Nederland zwaait Fokker uit

28 oktober 2017 is een historische dag in de Nederlandse luchtvaartgeschiedenis. Het is op die dag dat er voor de laatste keer KLM-vliegtuigen van Fokker landen op Schiphol. Daarna behoren de toestellen van de Nederlandse bouwer tot het verleden van KLM.

Het begin van Fokker

Fokker ziet het levenslicht in 1912, nadat naamgever Anthony Fokker de bedrijf Fokker Aviatik opricht. Fokker – die dan 22 is- ziet vooral brood in het verkopen van vliegtuigen aan de goedbetalende Duitse krijgsmacht. Een keuze die ook mede geforceerd wordt omdat hij in Nederland geen toestel verkoopt. Uiteindelijk legt het hem geen windeieren, want hij verdient naar schatting zo’n 160 miljoen aan het Duitse leger. Een astronomisch bedrag, zeker voor die tijd.

Van Duitsland naar Nederland

Na de Eerste Wereldoorlog besluit Anthony Fokker zich te richten op de civiele luchtvaart en verplaatst hij zijn werkplaatsen van Duitsland – na de oorlog een land in puin- naar Nederland. Hier opent hij in Amsterdam en het Zeeuwse Veere 2 vliegtuigfabrieken, waar onder andere vliegtuigen gemaakt worden voor KLM, dat in 1920 begint aan commerciële vluchten.

De Fokker H-NABC is een van de eerste toestellen die KLM aankoopt.

Relatie Fokker en KLM

Hoewel KLM en Fokker elkaar nodig hebben, is de relatie vaak alles behalve goed. Zo schiet het KLM volledig in het verkeerde keelgat dat Fokker tijdens de Eerste Wereldoorlog militaire vliegtuigen maakt voor de Duitsers. Ook valt het niet goed bij de Nederlandse luchtvaartmaatschappij dat Fokker de eerste KLM-toestellen nog in Duitsland bouwt, zonder dat zij daarover zijn ingelicht. Ook later gaat de samenwerking niet van een leien dakje; KLM vindt dat de toestellen van de bouwers ondermaatse prestaties leveren en daarnaast kampt Fokker met leveringsproblemen. Volgens kenners zijn deze leveringsproblemen een goede reden voor KLM om het contract met de bouwer op te zeggen, want er is een clausule in de overeenkomst opgenomen waarin staat dat KLM er onderuit kan als een levering meer dan 3 maanden te laat is. Dit gaat niet door, want Fokker weet slim te schuiven met leveringen, zodat KLM de toestellen toch nog op tijd heeft.

Financiële problemen

Ook bij Fokker zelf gaat het niet altijd even goed. In 1933 lijkt het bedrijf niet verder te kunnen zonder overheidssteun, maar het overleeft. Na de Tweede Wereldoorlog balanceert Fokker weer op het randje; de Amsterdamse fabriek is gebombardeerd en de concurrentie is moordend. In 1953 kent Fokker een succes: de ontwikkeling van de F.27 Friendship. Dit toestel blijft 30 jaar in productie en er worden er ruim 780 van verkocht, waardoor het met recht een populair toestel genoemd mag worden.

Ondanks dit succes wordt Fokker geplaagd door financiële problemen en gaat het uiteindelijk in 1996 failliet. Sindsdien worden er geen nieuwe toestellen meer gebouwd. Dit is precies de reden waarom ze er bij KLM uit gaan, want de vliegtuigen zijn oud en het onderhoud wordt te duur voor KLM.

Eind goed, al goed

Hoewel Fokker zelden zonder zorgen is en de verhoudingen met KLM niet altijd goed zijn, komt het uiteindelijk toch allemaal op z’n pootjes terecht. KLM vliegt al jaren trots rond in de Fokkers. Dit tot grote vreugde van het personeel, die het fijne vliegtuigen vinden. “Ze zijn knus”, is een veelgehoorde opmerking.

Helaas voor het personeel én reizigers van KLM kunnen zij voor het eerst in 97 jaar niet meer vliegen met deze knusse toestellen. Alhoewel, wel als zij afreizen naar Zweden, Australië of Nieuw-Guinea. In die landen blijven ze vliegen.

Laatse Fokker-vlucht

Iedereen die niet van plan is deze landen te bezoeken en een glimp van de laatste werkzame KLM-Fokker wil opvangen, doet er goed aan om zaterdag 28 oktober om 20.30 uur op Schiphol te staan. Daar komt dan de allerlaatste vlucht met de Fokker 70 aan.

(Bron: Trouw, het Parool, luchtvaartnieuws.nl, website KLM)