Landschapsarchitect Niek Roozen verheugt zich op zijn 5e Floriade
Publicatiedatum: 14 april 2022
Van 14 april tot en met 9 oktober 2022 wordt in Almere voor de 7e keer de Floriade georganiseerd. De Floriade is een wereldtuinbouwtentoonstelling die eens in de 10 jaar in Nederland wordt gehouden. Growing Green Cities is het hoofdthema van deze Floriade. Deelnemers dragen oplossingen aan om steden groener, gezonder en leuker te maken. Nederland kent een lange traditie op het gebied van tuinbouwtentoonstellingen. We spreken met landschapsarchitect Niek Roozen, die bij 5 Floriades betrokken is, waaronder ook die in Almere.
Bloemententoonstellingen in de 19e eeuw
De 1e bloemententoonstelling in ons land zou in 1810 of in 1818 in Haarlem hebben plaatsgevonden met 264 inzendingen. In 1910 wordt wederom in Haarlem de Nationale Bloemententoonstelling georganiseerd. Vanaf 1925 krijgt het bloemen- en plantenfestijn de naam Flora. Deze tentoonstelling wordt gehouden in Heemstede, evenals de daaropvolgende tentoonstellingen in 1925, 1935 en in 1953.
De 69-jarige Niek Roozen heeft een toepasselijke naam voor een landschapsarchitect. Hij is in die functie verantwoordelijk voor het groen, het landschappelijke deel van de Floriade in Almere in 2022. Hij gaat op 1-jarige leeftijd mee naar de Flora in Heemstede in 1953. Zijn vader is namelijk sponsor van de tentoonstelling. Roozen: “Flora is later Floriade geworden. Die tentoonstellingen werden georganiseerd, en dat is eigenlijk nu nog steeds, om de bloemen en de planten te promoten en dan vooral de nieuwe soorten. Die werden getoond aan een groot publiek. Het is deels een consumentententoonstelling en deels een vaktentoonstelling.
Floriade wereldtentoonstelling
De mensen vinden het prachtig om alle bloemen te zien, maar ook de mensen uit het vak, zowel nationaal als internationaal, zijn geïnteresseerd. Die vinden het interessant om te zien welke ontwikkelingen in de Nederlandse tuinbouw gaande zijn. Als Nederland zijn we een tuinbouwland en een voorloper op vele gebieden. Of het nou over de sierbloementeelt gaat of de snijbloementeelt, maar ook zeker over groente en fruit. De Floriade is een wereldtentoonstelling op het gebied van tuinbouw, die staat voor sierteelt maar ook voor voedingstuinbouw.”
In 1953 wordt dus de Flora, de Internationale Bloemententoonstelling, gehouden in Heemstede in het Groenendaalse bos. Roozen: “Daar waren veel perken in de stijl van de Keukenhof, mooie grote bomen en slingerende paden, vakken en perken met bloemen, planten en bloembollen die door verschillende deelnemers waren ingevuld.”
Floriade in Rotterdam en Amsterdam
In 1960 wordt de 1e wereldtentoonstelling Floriade in Rotterdam gehouden. Roozen: “Daar is de Euromast van overgebleven. In 1972 was ik bij de Floriade in Amsterdam. Ik studeerde toen landschapsarchitectuur in Boskoop. De architect was Egbert Mos, die landschapsarchitect was bij de gemeente Amsterdam en leraar bij mijn opleiding in Boskoop. Met hem hebben we toen de Floriade bezocht. Ik denk dat ik toen al gegrepen ben door het fenomeen Floriade, want ik vond het fantastisch! Wat hij daar gemaakt had, was erg gaaf.”
“Het is de tijd van onder andere de bielzen. Er waren prachtige landschappelijke en gedetailleerde ontwerpen zoals bijvoorbeeld de rododendrontuin en de opzet van het rosarium. Hij had het vormgegeven op een eigentijdse manier. Ik was enthousiast over het feit dat je landschappelijk zoiets kunt vormgeven en dat daar heel veel mensen van genieten. Het is mooi dat het Amstelpark van die Floriade is overgebleven. Het is niet alleen dat half jaar Floriade, maar ook wat ervan overblijft voor de stad of de regio.”
“In 1982 ben ik begonnen bij het ontwerpteam van de Floriade en dit jaar in Almere wordt mijn 5e Floriade.”
Floriade 1982
De Floriade van 1982 wordt wederom in Amsterdam georganiseerd. Roozen: “De Floriade van 1982 was een reactie op die van 1972. Er zit dan ook 10 jaar tussen. Het leuke van de Floriade van 1982 was dat het heel organisch van opzet was, meer richting de natuur. De architect was Pieter van der Meeren, die ook landschapsarchitect was van de gemeente Amsterdam. De hele opzet van het toenmalige plan kun je nog steeds zo zien. Ik heb laatst bij een presentatie die oude ontwerptekening over Google Earth van nu gelegd en dan zie je dat alle bomen en de hele infrastructuur nog steeds bestaat. Het is fantastisch dat die investering van toen nu nog door veel mensen gebruikt en gewaardeerd wordt. In 1982 ben ik begonnen bij het ontwerpteam van de Floriade en dit jaar in Almere wordt mijn 5e Floriade.”
“Eigenzinnig ontwerp”
Ook in het buitenland worden tuinbouwtentoonstellingen georganiseerd onder andere namen. Roozen heeft zijn eigen bureau en is in die hoedanigheid betrokken bij de Nederlandse inzendingen in het buitenland. Zo is hij bijvoorbeeld betrokken bij de tentoonstelling in München in 1983 en in Liverpool in 1984.
Michiel den Ruyter is in 1992 de landschapsarchitect bij de Floriade in Zoetermeer. Roozen: “Dat was een heel eigenzinnig ontwerp, het was een reactie op het organische ontwerp van 1982, veel strakker. De basis was een zogenaamde ganzenvoet, die op 3 plaatsen samenkwamen. Dat is een principe uit de landschapsarchitectuur. Dat heeft hij gebruikt als uitgangspunt voor zijn ontwerp. Het is meer geometrisch dan het organische van 1982. Een groot deel van de infrastructuur is later gebruikt voor de ontwikkeling van de wijk Rokkeveen. Ik heb zelf zo’n 15 grote inzendingen ontworpen.”
Hoofdarchitect Floriade
Roozen is voor de Floriade in Haarlemmermeer van 2002 de hoofdarchitect. Roozen: “Na 1992 had ik zoiets van ‘nu wil ik het wel eens helemaal zelf doen’, en dat is gelukt. Ik heb er 8 jaar aan gewerkt. We hebben het samen met adviseursbureau Arcadis en aannemer Dura Vermeer gebouwd. Het bestond uit 3 onderdelen en die staan er alle 3 nog. Deel 1 noemden we ‘Bij het dak’, dat is een overdekt park van 3 hectaren, die lag volledig vol met zonnecellen en panelen. Dat was de grootste zonnecellencentrale in 1 constructie op dat moment van de hele wereld. Daaronder hadden we tentoonstellingshallen en voorzieningen en die zijn nog steeds in gebruik.
Deel 2 is ‘Naast de berg’, met onder andere Big Spotters Hill. Big Spotters Hill is een heuvel die dezelfde afmeting heeft qua voet als de piramide van Cheops. Hij is alleen minder hoog, namelijk 20 meter. Het is een uitkijkheuvel in de vorm van een piramide en je kunt daarvandaan goed de vliegtuigen zien. Schiphol heeft het project meegefinancierd. In het midden hebben we een soort grafkelder gemaakt op 5 meter diep. Daarin hebben we allemaal objecten verstopt voor de toekomst. Schiphol heeft er een toekomstvisie in gestopt. Mijn bureau en ik hebben er allerlei kinderspeelgoed in gedaan en verschillende gebruiksvoorwerpen en het de uitleg van het ontwerp. De plek wordt nog steeds gewaardeerd door bezoekers.
Deel 3, ‘Aan het meer’, bestaat onder andere uit het groene stadspaviljoen. We zijn gaan kijken met Nederlandse kwekers en onderzoekers uit Wageningen naar de andere kwaliteiten van groen. We noemen dat nu ecosysteemdiensten. Kijk, een boom bloeit mooi of ruikt lekker, maar die boom heeft meer kwaliteiten zoals op de invloed van de temperatuur in de stad.”
‘Growing Green Cities’
“Voor de Floriade in Venlo in 2012 heb ik alleen voor de Chinezen de beplanting voor de Chinese tuin gedaan. Alle investeringen zijn later ontwikkeld tot een groen bedrijventerrein. Er waren mooie internationale inzendingen, zoals uit Spanje, Italië en Turkije. Het was een beetje een voortzetting van het concept uit 2002. Waar we toen mee begonnen met het groene stadsverhaal in Haarlemmermeer, dat is nu, 20 jaar later, het thema van de hele tentoonstelling.”
Drijvend bos
‘Growing Green Cities’ is dus het thema van de Floriade 2022. De klimaatverandering staat hoog op de internationale agenda en is een belangrijk onderdeel van de Floriade in Almere. De Floriade presenteert oplossingen om steden groener, gezonder en leuker te maken. Naar verwachting zal in 2050 zo’n 68 procent van de wereldbevolking in de stad wonen, op maar 2 procent van het aardoppervlak. Roozen: “De thema’s van deze Floriade over klimaat, wat groen doet voor de temperatuur in de stad, hoe groen kan helpen om dat te verbeteren, het is wel het juiste moment voor deze Floriade.
Het mooie is dat we niet een tentoonstellingspark maken, hetgeen tot en met 2012 het geval was, maar een wijk bouwen. De hele opzet van deze Floriade is dat het vanaf het begin af aan als wijk ontworpen is. De structuur wordt tijdelijk gebruikt door de Floriade en daarna wordt het doorontwikkeld tot woonwijk. En dat is een ander concept, want je hebt nu geen grote sortimentstuinen of grote rosaria. Want die heb je niet in een woonwijk, je hebt hooguit een klein stadsparkje. Er is wel een hele mooie groenstructuur.
Het arboretum, foto: Dvan Kolk.
Bomen- en plantenbibliotheek
De kavels die worden gebruikt voor woningen, worden nu gebruikt voor de inzendingen. Er staan internationale paviljoens en tuinen. Rondom elke kavel is een groenstructuur van 4 meter, die is ingevuld met bomen, heesters en vaste planten. Het bijzondere is dat we in die groenstructuur 750 verschillende soorten bomen hebben geplant. Die zijn geplant op volgorde van het alfabet. Woon je linksboven dan woon je in het a-gebied en rechtsonder in het z-gebied. Je woont in een levende bomen- en plantenbibliotheek. Het zijn allemaal bomen die bijdragen aan de thema’s van de Floriade, duurzaamheid en de groene stad. Het zorgt voor grote diversiteit.”
Het paviljoen van Duitsland
Roozen is al 5 jaar bezig met de voorbereidingen voor de Floriade in 2022. Hij is samen met anderen verantwoordelijk voor het ‘groen’ zoals hij dat noemt. Ook tijdens de Floriade zorgt hij voor het onderhoud van de planten. Met de opening is hij dus nog niet klaar. Hij kijkt wel uit naar die 1e dag. Roozen: “Dan kijk ik hoe de mensen zich verspreiden over het terrein en hoe ze genieten van alle plekken. Ik vind de reacties erg leuk, hoe ze zich verwonderen. Wat ik zelf mooi vindt is een aantal internationale inzendingen. Het paviljoen van de Duitsers, de Italianen. En de Chinezen hebben een grote inzending met een grote tuin. Dat is prachtig, ik ga er zeker van genieten.”
Op woensdag 13 april 2022 is de Floriade officieel geopend door koning Willem-Alexander. Het publiek kan vanaf de 1e openingsdag op 14 april de Floriade bezoeken.
Dinsdag 12 april 2022 is er in Villa VdB op NPO Radio 1 over de Floriade gesproken met Hans van Drien. Voormalig directeur van de Floriade in Zoetermeer. Beluister het fragment.
(Foto: Floriade)
