The Beatles in Nederland: een terugblik met Ron Bulters, voorzitter van de Nederlandse Beatles Fanclub
Publicatiedatum: 5 juni 2024
Op 5 en 6 juni 1964, in 2024 60 jaar geleden, bezoeken The Beatles Nederland. Ze zijn hier voor 2 liveconcerten en een playbackconcert met interviews. Vooral de spectaculaire rondvaart door Amsterdam herinneren ze zich nog van het 2-daagse bezoek. The Beatles staan aan het begin van hun imposante carrière en groeien uit tot de grootste en meest invloedrijke popgroep aller tijden. Met Ron Bulters, voorzitter van de Nederlandse Beatles Fanclub, blikken we terug op het legendarische bezoek aan ons land van The Fab Four.
Hoe is het optreden van The Beatles in Nederland tot stand gekomen? Bulters: “Het grappige is dat Willem Duys ze had kunnen krijgen voor het Grand Gala du Disque voor een habbekrats. Maar hij zag The Beatles niet zo zitten. Impresario Dick van Gelder zag wel wat in The Beatles. Hij heeft een afspraak gemaakt met Brian Epstein, hun manager, om The Beatles te contracteren. Er is 57.646 gulden betaald voor de artiestenkosten. Het is niet duidelijk of daarbij het geld voor de artiesten in het voorprogramma is inbegrepen.”
Jimmie Nicol vervangt de zieke Ringo Starr
Ringo Starr, de drummer van The Beatles, gaat niet mee. Wat is er met hem aan de hand? Bulters: “Vlak voor het begin van het tournee van The Beatles, stort hij in. Hij heeft tonsillitis, een ontsteking aan zijn keelamandelen, en moet het ziekenhuis in. Aanvankelijk willen daarom de andere Beatles niet optreden. Vooral George Harrison was tegen om zonder Ringo op tournee te gaan. The Beatles zijn The Beatles en zonder Ringo Starr geen Beatles, vond hij. Brian Epstein weet George aan zijn verstand te brengen dat het afzeggen van de tournee een financiële strop zou betekenen. En vergeet niet dat de popmuziek zich in een heel ander stadium bevond. Toen waren The Beatles wellicht de populairste band van Engeland. Maar ze waren één van de vele bandjes met een houdbaarheidsdatum van een paar maanden tot een paar jaar. Ik denk dat Brian Epstein heeft gedacht van pakken wat we pakken kunnen en we gaan gewoon.”
Toen zijn ze bij Jimmie Nicol uitgekomen als vervanger van Ringo. Hoe? Bulters: “George Martin, de producer van The Beatles, werd gevraagd wie een goede vervanger zou zijn. Die kwam met Jimmie Nicol. Hij was een hele goed sessiedrummer. Hij speelde op dat moment bij Georgie Fame. Zo is dat contact tot stand gekomen. Het moest allemaal heel snel gaan. Hij heeft een paar nummers mee gedrumd en het pak aangetrokken van Ringo dat voor hem veel te klein was.”
John Lennon steelt een mondharmonica in Arnhem
The Beatles zijn al eens eerder in Nederland geweest. Bulters: “Dat was in augustus 1960, met Pete Best nog als drummer, op weg naar Hamburg. Ze gingen met een busje vanuit Engeland naar Hoek van Holland. Ze komen uiteindelijk in Arnhem terecht waar John Lennon in de muziekwinkel Bergmann Muziek een mondharmonica steelt. Die mondharmonica is waarschijnlijk op de 1e single van The Beatles te horen, Love Me Do uit 1962. In de jaren 80 heeft de KRO de mondharmonica betaald.” De KRO heeft in die tijd een reportage gemaakt over dit incident, waarin het door The Beatles verschuldigde bedrag is betaald.
Aankomst en playbackconcert
Dan komen The Beatles op 5 juni aan op Schiphol. Hoe is dat gegaan? Bulters: “Het was waanzinnig. Maar dat was overal ter wereld waar ze aankwamen. Het stond vol met jongeren. Ze werden opgewacht door meisjes in Volendammer klederdracht. Als je dat nu allemaal terugziet, is het een beetje knullig. Ze krijgen alle 4 een Volendammer muts.” Daarna worden ze naar Amsterdam vervoerd, waar ze zullen overnachten in het Doelenhotel. Op het balkon zwaaien ze naar de grote massa die zich heeft verzameld bij het hotel. Bulters: In het hotel worden ze geïnterviewd. Die journalisten wisten niet eens wie wie was. Je ziet dat de popmuziek in die tijd nog echt in de kinderschoenen stond.”
Diezelfde dag gaan The Beatles naar Studio Treslong in Hillegom. Ze geven daar een playbackconcert dat door de VARA wordt opgenomen. Presentator Herman Stok laat jongeren in het publiek vragen stellen. Die worden in het Engels vertaald door Berend Boudewijn, die met The Beatles in een andere ruimte zit. Een jonge Marga van Praag stelt de vraag aan The Beatles wie hun sokken stopt. Boudewijn vertaalt sokken verkeerd: hij zegt stockings (nylonkousen) in plaats van socks.
Uniek optreden
Het concert wordt geplaybackt, maar de microfoons staan open. Bulters: “Het is voornamelijk Paul McCartney die live meezingt. De anderen wat minder. Men heeft gekozen voor playback. Daar waren The Beatles nooit zo dol op. Maar ze zagen ook wel in dat de meeste tv-technici niet in staat waren om zo’n optreden live goed op te nemen. Ik denk dat ze er daarom maar mee ingestemd hebben. Het optreden was uniek, omdat enkele toeschouwers tussen The Beatles staan te dansen. Je ziet ook hun roadmanager Neil Aspinall met angst en beven kijken of de apparatuur wel heel blijft. Het optreden eindigt tamelijk chaotisch. Op een gegeven ogenblik stoppen John, Paul en George met spelen, waardoor alleen Jimmie Nicol blijft playbacken.”
Rondvaart door Amsterdam
De volgende dag krijgen The Beatles een rondvaart door Amsterdam aangeboden. Duizenden enthousiaste jongeren staan aan de kant en juichen The Beatles toe. Bulters: “Dat was in Nederland nog nooit gedaan. Het was voor The Beatles ook uniek, want ze konden de stad bekijken, wat ze normaal nooit konden doen, omdat het veel te gevaarlijk was om ze in het publiek los te laten. Hier zaten ze op een relatief veilige afstand in een boot op het water. Het was ook een manier om de mensen met The Beatles kennis te laten maken. Zo’n rondvaart is er vóór The Beatles nooit geweest en daarna in de muziekwereld ook niet meer. We kennen de rondvaart van het Nederlands Elftal in 1988, die daarmee vergeleken wordt. Het is een gouden zet geweest. Het is één van de weinige dingen die The Beatles zich nog konden herinneren van het bezoek aan Nederland. Paul McCartney was eens te gast in Countdown. Er werd hem gevraagd of hij zich nog iets kan herinneren van de optredens in Blokker, hetgeen niet het geval was. Maar die rondvaart, die herinnert hij zich nog.”
Een aantal jongeren springen in het water en proberen The Beatles te bereiken. Een deel wordt door de politie uit het water gehaald, anderen weten The Beatles vanuit het water een hand te geven. Op een gegeven ogenblik zien The Beatles iemand lopen met een opvallende cape. Bulters: “The Beatles zagen iemand lopen in een cape die ze mooi vonden. Ze hebben iemand de kade opgestuurd om zo’n cape te bemachtigen. Die verschijnt uiteindelijk in gemoderniseerde vorm op de lp Help! uit 1965.”
De concerten in Blokker
’s Middags en ’s avonds staan de liveconcerten op het programma in veilinghal Blokker, in de buurt van Hoorn. Hoe komt het dat het 1e concert in de middag niet eens is uitverkocht? Bulters: “Technisch gezien was het wel uitverkocht. Radio Veronica had namelijk alle kaartjes gekocht voor het middagconcert. Ze dachten dat als ze daarvoor reclame maakten op Radio Veronica, dan verkopen we het wel uit. Dat bleek een misvatting te zijn. Daarnaast wordt het concert gehouden ‘in the middle of nowhere’, er was niet eens een treinstation. Het was moeilijk bereikbaar. Sommige kinderen moesten nog naar school op zaterdagochtend. Ik denk dat Radio Veronica zich daar zeer op verkeken heeft. Het 2e concert was wel uitverkocht, met 7.000 mensen in Blokker.
De concerten zijn tamelijk rustig verlopen. Niet zoals bij The Rolling Stones in het Kurhaus, waar rellen uitbraken. En niet zoals in Engeland waar tijdens de concerten vooral veel gillende meisjes te horen zijn. Er werd vooral veel meegezongen, ook door jongens. Je hoort dat bij onder andere All My Loving. Het publiek zet tijdens het nummer het refrein op een verkeerd moment in. Ze speelden minder dan een half uur live. Er was een lang voorprogramma. De concerten waren moeilijk te horen. De apparatuur die zij hadden, is naar huidige maatstaven tamelijk amateuristisch. Er stonden wat speakers, maar het publiek was zo hard aan het meezingen en aan het juichen, dat het lastig te volgen was.”
The Beatles in een Amsterdams bordeel
Er doet ook het verhaal de ronde dat The Beatles in Amsterdam naar een bordeel zijn geweest. Bulters: “Ze zijn het hotel uitgegaan en in het nachtleven van Amsterdam terecht gekomen. John Lennon heeft ooit gezegd dat er foto’s bestaan van hem, kruipend uit een bordeel. Maar die foto’s zijn nooit opgedoken.” In het boek Lennon Remembers uit 1971 van Jann S. Wenner zegt Lennon hierover: “Er bestaan foto’s van mij kruipend in Amsterdam als ik uit een bordeel kom en dat soort zaken. Mensen zeiden tegen mij: ‘Goedemorgen, John.’”
Speciale relatie met Nederland
Hebben The Beatles ook een speciale relatie met Nederland? Bulters: “Ja, Paul McCartney gaat hier graag naar musea. Hij heeft een warme band met Nederland. McCartney heeft ook een fotoboek samengesteld met zijn vrouw Linda, dat in Deventer is uitgegeven. Hij is daar naartoe gegaan om erover te praten. Ringo Starr heeft een tijd een huis gehad in Amsterdam. En John Lennon heeft in 1969 samen met zijn vrouw Yoko Ono een week in bed gelegen in het Amsterdamse Hilton voor de wereldvrede. Hij vond Amsterdam een progressieve stad.”
Na 2 dagen in Nederland te zijn geweest, vertrekken The Beatles naar Hong Kong, de volgende stop op de tournee. Hun bezoek aan ons land heeft bij velen een onuitwisbare indruk achtergelaten. Er is een monument bij Blokker opgericht van The Fab Four. Ze staan in 1964 nog aan het begin van hun imposante carrière. Spelen ze in die tijd vooral pakkende popsongs, later zijn ze verantwoordelijk voor muziek die tot de beste uit de popgeschiedenis wordt gerekend. The Beatles ontwikkelen zich tot de grootste en meest invloedrijke popgroep aller tijden. Hun invloed op de muziek en op cultureel en sociaal vlak, is nog altijd merkbaar.
(Foto’s: ANP)
