzicht in hoe vaak onze webpagina's bezocht worden, waar bezoekers de meeste tijd doorbrengen, enzovoort. Hierdoor zijn wij in staat structuur, navigatie en inhoud van de website zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken. De statistieken en overige rapportages kunnen wij niet herleiden tot personen.

Wij gebruiken cookies voor:

  • het bijhouden van het aantal bezoekers op onze webpagina’s
  • het bijhouden van de tijdsduur die elke bezoeker doorbrengt op onze webpagina’s
  • het bepalen van de volgorde waarin een bezoeker de verschillende pagina’s van onze website bezoekt
  • het beoordelen welke delen van onze site aanpassing behoeven
  • het optimaliseren van de website

Voor gebruik van deze cookies is geen toestemming vereist en deze kunnen dan ook niet worden uitgeschakeld.

Sociale media

Sociale cookies verzamelen gegevens over de activiteiten van gebruikers. Dit maakt het onder andere mogelijk om fragmenten van sociale platforms te bekijken, inhoud van onze websites te delen met je vrienden, te reageren op berichten van andere gebruikers en de makers of actief mee te discussiëren op onze forums. Sommige sociale cookies die geplaatst worden, kunnen door sociale medianetwerken ingezet worden om jouw internetgedrag te gebruiken voor commerciële doeleinden. Hier heeft Omroep MAX geen invloed op.

Voor meer informatie over de manier waarop deze derden omgaan met jouw persoonsgegevens, verwijzen wij je door naar het privacy beleid van deze derden. De meest voorkomende zijn:

Cookie-instellingen aanpassen en meer informatie

De cookie-instellingen voor deze website zijn te allen tijde naar je persoonlijke voorkeur te wijzigen. De pagina waarop je deze instellingen kunt wijzigen is te bereiken via deze link Cookie instellingen. Hier is ook gedetailleerde informatie vinden over welke cookies we specifiek plaatsen.

  • Ik wil Sociale Media koppelingen:

    hiermee staat u het plaatsen van Social media Cookies toe, deze netwerken kunnen u volgen en kan uw internetgedrag monitoren voor commerciële doeleinden.