Revolutionaire Maatschappij van Weldadigheid viert 200-jarig bestaan

Nu trekken de Nederlandse steden veel welvarende mensen aan, maar in 1818 is dit compleet anders. In de binnensteden wonen veel arme gezinnen die amper kunnen rondkomen. Gezinnen die idealist Johannes van den Bosch graag wil helpen. Daarom sticht hij met hulp van koning Willem I de Maatschappij van Weldadigheid. Deze stichting bestaat nog steeds en viert op 20 april 2018 haar 200ste verjaardag.

Johannes van den Bosch

Generaal-majoor Johannes van den Bosch wordt in 1780 geboren in Herwijnen en bekleedt tijdens zijn leven veel hoge functies binnen het Nederlandse leger en regering. Zo is hij gouverneur-generaal van Nederlands-Indië en wordt hij op een gegeven moment zelfs aangesteld als minister van de Koloniën. Het mag dan ook geen wonder heten dat Van den Bosch heel wat andere belangrijke bestuurders kent, waaronder Koning Willem I.

Johannes van den Bosch

Het idee van Van den Bosch

Van den Bosch is de vertrouweling van Willem I en op een dag vertelt hij de koning over zijn plan om zogenoemde landbouwkoloniën te stichten in Drenthe. In de steden is de armoede groot en er wonen behoorlijk wat verpauperde gezinnen die eigenlijk niets hebben. Van den Bosch wil hen huisvesten in een nieuw aan te leggen dorp en hen allen een boerderij, werk en een dier op afbetaling geven, zodat zij de armoede kunnen ontgroeien. Dit idee pikt hij op uit de Europese Verlichting, een cultureel-filosofische stroming uit de 19e eeuw. Het idee is om de gezinnen niet alleen te voorzien van een boerderij, een dier en werk, maar om er ook scholing en zorg aan te bieden.

Realisatie

De koning is enthousiast en Van den Bosch krijgt de mogelijkheid om zijn plan te realiseren. Zodoende wordt in 1818 de Maatschappij van Weldadigheid opgericht en de eerste proefkolonie gesticht. Dit is Frederiksoord, nabij de Friese grens. In korte tijd wordt hier een volledig dorp opgebouwd en al snel komen de eerste bewoners.

Een koloniehuisje met de bewoners.

Regels

Wie hier wil wonen, moet zich overigens wel aan bepaalde regels houden. Zo dragen alle bewoners dezelfde kleding die zij kunnen kopen in de koloniewinkel en moet er 1 cent per week worden betaald voor een speciaal ziekenfonds. Ook zijn alle kinderen verplicht om naar de langere school te gaan.

Succes?

Al snel blijkt het concept van de landbouwkolonie succesvol en worden er nabij Frederiksoord andere koloniën gebouwd door Van den Bosch. Toch is het succes niet van heel lange duur, want al vrij snel na de stichting blijkt dat het veel kolonie-bewoners niet lukt om echt een nieuw bestaan op te bouwen. Daarnaast krijgen de leefgemeenschappen te maken met veesterfte en laat de organisatie te wensen over. Financiële problemen volgen, maar toch weten de koloniën het hoofd boven water te houden.

Het heden

Anno 2018 bestaat de Maatschappij van Weldadigheid nog steeds, maar dient het niet meer het doel van weleer. De stichting legt zich erop toe om het gedachtegoed van Johannes van den Bosch levend te houden en te ontwikkelen. Zo is er een museum over de landbouwkoloniën in Frederiksoord en zijn er jaarlijks verschillende evenementen. Daarnaast zijn het ook gewoon dorpen waar gewoond wordt, zoals te zien op onderstaande foto.

Woonhuis in Frederiksoord

Hallo Nederland

Op 20 april 2018 viert de maatschappij haar 200-jarig bestaan waarbij koning Willem Alexander ook aanwezig is. Hallo Nederland zendt op die dag een reportage uit over kolonie Frederiksoord. Hierin komt onder meer een bewoner van het dorp aan het woord. U ziet Hallo Nederland elke werkdag om 18.30 uur op NPO 2.

(Bron: Maatschappij van Weldadigheid, Dagblad van het Noorden, Redactie Hallo Nederland)
(Beeld: archief Maatschappij van Weldadigheid)