Plaatwaarde: Revolver van The Beatles

De lp is helemaal terug van weggeweest! En dat is goed nieuws voor iedereen die ze nog op zolder heeft liggen, want sommige oude platen zijn inmiddels veel geld waard. In Plaatwaarde bespreekt lp-kenner Marjolein van Dam elke editie een bijzondere lp. Deze week: Revolver van The Beatles.

Jaren 60-band

In de jaren 60 ontstaan er een heleboel grote muziekgroepen, maar The Beatles is wel het schoolvoorbeeld van een succesvolle jaren 60-band. De heren uit Liverpool verschijnen begin jaren 60 ten tonele, veroveren in een mum van tijd de wereld en vinden zichzelf vervolgens meerdere keren opnieuw uit. Helaas voor de fans is de pret niet van al te lange duur. Naarmate de jaren 60 vordert raken de leden steeds verder van elkaar verwijderd, wat erin resulteert dat zij in 1970 allemaal hun eigen weg gaan. Dat maakt van The Beatles niet alleen de figuurlijke, maar ook de vrij letterlijke belichaming van een jaren 60-groep.

Revolver

1966 is muzikaal gezien 1 van de meest bijzondere jaren uit de bestaansgeschiedenis van de band. Beatlemania, de wereldwijde gekte rondom de groep, is dan op een hoogtepunt, maar The Beatles voelen er weinig voor om alleen gezien al tieneridolen. Zij zijn in de eerste plaats muzikanten en zo willen zij zich ook meer gaan profileren. In 1965 slaan zij al een nieuwe weg in met Rubber Soul en deze koers zetten zij in ’66 door met Revolver.

Muzikale grenzen

Hoewel muziek natuurlijk bij uitstek iets is om een subjectieve mening over te vormen, wordt Revolver door kenners gezien als de eerste Beatles-plaat waarop duidelijk te horen is dat de band de muzikale grenzen opzoekt.

Dit doen de bandleden samen, maar ook steeds meer afzonderlijk. Zo laat George Harrison zich steeds meer inspireren door Indiase muziek, wat ook goed terug te horen is op Revolver. Denk aan composities als Love You To en Tomorrow Never Knows. Ook de andere leden gaan een experiment niet uit de weg. Zo laat Paul McCartney naar verluidt een microfoon in een bak water zakken om te horen wat voor geluid dat oplevert.

Opnametechniek

Qua opnametechnieken wordt ook alles uit de kast gehaald. Geluidstechnicus Geoff Emerick probeert samen met de band te zoeken naar trucs om de instrumenten net dat beetje extra te geven, waardoor de nummers een heel eigen geluid krijgen. Dit bereikt de band bijvoorbeeld door bepaalde versterkers en instrumenten te gebruiken, maar ook over de plaatsing van de microfoons wordt enorm goed nagedacht.
Op een gegeven moment besluit Emerick een microfoon in de bass drum (de grote trommel onderaan, red.) te plaatsen, wat een krachtig geluid oplevert. Nog steeds wordt hier in de muzikale wereld naar gerefereerd als ‘het drumgeluid van Revolver‘. De platenmaatschappij van The Beatles is overigens helemaal niet blij met deze zet van Emerick, want de maatschappij heeft als regel dat microfoons niet te dicht bij de drumkit mogen staan. Hieronder een voorbeeld van het echte Revolver-drumgeluid.

Beste plaat

Het verkennen van nieuw, muzikaal terrein zorgt er volgens critici voor dat Revolver een van de allerbeste platen is die The Beatles in hun korte bestaan hebben afgeleverd. Volgens sommigen is-ie zelfs beter dan Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band, de Beatle-plaat die over het algemeen wordt gezien als een van allerbeste ter wereld en zeker hun absolute nummer 1.

Marjolein taxeert Revolver

“Een Plaatwaarde maken van een titel als Revolver van The Beatles is eigenlijk een ondoenlijke klus. Van dit beroemde album zijn zo ontzettend veel varianten gemaakt, dat mensen die zich hun hele leven met deze ene plaat hebben bezig gehouden nog verrassingen tegen kunnen komen.

Vroege persingen kunnen aardig in waarde oplopen, mits ze in een uitstekende conditie zijn. Er zijn vroege MONO- en STEREO-persingen. Ik beperk me tot de MONO-versies, omdat het anders veel te uitgebreid wordt. De waarde van een vroege Amerikaanse persing varieert zo tussen de 75 en 150 euro. Geseald met daarop de hypesticker, die destijds gebruikt werd, kan oplopen in waarde tot zo’n 2.000 euro. De waarde van een vroege Engelse persing ligt tussen de 150 en 400 euro. Deze waarde wordt hier voor een groot deel bepaald door de matrijsnummers die in de uitloopgroef geëtst zijn. De vele variaties daarin zijn te complex om in deze rubriek te bespreken.

Er bestaat een vroege Engelse persing die teruggetrokken is. Deze heeft een andere mix van het nummer Tomorrow Never Knows. Deze heeft een waarde van 500 tot 750 euro, maar er zijn uitschieters. Hij is ook al via veilingsite Ebay verkocht voor 1.100 euro. Een waarde van een vroege Nederlandse MONO-persing varieert van zo’n 40 tot 100 euro (er zijn 2 versies).

Hieronder een beknopte omschrijving van de versies die ik genoemd heb. Dit is een richtlijn: er zijn meer dan 430 verschillende vroege versies die onderling soms minieme verschillen hebben. Zelfs als de omschrijving klopt, kan het toch zijn dat het een andere versie betreft, omdat er meerdere kenmerken een rol spelen bij het bepalen van de versie. Daarnaast is de staat belangrijk. Bij alle waardes die ik noem is het uitgangspunt een perfecte staat van plaat en hoes.

Vroege Amerikaanse persing

Catalogusnummer: T-2576
Label : Capitol
Belangrijkste kenmerken hoes: de collagehoes, ontworpen door Klaus Voormann, heeft op de voorkant het Capitol-logo met daaronder de titel. De achterkant van de hoes heeft een zwartwit foto van de band met rechtsboven een gecombineerd Capitol-EMI-logo, het catalogus nummer en een high fidelity-logo. Rechtsonder staat het RIAA logo (Recording Industry Association of America). De schrijverscredits staan vermeld als Lennon/McCartney.
Belangrijkste kenmerken label op de plaat: het label is zwart met een rand in regenboogkleuren. Bovenin staat het ovale Capitol-logo met daaronder de titel en daaronder de bandnaam. Rechts van het spindle-gat staat het catalogus nummer met daaronder het matrijsnummer. De tracks staan onder het gat, recht onder elkaar.
Waarde: 75-150 euro
De waarde van een fabrieksgesealed exemplaar met hypesticker kan oplopen tot 2.000 euro. Promo-exemplaren, met de info gestanst op de hoes, zijn honderden euro’s meer waard.

Vroege Nederlandse MONO-persing

Catalogusnummer: PMC 7009
Label: Parlophone
Belangrijkste kenmerken hoes: collagehoes met onder in het midden het logo van Parlophone met daaronder de titel. De achterkant van de hoes is zwart, met een zwartwit-foto van de band. De tekst is in het wit. De tracks staan bovenaan, de A- en B-kant worden in het midden gescheiden door de titel in grote witte letters. Het catalogusnummer staat rechts bovenaan. Links onder het logo van Parlophone, met daarnaast ‘Long Play 33 1/3 R.P.M’. Hiernaast staat ‘EMI Records’. Helemaal rechts in een cirkel ‘EMITEX ‘met tekst eronder. Helemaal onderaan rechts de tekst P’rinted and made by Habo – A’dam PMC 7009 PCS 7009’.
Belangrijkste kenmerken label op de plaat: zwart label met zilverwitte opdruk. Bovenaan in het midden het logo van Parlophone. Links van het midden (XEX 605), rechts van het midden PMC 7009 met daaronder Kant 1 (of 2). Onder het spindle-gat achtereenvolgens de titel, de tracks en de naam van de band en het woord ‘BIEM’. Helemaal onderaan ‘Made in Holland’.
Waarde: 75 tot 100 euro. Let wel: er zijn 2 versies die erg op elkaar lijken, en waarvan de ene beduidend minder waard is. Hier spelen de matrixnummers die in de uitloopgroef geëtst zijn een rol. Bij de goedkopere versie is o.a. ‘CVI / I / 21’ er in geëtst.

Vroege Engelse MONO-persing

Catalogusnummer: PMC 7009
Label: Parlophone
Belangrijkste kenmerken hoes: gelamineerde zwartwit flipback-hoes met de collage. Rechtsboven in zwarte letters ‘MONO’. Onder in het midden het logo van Parlophone met daaronder de titel. De achterkant van de hoes is zwart, met een zwartwit-foto van de band. De tekst is in het wit. De tracks staan bovenaan, de A- en B-kant worden in het midden gescheiden door de titel in grote witte letters. Het catalogusnummer staat rechts bovenaan. Links onder het logo van Parlophone, met daarnaast ‘Long Play 33 1/3 R.P.M’. Hiernaast EMI-Records. Helemaal rechts in een cirkel ‘EMITEX’ met tekst eronder. Helemaal onderaan op het omgevouwen deel van de flipback hoes ‘Printed and made by Ernest J. Day & Co, Ltd., London PMC 7009 PCS 7009’.
Belangrijkste kenmerken label op de plaat: zwart label met zilverwitte opdruk. Bovenaan in het midden het logo van Parlophone in het geel. Links van het midden staat (XEX.605), rechts van het midden PMC 7009 met daaronder 1 (of 2). Onder het gat achtereenvolgens de titel, de tracks en de naam van de band en ‘Northern Songs-NCB’. Daaronder ‘Made in Gt. Britain’. Bij de vroegste persingen staat MT of KT (tax codes) in de uitloopgroef.
Waarde: 150-400 euro.

Teruggetrokken Engelse persing

Deze persing werd terug getrokken nadat bekend werd dat een niet gekozen mix van het nummer Tomorrow Never Knows toch per ongeluk op de 1e master stond. De fout is enkel te ontdekken met de juiste matrijsnummers en natuurlijk om naar die afwijkende mix te luisteren. De schrijfwijze van de songtitel Dr. Robert is zowel op het label als de hoes identiek. De matrijsnummers van die bijzondere versie zijn XEX-605-2 en XEX606-1.
De waarde bedraagt tussen 500 en 750 euro.

Revolver in Wekker-Wakker-Weekend!

Jan Rietman vertelt in het MAX NPO Radio 5-radioprogramma Wekker-Wakker-Weekend! het verhaal achter de platen die Marjolein in Plaatwaarde taxeert. Op 17 april 2021 bespreekt hij Revolver én opent hij ook de Week van de Jaren 60 van NPO Radio 5. Wekker-Wakker-Weekend! is elke zaterdag van 06.00 tot 10.00 uur te beluisteren op NPO Radio 5.