Studio Sport, 60 jaar sport kijken met het bord op schoot

Zondag ’s avonds om 19.00 uur klinkt in veel Nederlandse huiskamers de openingstune van Studio Sport en gaan we eens lekker zitten voor een uurtje sport met het bord op schoot. Op zondag 5 april 1959 is de eerste uitzending van het programma, dat dan nog Sport in Beeld heet. Het is in die tijd, nu 60 jaar geleden, onmogelijk voor te stellen wat voor een vlucht de aandacht voor sport in de decennia daarop zal nemen.

Sport kijken met het bord op schoot. Zo spenderen vele generaties Nederlanders hun zondagavond voor de buis, om zo de maaltijd alsmede de sportgebeurtenissen van die dag tot zich te nemen. In 60 jaar tijd is er geen programma dat zo populair is en niet meer is weg te denken van de Nederlandse televisie. De vele onvergetelijke sportmomenten die in de loop der decennia op de buis zijn uitgezonden, hebben ervoor gezorgd dat de status van het programma alleen maar groter is geworden.

Eerste sport op televisie

De eerste sportuitzending in Nederland op televisie is van 10 september 1950. Philips houdt dan een experiment met dit relatief nieuwe medium. Een paar honderd mensen zien op een paar honderd schermen in en rond Eindhoven PSV voetballen tegen Eindhoven. Op 2 oktober 1951 start de NTS met uitzenden en op 14 mei 1952 kunnen Nederlanders met een televisie de eerste interland volgen. In het Olympisch Stadion in Amsterdam speelt Oranje gelijk tegen Zweden. De kleuren van de shirts van de spelers zijn oranje en blauw, kleuren die op een zwart-wittelevisie allebei in grijs veranderen, waardoor de wedstrijd moeilijk is te volgen.

Mede door de sportuitzendingen neemt het aantal televisies in ons land rap toe. Door het WK voetbal in Zweden in 1958 en de Olympische Spelen in Rome in 1960 willen veel Nederlanders een televisie. Begin 1961 staan er al 1 miljoen televisies in de huiskamers.

Sport in Beeld

Voor de eerste uitzending van Sport in Beeld zijn er al 2 sportprogramma’s op de televisie, te weten AVRO’s Sportpanorama en Van onze Sportredacteur van de KRO. Deze programma’s worden slechts 1 keer per maand uitgezonden. Er is in die jaren een groeiende behoefte aan meer sport op de televisie. Om aan die behoefte te voldoen beginnen AVRO, KRO, VPRO en VARA een gezamenlijk sportprogramma, Sport in Beeld genaamd. Elke zondagavond brengt het sportprogramma het sportnieuws van het afgelopen weekend op de televisie.

Het is zondag 5 april in het jaar 1959, studio Irene in Bussum. Presentator Jan Cottaar, getooid met vlinderstrik en bekend van Radio Tour de France en van Van onze sportcommentator, kondigt de samenvatting aan van de wedstrijd tussen Feijenoord en Ajax in de Rotterdamse Kuip. Het wordt 0-5 voor de Amsterdammers. Ook de wedstrijden van het tafeltennis, roeien en zwemmen komen voorbij. Dan is de eerste uitzending van het dan nog wekelijkse sportprogramma Sport in Beeld ten einde. Een andere presentator van het eerst uur is Bob Spaak. De eerste verslaggevers zijn onder anderen Koen Verhoeff, Aad van den Heuvel, Herman Kuiphof en Koos Postema.

Herman Kuiphof aan het werk.

Er is in de uitzendingen natuurlijk veel aandacht voor de Nederlandse sport, zoals voetbal, paardensport vanaf Duindigt, roeien, hockey en wielrennen en ook voor de wat kleinere sporten zoals hondenrennen en kruisboogschieten. Vanuit het buitenland verzorgt Sport in Beeld tennis in Parijs en Londen, alsmede autoraces in Duitsland en wielrennen in België.

In de beginjaren van Sport in Beeld hebben de medewerkers nog niet veel ervaring op sportgebied en moeten ze zich redden met gebrekkige technische voorzieningen en weinig geld. Zo wordt alles opgenomen met 1 camera op film, wat kostbaar is in die tijd. Er is maximaal 25 minuten film beschikbaar, waardoor er zuinig moet worden gedraaid. Tevens is het vervoer naar de wedstrijden duur, waardoor soms geen aandacht wordt besteed aan sport uit het hoge Noorden of het verre Zuiden.

NTS-Sport

In de loop der jaren wordt het duidelijk dat het sportprogramma een eigen programmastaf nodig heeft. Bij toerbeurt verzorgen tot dan toe werknemers van de 4 omroepverenigingen het camerawerk en de redactiewerkzaamheden, hetgeen verre van ideaal is. In de Omroepwet uit 1966 staat dat de Nederlandse Televisie Stichting, de voorloper van de Nederlandse Omroep Stichting, verantwoordelijk is voor het uitzenden van programma’s met een nationaal karakter, waardoor de sport ook onder verantwoordelijkheid van de NTS valt. Er komt een eigen sportredactie en Sport in Beeld houdt op 2 oktober 1966 op met bestaan. Het programma gaat over in NTS-Sport.

Tot het seizoen ‘66/’67 hoeft de NTS geen geld te betalen voor het uitzenden van eredivisievoetbal, dit tegen de zin van de KNVB. Het Nederlandse voetbal timmert internationaal goed aan de weg en wordt professioneler. De KNVB kan dat geld goed gebruiken en wil een half miljoen gulden van de NTS voor de uitzendrechten, terwijl de NTS er niets voor wil betalen. De NTS en de KNVB sluiten uiteindelijk het eerste rechtencontract voor 250.000 gulden.

NTS Sport verzorgt haar uitzendingen vanuit studio Vitus in Bussum en gaat op dezelfde weg verder als Sport in Beeld. Bekende medewerkers zijn Barend Barendse, Frans van Dusschoten, Theo Koomen, Fred Racké, Theo Reitsma, Herman Kuiphof, Henk Terlingen, Hugo Walker en regisseur Martijn Lindenberg. Als op 29 mei 1969 de nieuwe mediawet in werking treedt, fuseren de NTS en de Nederlandse Radio Unie tot de NOS. De NOS verzorgt vanaf dat moment de sportuitzendingen. Op 26 mei 1969 is de laatste uitzending van NTS Sport. Het gaat door onder een nieuwe naam, Studio Sport. Die naam is bedacht door honkbalcommentator Ed van Opzeeland.

Theo Reitsma.

Studio Sport

Studio Sport gaat op 1 juni 1969 van start. De eerste chef sport is Bob Spaak. In eerste instantie is sport alleen voorbehouden voor de zondagavond, later komen er steeds meer uitzendingen bij. Aanvankelijk mogen we af en toe op woensdagavond een Europacup wedstrijd volgen. Hoe anders is het nu als we elke dag van sport kunnen genieten op de buis. Daarbij brengt het sportjournaal een paar keer per dag ons het laatste sportnieuws. We praten na over voetbal tijdens Studio Voetbal en praten na over wielrennen tijdens de Avondetappe. Bekende medewerkers zijn onder anderen Mart Smeets, Heinze Bakker, Evert ten Napel, Kees Jansma, Ben de Graaf, Eddy Poelmann, Tom Egbers en Dione de Graaff.

Mart Smeets.

De beroemde openingstune, aanvankelijk nog met lopende bas die de motor van de tune vormt, is geschreven door Tonny Eyk. Het bigbandnummer wordt in 2004 door luisteraars van het radioprogramma Antenne 2 verkozen tot de Beste Nederlandse televisietune aller tijden. In 1995 vervangt Studio Sport de tune door een gesampelde versie van het oorspronkelijke nummer. Na aanhoudende protesten komt de tune in gewijzigde versie in 2001 terug, zij het zonder lopende bas.

Onvergetelijke momenten

Met Studio Sport beleven we legendarische sport bij ons in de huiskamer. Zo zien we de successen van de Nederlandse voetbalclubs Ajax, Feijenoord en PSV eind jaren ’60 en in de jaren ’70. Een nationale tragedie is geboren als Oranje in 1974 de finale verliest van West-Duitsland. “Zijn we er toch ingetuind” is een citaat van de legendarische sportjournalist Herman Kuiphof op het moment dat Gerd Müller het 2e en winnende doelpunt voor Duitsland scoort waarmee de Duitser Nederland in diepe rouw hult. Wij moeten samen met Oranje nog tweemaal de gifbeker leegdrinken als het Nederlands Elftal in 1978 en 2010 wederom de finale verliest en opnieuw geen wereldkampioen wordt.

Maar we worden uiteindelijk beloond in 1988 als Marco van Basten onverwacht en verwoestend uithaalt met de begeleidende woorden van Theo Reitsma: ”Van Basten, goed…oh wat een goal, wat een goal….wat een schitterend doelpunt.” Daarna toont Studio Sport ons een breed lachende Ruud Gullit die als eerste Nederlander de Europa Cup voor landenteams omhoog houdt. Als Studio Sport 50 jaar bestaat verkiezen kijkers het winnen van de EK-finale in 1988 tot mooiste Studio Sport moment.

We zijn trots op Jan en Joop als we zien dat ze de gele trui krijgen omgehangen op de Champs-Élysées als winnaars van de Tour de France. We kijken gefascineerd toe hoe Sjoukje en Joan ijsdansen om het goud.

We zijn erbij als Reinier Paping nationale geschiedenis schrijft door half bevroren De Elfstedentocht in 1963 te winnen. Vanaf dat jaar zitten we bij elke Elfstedentocht vooraan en kunnen we meemaken dat eeuwige roem en verlies slechts een paar centimeter van elkaar zijn verwijderd, wanneer Henk Angenent Erik Hulzebosch op de meet verslaat. We schrijven mee als de tijden doorkomen van Ard en Keessie, terwijl zij op weg zijn naar nieuwe overwinningen.

Tijdens de Olympische Spelen in 1992 zijn we getuige van de magistrale gouden race van Ellen van Langen en juichen we met Yvonne van Gennip mee als zij zichzelf met 3 gouden medailles tot koningin van de Winterspelen in 1988 kroont. Met “Timmertje, Timmertje, wat ga je doen?” begeleidt commentator Frank Snoeks Marianne Timmer naar 1 van haar uiteindelijk 3 gouden medailles op 2 Olympische Spelen.

Deze onvergetelijke momenten en veel meer zijn ons in de afgelopen 60 jaar door Studio Sport en haar voorgangers getoond. Sport verbroedert, ook in de huiskamer, want steeds vaker kijken we grote sporttoernooien samen op een groot scherm. Mede door Studio Sport is sport een sportbeleving geworden, met de sporters op de buis en het meelevende publiek ervoor, al dan niet met het bord op schoot.

Tom Egbers.

Kijktip

Vrijdag 5 april 2019 is er om 22.25 uur op NPO 1 een speciale uitzending te zien van Met het Mes of Tafel: 60 jaar Studio Sport: Met het Bord op Schoot. De presentatie is in handen van Herman van der Zandt en tegenover hem nemen 3 olympisch kampioenen en 3 NOS-presentatoren plaats. De redactie heeft speciaal voor MAX Vandaag een aantal extra vragen bedacht. Kunt u ze allemaal juist beantwoorden? Wacht niet langer en doe de quiz. Ook in Tijd voor MAX wordt er uitgebreid stilgestaan bij 60 jaar Studio Sport, vrijdag 5 april om 17.10 uur op NPO 1.

(Bron: Historiek.net, Sportgeschiedenis.nl, Beeldengeluid.nl, Studio Sport 50 jaar-Ad van Liempt, Volkskrant.nl, Wikipedia, ANP)