Politieke partijen en hun oorsprong, deel II
Publicatiedatum: 2 maart 2017
Op 15 maart 2017 gaat Nederland naar de stembus voor de Tweede Kamerverkiezingen. We bekijken de oorsprong van de 11 grootste partijen van dit moment.
Democraten 66 (D66)
In oktober 1966 wordt de Politieke Partij Democraten 66 opgericht. Er zijn meerdere initiatiefnemers maar de voormalige VVD’er Hans Gruijters is wel de prominentste. Voorzitter wordt de Algemeen Handelsblad-journalist Hans van Mierlo.
Zoals de naam van de partij al suggereert, richt de partij zich op het democratiseren van het politieke bestel. De zogenaamde kroonjuwelen, voorstellen die D66 graag gerealiseerd zou zien, zijn: de gekozen burgemeester, de gekozen premier, districtenstelsel (de kandidaat die in een district de meeste stemmen haalt, wordt verkozen), dualisme (taken van regering en volksvertegenwoordigers zijn strikt gescheiden) en referenda. De partij is voor euthanasie en abortus en heeft zich in de afgelopen decennia hard gemaakt om euthanasie en abortus een wettelijk recht te maken. Bekende D66-ers zijn Hans van Mierlo, Jan Terlouw en Els Borst.
Verdrukking
D66 is een partij links van het midden (sociaal-liberaal). De partij heeft meerdere malen deelgenomen aan een regering hetgeen voor de democraten niet altijd goed heeft uitgepakt. De partij is als derde coalitiegenoot vaak degene die in de verdrukking komt en bij een volgende verkiezing dan een nederlaag krijgt gepresenteerd.
Zo is D66 van 1997 tot en met 2007 regeringspartner in Paars I en II en in Balkenende II. In die tijd loopt het aantal kiezers dat op D66 stemt achteruit met als dieptepunt 3 zetels in 2006.
Bij de verkiezingen in 2012 behaalt D66 12 zetels. Met partijleider Alexander Pechtold aan het roer gaat D66 de verkiezingen in van 2017.
ChristenUnie (CU)
De ChristenUnie is opgericht in 2000 uit een fusie tussen de Gereformeerde Volkspartij en de Reformatorisch Politieke Federatie. De partij bestempelt zich als sociaal-christelijk. De ChristenUnie baseert zich op denkers als Augustinus, Luther, Calvijn, Groen van Prinsterer en Abraham Kuyper.
De ChristenUnie staat een samenleving voor die functioneert naar Gods wil. Bij de opvattingen van de politieke vraagstukken baseert de partij zich op het woord van God. Dit is de wijze waarop de ChristenUnie geloof in politiek vertaalt. Zo wil de partij wetgeving over abortus en euthanasie terugdraaien.
Ministers
Vanaf 2007 maakt de ChristenUnie deel uit van het kabinet Balkenende IV. De partij levert de minister voor Jeugd en Gezin (André Rouvoet), minister van Defensie (Eimert van Middelkoop) en één staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat (Tineke Huizinga). Belangrijkste bijdragen aan het kabinet noemt de partij herstel van de samenhang in de maatschappij, duurzamere omgang met de schepping, centrale rol van het gezin in de opvoeding van kinderen en een kritische kijk op abortus en euthanasie. Het kabinet valt over het meningsverschil over voortzetting van de militaire missie in het Afghaanse Uruzgan.
Na de val van het kabinet Rutte I, geeft de CU samen met andere partijen steun om zo de miljardenbezuinigingen te laten doorgaan (het Lenteakkoord: afspraken om het begrotingstekort voor 2013 onder de 3 procent te houden). Ook aan het kabinet Rutte II geeft de CU op bepaalde onderdelen van het regeringsbeleid haar steun.
De ChristenUnie heeft op dit moment 5 zetels in de Tweede Kamer. Met partijleider Gert Jan Segers gaat de ChristenUnie de verkiezingen in van 2017.
GroenLinks (GL)
GroenLinks is voortgekomen uit een fusie tussen de Pacifistische Socialistische Partij, de Politieke Partij Radicalen, de Communistische Partij van Nederland en de Evangelische Volkspartij. De partij heeft een sociaaldemocratische signatuur.
GroenLinks vindt haar oorsprong in bewegingen als de homobeweging, de milieubeweging, de vredesbeweging en de vakbeweging. De partij staat een groene politiek voor. Ook pluriformiteit, eerlijke verdeling van werk en inkomen en onderlinge solidariteit heeft GroenLinks hoog in het vaandel.
Als GroenLinks doet de partij al mee aan de verkiezingen van 1989. Lijsttrekker is Ria Beckers (PPR van oorsprong) en de partij komt de Kamer binnen met 6 zetels. In 1993 legt Ria Beckers het voorzitterschap neer en via een referendum kiezen de leden het duo Ina Brouwer-Mohammed Rabbae tot nieuwe lijsttrekkers. De partij verliest bij de volgende verkiezingen 1 zetel en Paul Rosenmöller neemt het stokje over als partijvoorzitter.
Politiek de wind tegen
In de tweede helft van de jaren 90 groeit het aantal zetels naar 11. Maar na 11 september en de moord op Pim Fortuyn krijgt de partij politiek de wind tegen. Met de verkiezingen van 2002 verliezen ze 1 zetel en als binnen een jaar Nederland wederom naar de stembus moet en Femke Halsema het roer van GroenLinks heeft overgenomen, verliest de partij er nog 2.
Bij de verkiezingen van 2006 zakt GroenLinks naar 7 zetels en een interne discussie over de koers komt op gang. Dat heeft resultaat en bij de verkiezingen van 2010 behaalt de partij er 10. Voor de verkiezingen 2012 neemt Jolande Sap het voorzitterschap van Femke Halsema over. De partij behaalt een dramatische 4 zetels bij de verkiezingen.
Na het voorzitterschap van Bram van Ojik gaat GroenLinks de verkiezingen van 2017 in met Jesse Klaver als lijsttrekker.
Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP)
De SGP is de oudste nog bestaande politieke partij van Nederland. De partij wordt in 1918 in Middelburg opgericht uit onvrede over de christelijke politieke partijen van dat moment. Initiatiefnemer ds. G.H. Kersten en zijn partijleden vinden dat geen van de bestaande politieke partijen vorm geeft aan een maatschappelijke en staatkundige inrichting van ons land in gehoorzaamheid met de bijbel.
2 of 3 zetels
Bij de verkiezingen van 1922 komt de SGP met 1 zetel in de Tweede Kamer. Tot de Tweede Wereldoorlog is de partij met 2 of 3 zetels vertegenwoordigd in de kamer. Na de oorlog heeft de SGP 2 zetels en, als in de jaren 50 het aantal Kamerleden wordt uitgebreid tot 150, krijgt de partij er 1 zetel bij.
Dit aantal blijft gehandhaafd tot 1994. Sindsdien schommelt de SGP bij de verkiezingen tussen 2 of 3 zetels. Bij de verkiezingen van 2012 heeft de partij weer 3 zetels.
Met Kees van der Staaij als lijsttrekker gaat de SGP de Tweede Kamerverkiezingen in van 2017.
Partij voor de Dieren (PvdD)
De Partij voor de Dieren is opgericht in 2002 uit protest tegen het dierenbeleid van het kabinet Balkenende I door 3 dierenrechtenactivisten onder wie Marianne Thieme. Kernpunten zijn de rechten en het welzijn van dieren.
Dierenwelzijn en milieu gaan volgens de partij hand in hand. Volgens de PvdD is de wijze waarop mensen dieren gebruiken de grootste bedreiging voor de ecologie op aarde.
‘Zwakke medeschepselen’
De partij heeft ook oog voor andere politieke kwesties. Ze willen met hun standpunten de traditionele links-rechts-tegenstellingen overstijgen. Toch valt vanuit de kernwaarden van de partij, mededogen, duurzaamheid, persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid, af te lezen dat de PvdD zich meer thuis voelt aan de linker- dan aan de rechterzijde van het politieke spectrum. Ze zijn voor het beschermen van ‘zwakke medeschepselen’. Dat kunnen dieren zijn, maar ook onderdrukte en gediscrimineerde mensen.
De PvdD is vanaf 2006 in de Kamer met 2 zetels. Dit aantal weet de partij in 2010 en 2012 te behouden. Met Marianne Thieme als lijsttrekker gaat de PvdD de verkiezingen in van 2017.
50PLUS
De partij wordt onder de naam Onafhankelijke Ouderen en Kinderen Unie (OOKU) in 2009 opgericht als rechtsopvolger van de nooit van de grond gekomen partij van misdaadjournalist Peter R. de Vries op initiatief van Maurice Koopman, Alexander Müninghoff en voorzitter Jan Nagel. In de herfst van dat jaar wordt de naam veranderd in 50PLUS.
50PLUS is een partij speciaal voor mensen van 50 jaar en ouder. Zo is de partij voor het terugbrengen van de AOW-leeftijd naar 65 jaar. Ook moet van 50PLUS van de pensioenen worden afgebleven: het is immers uitgesteld loon.
Herstel koopkrachtverlies gepensioneerden
Uitkeringen voor oudere werklozen moeten niet worden aangetast en het koopkrachtverlies van gepensioneerden van de afgelopen jaren moet worden hersteld. 50PLUS is tegen de marktwerking in de zorg en tegen winstuitkering door zorgverzekeraars.
Onder aanvoering van vicevoorzitter Henk Krol komt 50PLUS met 2 zetels de Kamer in tijdens de verkiezingen van 2012. Tijdens de verkiezingen van 2017 is Henk Krol wederom lijsttrekker.
(Bron: websites politieke partijen, Rijksuniversiteit Groningen, Parlement & Politiek, Wikipedia)
Lees ook: deel 1 van de politieke partijen en hun oorsprong.
Dossier Verkiezingen
In ons dossier Verkiezingen vindt u fragmenten uit Tijd voor MAX en Hallo Nederland en antwoord op vragen als: Wat zijn de belangrijkste thema’s deze verkiezingen? Hoe staan de verschillende partijen daar tegenover? En wie is de mens achter de politicus?
