Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band: “It was fifty years ago today.”

Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band, de belangrijkste plaat uit de rockgeschiedenis, wordt op 1 juni 1967 in Groot-Brittannië uitgebracht tijdens de Summer Of Love op het hoogtepunt van de Flower Power. ‘Pepper’ creëert op onovertroffen wijze een tijdsbeeld van de jaren 60. Het is een plaat die meer is dan een verzameling popliedjes: het mag zelfs aanspraak maken op de kwalificatie ‘serieuze kunst’. Er is geen plaat in de moderne muziek die zo’n grote impact heeft (gehad) als Pepper.

Het is Paul McCartney die met het idee komt om een alter ego te scheppen van The Beatles als een militaire band uit het Edwardiaanse tijdperk. Het verschaft The Beatles meer creatieve vrijheid nadat ze in 1966 zijn gestopt met optreden en ze niet meer in een keurslijf willen worden gedwongen. Alle nummers zijn geschreven en opgenomen met in het achterhoofd dat ze nooit live zouden worden gespeeld. De meer-sporenopnames zijn zeker revolutionair te noemen.

In die tijd is Paul McCartney de meest bepalende en werklustige Beatle. Hij en George Martin, de klassiek geschoolde producer van The Beatles en vaak de 5e Beatle genoemd, zijn voornamelijk verantwoordelijk voor de techniek van de opnames in de studio. George Martin introduceert The Beatles met klassieke muziek. Hij arrangeert het klassieke deel van de composities en is onder andere als pianist te horen op menig Beatlesnummer.

Pet Sounds en Freak Out!

2 grote inspiratiebronnen voor Pepper zijn Freak Out! van Frank Zappa en Pet Sounds van The Beach Boys en het nummer Good Vibrations. Vooral de gebruikte opnametechnieken en de meerstemmige zang van The Beach Boys zijn duidelijk terug te horen op Pepper. Net als Freak Out! is Pepper een conceptalbum, een plaat die zich concentreert rond één bepaald thema. Op Freak Out! zijn bluesnummers te horen alsmede avantgardistische geluidscollages en arrangementen voor orkesten.

Pepper wordt gezien als één van de eerste conceptalbums waarin verschillende muziekstijlen de revue passeren. Zoals psychedelische muziek, rock, pop, klassiek en Indiase muziek. Pepper wordt geroemd als de belangrijkste en meest invloedrijke rockplaat aller tijden. Het Amerikaanse Library of Congress noemt Pepper “cultureel, geschiedkundig en esthetisch van belang”. Het toonaangevende muziekblad Rolling Stone plaats Pepper op de eerste plaats van de 500 belangrijkste platen uit de geschiedenis.

Hoes

Dan is er nog de beroemde platenhoes. The Beatles poseren in fantasie-uniformen voor een groep met levensgrote foto’s van door hen geselecteerde mensen onder wie Winston Churchill, Mae West, Bob Dylan, Stan Laurel en Oliver Hardy, Marylin Monroe, WC Fields en Dylan Thomas.

Het geheel heeft met zijn bloemstukken wat weg van een begrafenis: in bloemen is een linkse basgitaar afgebeeld. Het zou te maken hebben met het verhaal dat Paul McCartney in 1966 om het leven zou zijn gekomen tijdens een auto-ongeluk na een ruzie met Ringo Starr. Pauls plaats zou vervolgens zijn ingenomen door een lookalike die Billy Shears wordt genoemd. Paul kondigt zijn ‘opvolger’ aan het einde van het openingsnummer aan. Ringo zingt vervolgens With A Little Help From My Friends.

Daarna wordt het een nog psychedelischer en zelfs een paranoïde verhaal. Op de basdrum staat in het midden Lonely Hearts te lezen. Als u een spiegel in het midden van de tekst houdt dan zou er staan: IONEIX HE DIE. Dit zou verwijzen naar Pauls overlijdensdag, 11 november. Er is een pijl gericht op Paul McCartney met daarachter de tekst He Die.

Op de achtergrond staan meerdere bekende en min of meer bekende mensen. Achter Paul staat een man genaamd Stephen Crane. Hij schrijft een verhaal getiteld The Open Boat waarin 4 mannen proberen te overleven in een reddingsboot. De strijdlustigste van de 4 overlijdt en de 3 overgeblevenen zijn de vertellers van de gebeurtenis.

Tevens is een pop te zien met een boodschap aan The Rolling Stones. Volgens dit zeer vergezochte verhaal zouden zij eveneens betrokken zijn bij het verborgen houden van het overlijden van Paul. Er is een Aston Martin te zien, een modelauto van het origineel waarin Paul zich zou hebben doodgereden.

Op de achterkant zien we de 4 Beatles. Paul wijst de zin ‘woensdagmorgen om 5 uur als de dag begint’ aan, het tijdstip van zijn ‘overlijden’. Op de arm van het uniform van Paul staan de letters OPD hetgeen Oficially Pronounced Dead (Officieel voor dood verklaard) moet betekenen.

Overigens ontwerpt de Nederlandse designgroep The Fool een hoes voor Pepper. Deze wordt echter op het laatste moment geweigerd. De kunstenaars hebben wel meegewerkt aan andere Beatlesproducties zoals All You Need Is Love. Ook schilderen ze de beroemde gitaar The Fool van Eric Clapton.

Broodje aap

The Beatles hebben wel vaker meegewerkt aan wat in de jaren 60 onder hippies een rage is: het achterstevoren draaien van platen om te horen of er boodschappen op staan (The White Album) en het zoeken naar aanwijzingen op platen en platenhoezen naar zogenaamde bewijzen voor wat in werkelijkheid broodje aap-verhalen zijn (Abbey Road). Pepper wordt uitgegeven op het hoogtepunt van de Flower Power en de meeste hippies zijn regelmatig high op wiet, hasj en lsd. Dit soort geestverruimende middelen zijn nodig om het verhaal te geloven dat Paul McCartney dood is, dat zijn plaats is ingenomen door een eveneens briljante linkshandige muziekgenie die meerdere instrumenten bespeelt en ook nog als 2 druppels water lijkt op het origineel…

Na het uiteenvallen van The Beatles krijgt John een hekel aan Paul en schrijft hij nummers waarin hij tekeer gaat over zijn voormalige verloofde zoals hij Paul na 1970 noemt. Hij haalt uit naar Paul op het nummer How Do You Sleep? van de in 1971 uitgebrachte plaat Imagine met de woorden: “Those freaks was right when they said you was dead” (Die leipen hadden gelijk toen ze zeiden dat jij dood was).

Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band

De plaat begint met het openingsnummer Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band als ware het een live concert met gelach en applaus: ‘It Was Twenty Years Ago Today’. In dit nummer wordt zoals gezegd Billy Shears aangekondigd. Ringo Starr zingt vervolgens het 2e nummer, With A Litte Help From My Friends, die het tot op de dag van vandaag aan het einde van zijn optredens ten gehore brengt.

Julian Lennon, zoon van, komt op een dag thuis met een tekening over een klasgenootje Lucy. “That’s Lucy In The Sky With Diamonds” legt hij aan zijn vader uit. Met hier en daar wat hulp van Paul schrijft John het nummer. Grote inspiratiebron vormt, naast de tekening van Julian, volgens John Alice in Wonderland van Lewis Caroll.

Zomaar een paar flarden: mandarijnbomen en luchten van marmelade, het meisje met caleidoscoop ogen, cellofaan geelgroene bloemen die boven het hoofd uittorenen en een krantenpapierentaxi die verschijnt aan het strand. Lucy in the Sky with Diamonds (LSD?). Je gaat er bijna van hallucineren.

Zowel John als George Martin hebben ontkend dat het nummer over lsd gaat. Paul McCartney daarentegen niet. Alle 4 de Beatles hebben lsd genomen en hebben dat ook toegegeven. De BBC weigert het nummer te draaien vanwege de associaties met lsd.

Getting Better

Jimmie Nicol vervangt Ringo Starr in 1964 als de drummer van The Beatles ziek wordt. Jimmie speelt onder andere de concerten in Nederland en is iets meer dan 10 dagen een Beatle wat hem zijn hele leven parten zal spelen. Als mensen hem vragen hoe het gaat met het leren van het repertoire, antwoordt Jimmie steevast “Getting Better”.

Jaren later laat Paul zijn hond Martha uit en hij voelt dat na een lange winter de lente er aan komt. In zijn hoofd hoort hij de woorden “Getting Better”, denkt aan Jimmie Nicol en schrijft hij samen met John het nummer. Naast het spel tussen de optimist McCartney en de cynicus Lennon (McCartney: It’s getting better” (het gaat beter), Lennon: “It couldn’t get much worse” (het kon niet veel slechter gaan)) tijdens het refrein, bekent John Lennon tijdens één van de coupletten dat hij vrouwen slaat.

Tijdens de opnamen van Getting Better denkt John een peppil te nemen uit zijn befaamde doosje. Hij neemt per ongeluk lsd. De enigszins naïeve George Martin denkt dat John niet goed wordt (John wordt bang van een microfoon) en neemt hem en de andere Beatles mee naar het dak van Abbey Road. Martin: “John bleef maar kijken naar de sterren. Hij vond ze prachtig. Later ben ik er achter gekomen dat hij lsd had genomen en dat hij een hele andere waarneming had dan wij”.

Fixing A Hole kan gaan over een gat in het dak van de boerderij van Paul, de fans die de hele dag voor Pauls huis staan of over de effecten van marihuana. Tijdens de opnamen is een man aanwezig die claimt Jezus te zijn. Paul heeft hem maar meegenomen, omdat hij niet de geschiedenis wil ingaan als de man die Jezus heeft weggestuurd.

Generatiekloof

She’s Leaving Home symboliseert de generatiekloof tussen ouders en hun kinderen in de jaren 60. Paul zingt het verhaal, de stem van John vertegenwoordigt de gedachten van de ouders. Een meisje verlaat ’s ochtends vroeg haar ouderlijk huis om weg te lopen met een autohandelaar. Haar ouders vinden haar afscheidsbriefje en begrijpen niet wat ze hebben fout gedaan: “we hebben alles geofferd voor haar, we gaven haar alles wat geld kon kopen”. Paul verklaart in het nummer het waarom van haar vertrek: “Ze verlaat thuis nadat ze zoveel jaar alleen heeft geleefd”.

Het markeert het onbegrip tussen de generaties: de hardwerkende ouders die Engeland na de oorlog opbouwen en de jeugd die meer uit het leven wil: ”Fun is the one thing that money can’t buy”, plezier is het enige dat je niet met geld kunt kopen.

Toch laat She’s Leaving Home de luisteraar niet achter met een rotgevoel: het nummer eindigt met een majeurakkoord en geeft je het idee dat het uiteindelijk toch weer goed komt.

Being For The Benefit Of Mr.Kite is het verhaal dat John letterlijk optekent van een poster uit 1843 van een circus. Het is het verhaal over een benefietavond voor mr. Kite. De BBC weigert het nummer te draaien omdat ze ervan overtuigd zijn dat het gaat over heroïne: Henry the Horse komt er in voor en horse is straattaal voor heroïne. John heeft dit altijd ontkend.

Within You Without You is het enige nummer op Pepper dat is geschreven door George Harrison. Het getuigt van zijn liefde voor India en is een uiting van de dan heersende opvatting van de revolutie van de ontwikkeling van de innerlijke mens tegenover materialisme. George heeft de sitar leren spelen van de Indiër Ravi Shankar, die tevens zijn mentor mag worden genoemd in de Indiase wijsheden en mystiek.

64, Rita en cornflakes

When I’m Sixty-Four is geschreven door Paul McCartney als hij 16 jaar is. Het is het verhaal van een ouder wordend echtpaar. De man zingt de vrouw toe over hoe het leven zou zijn als ze samen 64 jaar zijn.

Lovely Rita gaat over een vrouw van de parkeerpolitie die aan Paul een bon uitschrijft wegens fout parkeren voor de Abbey Roadstudio’s. De vrouw in kwestie heet Meta Davies. Paul noemt haar Rita omdat ze “op een Rita leek”.

Good Morning Good Morning is geïnspireerd door een reclame voor Kellogg’s Cornflakes. Aan het begin en het einde zijn dierengeluiden te horen alsmede geluiden die bij de jacht horen. Het einde van het nummer gaat over in de wat snellere en kortere herhaling (reprise) van het openingsnummer Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band. Het is een soort afscheidsnummer van het optreden van de band Sgt. Pepper. Aan het einde volgt applaus wat weer een introductie is van het laatste nummer, A Day In The Life.

A Day In The Life

A Day In The Life, het meest complexe nummer van Pepper, is grotendeels geschreven door John Lennon, maar het middenstuk is van Paul McCartney. Volgens John gaat het eerste van het lied over Tara Browne, de erfgenaam van het biermerk Guiness, die zich in 1966 in een Lotus Elan doodrijdt. Paul is een vriend van Tara en met hem beleeft Paul zijn eerste lsd-trip. Volgens Paul gaat het echter over een politicus die drugs heeft gebruikt.

“I saw a film today, oh, boy/The English army had just won the war”, heeft John van zijn ervaring als acteur in de film How I Won The War.

Het middenstuk is van Paul. Het gaat weer over drugs: ”..had a smoke, somebody spoke and I went into a dream” (ik rookte wat, iemand sprak en ik begon te dromen). Ook de zin I’d Love to turn you on (Ik zou je graag opwinden of Ik zou je graag aanzetten) is van Paul. Het zou over seks en drugs gaan, voor de BBC een reden om ook ditt nummer niet te draaien. “Turn on, tune in, drop out” is van lsd-goeroe Timothy Leary.

Het laatste stuk dat Lennon zingt gaat over een artikel in The Daily Mail waarin wordt verteld over de grote hoeveelheden gaten in Blackburn, Lancashire. Volgens John is dit stuk een hoop nonsens.

In het midden en aan het einde van A Day jagen violen en blazers van de laagste noot op de partituur naar de hoogste. George Martin: “Ik trok tussen de laatste en de hoogste noot een streep en vertelde de muzikanten dat ze zelf hun weg naar boven moesten vinden. Die dachten dat ik was gek geworden.” Het moet klinken als een deel uit een compositie van Wagner.

De strijkers en blazers beginnen zachtjes en eindigen in wat lijkt op een muzikaal orgasme met een piano slotakkoord dat 50 seconden aanhoudt. Staat dit symbolisch voor het einde der tijden of is het lied slechts een mijmering over sterfelijkheid en onsterfelijkheid? Theorieën te over, maar misschien hebben die meer te maken de kijk van de luisteraar dan de bedoelingen van John en Paul.

Na het slotakkoord op de piano volgt het geluid van een voor mensen onhoorbaar fluitje. Het echte einde is alleen te horen op de lp: de naald raakt in een groef die oneindig doorloopt. Je hoort john zeggen: “Been so high” en Paul antwoordt: “Never could be any other way”.

Denkbeeldig concert van een fictieve band

En zo eindigt de meest legendarische plaat uit de rockgeschiedenis: een denkbeeldig concert van een fictieve band gespeeld door The Beatles. Het is de volwassenwording van The Beatles en bewierookt het meest vrije, optimistische en wellicht meest naïeve tijdperk uit de geschiedenis van de mensheid. The Beatles zijn de stem van een snel veranderende maatschappij in de jaren 60: van de truttigheid van het begin van het decennia naar seks, drugs, rock ‘n roll, vrouwenrechten en het ter discussie stellen van autoriteiten aan het einde ervan.

Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band is het bijna 40 minuten durende meesterwerk van The Beatles: John Lennon, Paul McCartney, George Harrison, Ringo Starr.

(Bron: The Beatles Bible, The Beatles Anthology, Philip Norman-Shout, Rolling Stone, Wikipedia, ANP.)