Nederlandse Bouwkunst door de Ogen van Paul Rem: Hilversum
Publicatiedatum: 4 juni 2024
Door de eeuwen heen hebben verschillende bouwstijlen hun intrede gedaan in ons land. Het resultaat zijn steden vol prachtige gevels, markante huizen, kerken en andere gebouwen die met recht kunstwerken mogen heten. In de reeks Nederlandse Bouwkunst door de ogen van Paul Rem, neemt kunsthistoricus Paul Rem u mee langs deze parels van de stad en vertelt u meer over de historie van de Nederlandse bouwkunst. In deze aflevering neemt Paul Rem u mee langs de verschillende bouwstijlen in Hilversum.
Dudok
De bouwkunst in Hilversum kenmerkt zich op veel plekken door de bouwstijl van Willem Marinus Dudok. Hij is lange tijd het hoofd Publieke werken, waardoor hij een stempel weet te drukken op de bouwstijl van de gemeente ’t Gooi. Een van de bekendste is misschien wel het Raadhuis van Hilversum. Dudok was geïnspireerd door de Amsterdamse School. Zij gebruikten vloeiende vormen, Dudok laat zien dat het ook met strakke en rechte vormen kan. Van buiten is het raadhuis behoorlijk strak, streng, maar van binnen is het best intiem. Paul neemt een kijkje in het gemeentehuis van Hilversum en ook daar is de Dudok-stijl in alles terug te zien. In vormen en materialen. We mogen zelfs een kijkje nemen in een van de trouwzalen in het raadhuis, de witte trouwkamer. Een feestelijke en ceremoniële ruimte met wit marmer en speciaal ontworpen meubilair. Allemaal in overleg met Dudok.
Nog zo’n voorbeeld van een typisch Dudok-gebouw is de Snelliusschool. Gemaakt van rood Belgisch baksteen, met rechte lijnen, horizontale bouw en doorbrekingen van verticale elementen zoals het halfronde trappenhuis met stenen van glas.
De Stijl – Gerrit Rietveld
We maken een klein uitstapje naar Utrecht. Hier ontstaat tijdens de Eerste Wereldoorlog een nieuwe kunststroming die De Stijl heet. Een van die kunstenaars is Piet Mondriaan met zijn strakke lijnen in de kunst. Een ander is Gerrit Rietveld die het Rietveld Schröderhuis bouwt in 1923. Het pand is door mevrouw Schröder tot 1985 bewoond en inmiddels een museum. Een bouwkunst voor iedereen. Bouwen zonder historische stijlen of ceremonie. Rationeel bouwen wordt dit ook wel genoemd en die bouwstijl is ook weer terug te zien in Hilversum.
Rationele bouw, de nieuwe zakelijkheid
De bouwwerken van Jan Duiker in Hilversum behoren ook tot de rationele bouw, de nieuwe zakelijkheid. Een architectuur van tussen 2 wereldoorlogen. In het zuiden van Hilversum staat zo’n complex, het oude sanatorium. Hier verbleven de oude Amsterdamse diamantslijpers die tuberculose hadden opgelopen. Het gebouw was niet voor de eeuwigheid bedoeld, maar voor een jaar of 30. Gelukkig is het niet afgebroken en is het gerestaureerd.
Als laatste laat Paul u nog een zo’n monument van de nieuwe zakelijkheid van Jan Duiker zien. Naast de neogotische Vituskerk van architect Pierre Cuypers, ligt Grand Hotel Gooiland. Veel vermogende Amsterdammers trekken in de jaren 20 en 30 naar Hilversum. Wat ontbrak was een uitgaansgelegenheid. Dat werd Gooiland, het eerste gebouw in Nederland met een volledig staal skeletbouw. Het gebouw heeft meerdere functies en er is veel glas in ranke, metalen sponningen. Duiker zelf ontwerpt het pand, maar overlijdt voor het gebouwd wordt. Het gebouw is alsnog in de stijl van Duiker gebouwd, maar met meer rondingen.
Ook na de Tweede Wereldoorlog als een groot deel van Nederland in puin ligt en er veel en snel gebouwd moet worden, denken architecten weer aan de nieuwe zakelijkheid. Een deel daarvan wordt gebruikt, maar helaas ontbreekt die specifieke schoonheid van deze bouwstijl dan.
Paul Rem vertelt
Kunsthistoricus Paul Rem deelt met u zijn kennis over de Nederlandse bouwkunst. Want wat ziet u als u naar de gevels kijkt? En waar komen al deze bouwstijlen vandaan? Wat is de functie van een bepaalde stijl en wat zegt het over het gebouw en de tijd waarin het is gebouwd? Laat u door Paul Rem meenemen langs de parels van de Nederlands bouwkunst. Bekijk de video en u zult verrast zijn!
In de reeks Nederlandse Bouwkunst door de ogen van Paul Rem, neemt hij u mee door Groningen, Haarlem, Utrecht, Hoorn & Enkhuizen, Amsterdam, Maastricht, Leiden, Hilversum, ‘s-Hertogenbosch en Den Haag.
(Foto: © MAX)
