Vaders eren en verwennen op Vaderdag

Na Moederdag komt Vaderdag en is het tijd om de vaders in het zonnetje te zetten en te verwennen. Grondlegger van de moderne Vaderdag is niet een man maar een vrouw, de Amerikaanse  Sonora Smart Dodd.

In Nederland vieren we Vaderdag op de 3e zondag van juni. Het is de dag waarop we pa eren voor het voldoen van zijn vaderlijke plichten of gewoon omdat hij lief is. In de afgelopen decennia is de invloed van de man in het gezin aanzienlijk gegroeid en kijken we al lang niet meer vreemd op als vaders voor hun kinderen zorgen.

De band van de vader met de kinderen is in vergelijking met het verleden aanzienlijk vergroot: vader is niet meer de strenge, afstandelijke man, maar hij is een deelnemer aan het gezinsleven geworden en heeft van oorsprong moederlijke taken overgenomen. Dit geldt, helaas voor sommige moeders, nog steeds niet voor iedere vader. Onder invloed van de individualisering en natuurlijk de emancipatie van de vrouw is de functie van de vader sinds de jaren 60 van de vorige eeuw drastisch veranderd.

Om vader te eren is daarom Vaderdag ingesteld. Hierbij hoort vanzelfsprekend een door de kinderen vervaardigd ontbijt op bed en een cadeautje: van een zelf in elkaar gezet werkje tot een geurtje, een stropdas of een paar sokken. Volwassen kinderen brengen een extra bezoekje aan vader om hem te eren en te bedanken.

De geschiedenis van Vaderdag

Het eren van het vaderschap is al bekend bij verschillende culturen in de Klassieke Oudheid. Volgens geleerden komt de oudst bekende viering uit Babylonië, het gebied dat zich uitstrekt van het huidige Bagdad tot aan de Perzische Golf. Bijna 4000 jaar geleden zou een jongen genaamd Elmesu een kleitablet voor zijn vader hebben gemaakt. Daarop wenst hij zijn vader een goede gezondheid toe alsmede een lang leven. Dit zou zo maar de oudste vaderdagkaart uit de geschiedenis kunnen zijn.

In katholiek Europa gaat het vereren van het vaderschap zeker terug naar de Vroege Middeleeuwen. Op 19 maart vieren we de dag van de heilige St. Jozef, de vader van Jezus Christus. Het zijn de Spanjaarden en de Portugezen die de viering meenemen naar Noord- en Zuid-Amerika. In Latijns Amerika vieren ze op 19 maart nog steeds Vaderdag.

Introductie van Vaderdag in de Moderne Tijd

De moderne Vaderdag kent een relatief korte geschiedenis. Op 5 juli 1908 wordt er al een poging gedaan om een Vaderdag te introduceren in Fairmont in de staat West-Virginia in de Verenigde Staten. Grace Golden Clayton rouwt om de dood van haar vader die in december 1907 samen met 360 andere mannen om het leven komt bij een mijnramp. Van hen hebben 250 mannen kinderen, waardoor ongeveer 1000 kinderen vaderloos zijn geworden. Om deze vaders te eren wil Grace Golden Clayton een speciale Vaderdag instellen. Onder andere vanwege het feit dat de dag niet wordt gepromoot, krijgt deze poging een Vaderdag te introduceren geen navolging.

Vaderdag is in 1909 geïntroduceerd door Sonora Smart Dodd uit de staat Washington in de Verenigde Staten. Haar vader, William Jackson Smart, is een veteraan uit de Amerikaanse Burgeroorlog. Zijn vrouw overlijdt in het kraambed als zij het leven schenkt aan hun 6e kindje. Sonora is dan 16 jaar en zij en haar vader voeden haar 5 broers op. Om zijn kracht en doorzettingsvermogen te eren, wil Sonora een speciale dag in het leven roepen die gelijk is aan Moederdag, de dag die in de Verenigde Staten in 1908 wordt gelanceerd door Anna Jarvis. Sonora krijgt steun voor het introduceren van Vaderdag van onder andere van de Young Men’s Christian Association (YMCA) van Spokane.

Sonora schrijft een petitie vol met drama over de geschiedenis van haar vader. Wellicht is het daarom dat ze in het begin niet serieus wordt genomen. De krant The Spokesman-Review schrijft dat het een beter idee zou zijn om een nationale visdag te organiseren. Sonora wil dat 5 juni, de verjaardag van haar vader, de nationale Vaderdag wordt. Maar omdat er meer tijd nodig is om het feest voor te bereiden, wordt de 3e zondag in juni gekozen.

1e viering

De 1e viering vindt plaats in de staat Washington in de kerk van de Central United Methodist Church in Spokane op 19 juni 1910. Sommige aanwezigen dragen een rode roos om hun levende vader te eren, anderen dragen een witte roos om hun overleden vader te herdenken. Een gedenksteen voor de 1e Vaderdag staat nog steeds voor de kerk, een andere bij de YMCA van Spokane.

Als Sonora in de jaren 20 stopt met het promoten van Vaderdag vanwege haar studie in Chicago, raakt het feest een tijd in de obscuriteit. In de jaren 30 hervat ze haar promotiewerk en brengt Vaderdag onder nationale aandacht. Ze krijgt hulp van handelsorganisaties en fabrikanten van stropdassen, pijpen en andere vervaardigers van cadeaus voor vaders. In 1938 krijgt ze steun van de in 1933 opgerichte Father’s Day/Mother’s Day Council, een organisatie die Vaderdag promoot mede vanuit een commercieel oogpunt. De Amerikanen zien Vaderdag echter als een manier voor de commercie om mee te liften op het succes van Moederdag. Kranten berichten vaak cynisch en spottend over Vaderdag. Maar mede door Sonora’s aanhoudende promotiewerk is Vaderdag een blijvertje geworden.

Sonora Smart Dodd overlijdt op 22 maart 1978. Ze wordt geëerd op de Wereldtentoonstelling die in 1974 in Spokane wordt gehouden. Op haar grafsteen prijkt de titel: ´Grondlegger van Vaderdag”.

Er zijn meerdere pogingen gedaan om van Vaderdag in de Verenigde Staten een nationale feestdag te maken. Het is president Nixon die dat feit in 1972 wettelijk bekrachtigt. Moederdag en Vaderdag zijn in Nederland niet wettelijk erkend.

Vaderdag in Nederland

In de jaren 30 van de vorige eeuw wordt de roep voor een Vaderdag in Nederland steeds luider. In de Nieuwe Tilburgse Courant van 12 mei 1936 staat een gedicht van een man die oproept tot een vaderdag. In oktober 1937 wordt dan de 1e Vaderdag in Nederland gehouden. Maar omdat Sinterklaas en kerst er spoedig op volgen, stelt in 1948 de Nederlandse Bond van Herenmodedetaillisten voor de dag te verplaatsen. In mei wordt Moederdag gevierd, daarom is voor Vaderdag de 3e zondag in juni gereserveerd.

Vaderdag en Moederdag staan op plaats 16 van de Belangrijkste Nederlandse Tradities. Volgens een opiniepeiling hechten we in Nederland meer waarde aan Moederdag dan aan Vaderdag. Van de ondervraagden zegt 67.4 procent weinig te hebben met Vaderdag tegen 50 procent als het gaat om Moederdag. Toch voelt 40 procent zich genoodzaakt er iets aan te doen.

Ontbijtje, cadeautje en kaartje

En wat geven we dan aan pa? Sommigen krijgen een ontbijtje op bed. Van oudsher maken kinderen zelf een tekening of ander werkje voor vader. Een lekker drankje, een geurtje, een cd’tje, een boek en een stropdas zijn ook populair als geschenk, evenals een dagje uit. En natuurlijk hoort daarbij een kaartje.

Volgens Hallmark, producent van kaarten, staat Vaderdag op de 4e plaats in de lijst van meest verzonden kaarten na Moederdag, Kerst en Valentijnsdag. Zo’n 50 procent van de kaarten wordt gestuurd door kinderen aan hun vader, 20 procent van de kaarten door vrouwen voor hun man.

Maar het belang van Vaderdag is toch het bedanken van vader voor zijn invloed op de opvoeding van zijn kinderen. 1 keer per jaar zetten we hem in de schijnwerpers met als onderliggende gedachte: “Dank je wel, pa, voor alles wat je voor me hebt betekend”.

Lees ook: een dag ter ere van moeders: Moederdag.

(Bron: euronet.nl, ikvader.nl, happyfather’sday.com, momanddaddy.com, uitdeoudekoektrommel.com, metronieuws.nl, purmerpleinbuurtkrant.nl, Wikipedia)