Unieke archiefbeelden Rotterdam: “Deze collectie geeft een heel ander beeld van de stad”

Het interieur van schoenwinkel L.L. Corbeau aan de West-Kruiskade in 1926, het magazijn van de Silvikrin-fabriek en een operatie in 1923 in het Franciscus Gasthuis in Rotterdam. Het is een greep uit het rijke fotoarchief van de Rotterdamse fotograaf Frans van Dijk. Een archief wat bijna helemaal vernietigd werd. Gelukkig heeft het Stadsarchief Rotterdam de collectie weten te bemachtigen. De negatieven zijn gedigitaliseerd en kunnen nu door iedereen online bekeken worden. 

Voorliefde voor architectuurfotografie

François Henri van Dijk is in 1888 geboren in een groot katholiek gezin in het Oude Noorden in Rotterdam. Hij is 12 jaar als hij van zijn moeder zijn eerste echte camera krijgt. Zij heeft het apparaat gespaard met zeepbonnen. In 1910 begint Van Dijk zijn eigen fotozaak en accepteert uiteenlopende opdrachten. Van het fotograferen van sportwedstrijden tot het maken van reportages over het katholieke leven. Een grote voorliefde heeft Van Dijk voor architectuurfotografie. Bekendheid werft hij met zijn bedrijfs- en industriefoto’s. Hij fotografeert fabriekshallen, machines, winkelinterieurs en etalages. Van Dijk blijft tot op hoge leeftijd fotograferen. Kort voor zijn dood in 1977 doet hij met pijn in het hart afstand van zijn fotozaak.

Gered

Volgens de overlevering is Van Dijk een bescheiden man. Zeker als het gaat om zijn werk. Na het sluiten van de fotozaak vernietigd Van Dijk een deel van zijn werk omdat hij denkt dat er geen interesse voor is. Gelukkig weet dan het toenmalige gemeentearchief een deel van de negatieven te bemachtigen. De opnames van Van Dijk vormen voor het archief van grote waarde mede door de onderwerpen en vaardigheid waarmee hij dit heeft vastgelegd. Nadat het Stadsarchief de negatieven van Van Dijk heeft aangekocht liggen ze nog jaren op de plank. Het archief is slecht gedocumenteerd wat het lastig maakt om te achterhalen wanneer de foto’s zijn gemaakt en wat er op staat.

Operatie in het Sint Franciscus Gasthuis Rotterdam in 1923 (Foto: F.H. van Dijk/Stadsarchief Rotterdam)

Glas- en celluloidnegatieven

De negatieven van Van Dijk zijn glas- en celluloidnegatieven. Dit zijn heel kwetsbare negatieven. Ze mogen niet met de vingers worden aangeraakt, want vingerafdrukken zijn moeilijk te verwijderen zonder het negatief te beschadigen. Dit gebeurt met katoenen handschoenen. Het bewaren van de negatieven moet ook onder bijzondere omstandigheden. Ze zijn namelijk gevoelig voor temperatuurwisselingen.  Zwart-witnegatieven moeten worden bewaard bij een temperatuur van 15 C° en kleurennegatieven bij een temperatuur van 0 tot -5° Celsius. Glas- en celluloidnegatieven op deze manier thuis bewaren is haast onmogelijk. Worden ze niet onder deze condities bewaard, dan vermindert de kwaliteit.

Het magazijn van haarproductenfabrikant Silvikrin aan de Schiekade (Foto: F.H. van Dijk/Stadsarchief Rotterdam)

Een ander beeld van de stad

De 5000 glasnegatieven zijn inmiddels gedigitaliseerd en beschreven. “Deze collectie geeft een heel ander beeld van de stad”, vertelt Engelien de Ruijter van Stadsarchief Rotterdam aan RTV Rijnmond. De foto’s die het archief tot op heden heeft, bestaan voornamelijk uit topografische foto’s. Dit nieuwe materiaal is een inkijkje in de stad en de bedrijven in de periode 1920 – 1970. “Er zijn heel veel bedrijven waar we geen weet van hadden, maar ook bedrijven waar we wel iets van wisten maar waarvan we alleen maar de buitenkant hadden gezien.” Deze 5000 foto’s zijn te bekijken op de website van het Stadsarchief Rotterdam. Er volgen nog 2000 celluloidnegatieven. Die worden aan het eind van 2019 verwacht.

(Bron: NOS/Stadsarchief Rotterdam Foto’s: Stadsarchief Rotterdam)