Hoe vliegramp in 1958 aan 8 spelers van Manchester United het leven kost

Op 6 februari 1958, in 2023 65 jaar geleden, verongelukt een deel van het team van Manchester United op de terugreis van de Europacupwedstrijd tegen Rode Ster Belgrado. Trainer Matt Busby bouwt een jong team op dat schittert in Engeland en in Europa. Als gevolg van de ramp blijft het gissen over hoe goed het team had kunnen worden. Vanwege hun jeugdige leeftijd worden de spelers van Manchester United in die tijd liefkozend de ‘Busby Babes’ genoemd.

Manchester United trekt Matt Busby aan als trainer

In de jaren 30 van de vorige eeuw gaat het niet goed met Manchester United: de club degradeert 2 maal en is bijna bankroet. Tijdens de Tweede Wereldoorlog in 1941 bombardeert de Duitse Luftwaffe het stadion Old Trafford, waardoor United zijn wedstrijden moet spelen bij nota bene aartsrivaal Manchester City. De Schot Matt Busby speelt als voetballer onder andere bij die aartsrivaal City en ook nog voor Liverpool. Als hij bij City speelt, probeert United hem tevergeefs los te weken. Busby wordt in mei 1944 aangesteld als assistent-coach van Liverpool. Hij heeft echter een andere kijk op voetbal dan het bestuur.

Manchester United is naarstig op zoek naar een nieuwe trainer en de club schrijft hem een brief voor een ‘job’. De Schot eist in de onderhandelingen dat hij naast werkzaamheden als coach, tevens het team mag selecteren dat de wedstrijd speelt en zeggenschap krijgt over het aan- en verkoopbeleid. Dat is ongekend in die tijd. United heeft weinig keuze en gaat overstag. Busby tekent in februari 1945 een contract. Hij wil aan de slag met jonge spelers, die hij naar zijn ideeën kan vormen. De jeugd is volgens hem niet alleen de sleutel tot succes voor United, maar ook voor de toekomst van het voetbal. Na ongeveer 2 jaar begint de nieuwe aanpak van Busby vruchten af te werpen, als in 1948 de FA-cup, de Engelse beker, wordt gewonnen.

Matt Busby (links)

‘Busby Babes’

In die jaren speelt United mee voor het kampioenschap, maar weet die titel niet te behalen. In 1952 lukt dat wel. Busby beseft dat zijn team begint te verouderen en brengt jonge, door United zelf opgeleide spelers in het team. Roger Byrne en Jackie Blanchflower zijn de eersten die de naam ‘Busby Babes’ krijgen opgeplakt vanwege hun jonge leeftijd. Zij, Mark Jones, Eddie Colman en de 17-jarige Duncan Edwards, komen het team verjongen. Ook worden enkele spelers van buiten de eigen opleiding gehaald, zoals Tommy Taylor van Barnsley.

In april 1956 wordt de investering in jonge spelers omgezet in een prijs: United wordt landskampioen met een team met een gemiddelde leeftijd van slechts 22 jaar. Busby wil, naast succes in eigen land, een nieuwe uitdaging aangaan in de vorm van Europees voetbal, dat in 1955 wordt geïntroduceerd. In het seizoen 56/57 speelt United in Europees verband. Daarin blijkt het direct vrij succesvol: zo wordt met maar liefst 10-0 het Belgische Anderlecht verslagen. United verslaat tevens Borussia Dortmund en Athletico Bilbao, maar verliest tegen de 1e Europacup 1 winnaar Real Madrid in de halve finale.

Succes van Manchester United in Engeland en Europa

Thuis in Engeland gaat het succes onverminderd door. Een jonge Bobby Charlton scoort 2 maal bij zijn debuut. Ook andere jonge spelers zijn klaar voor het 1e team. United wordt wederom landskampioen, maar verliest de strijd om de beker. De Busby Babes maken zich op voor de strijd om de 3e landstitel op rij en succes in Europa. In februari 58 verslaat United Arsenal in Londen met 4-5. Tijdens dit bizarre duel verspeelt United 2 maal een voorsprong, maar weet uiteindelijk toch te winnen.

In Europees verband wint United met ruime cijfers van het Ierse Shamrock Rovers, waarna Dukla Praag wordt verslagen. Op Old Trafford wacht Rode Ster Belgrado. United wint met 2-1, door doelpunten van Bobby Charlton en Eddie Colman. De uitwedstrijd tegen Rode Ster in Joegoslavië wordt gespeeld op woensdag 5 februari 1958. De Busby Babes spelen met 3-3 gelijk en zijn door naar de halve finale. Doelpuntenmakers voor United zijn Dennis Viollet en Bobby Charlton, die 2 maal het net weet te treffen. Voor de laatste keer heeft de talentvolle ploeg van Matt Busby in deze samenstelling gespeeld. Het team wordt als enige in Europa sterk genoeg geacht om Real Madrid van een 3e Europese titel af te houden. Maar zover zal het niet komen.

Technische problemen met het vliegtuig

Op donderdag 6 februari vliegt het team met de technische staf en journalisten aan boord terug naar Engeland. De terugreis wordt met een uur uitgesteld, omdat rechtsbuiten Johnny Berry zijn paspoort kwijt is. De stemming aan boord is, na het behalen van de volgende ronde, opperbest. Na de wedstrijd is voor de spelers nog een cocktailparty gehouden in de Britse ambassade. In München moet het vliegtuig landen om bij te tanken. Er ligt sneeuw en het is er zeer koud. De passagiers drinken koffie op de luchthaven en nemen daarna weer plaats in het vliegtuig.

Gezagvoerder James Thain en copiloot Ken Rayment proberen om 14.31 uur op te stijgen, maar moeten na 40 seconden vanwege technische problemen de poging staken. Als even later het vliegtuig voor de 2e maal het luchtruim wil kiezen, doet het probleem zich wederom voor. Thain vertelt de passagiers dat ze terug moeten om het vliegtuig te laten onderzoeken. Veel spelers hebben het idee dat ze die dag niet meer terugvliegen. Zaterdags wacht echter de competitiewedstrijd tegen Wolverhampton Wanderers. De passagiers stappen uit en wachten op de luchthaven. Het begint hard te sneeuwen.

3e poging om op te stijgen

Verdediger Bill Foulkes over de terugreis: “Het grootste gedeelte van de reis van Belgrado naar München zaten we te kaarten en ik herinner me toen we uit het vliegtuig stapten hoe koud het was. Tijdens de 1e poging om op te stijgen, kwamen we niet van de grond, dus ik denk dat een aantal van ons aan boord zich een beetje zorgen begonnen te maken. Nadat de 2e poging ook mislukte, waren we zeer stil toen we teruggingen naar de luchthaven.” Duncan Edwards stuurt daar een telegram aan zijn hospita in Manchester met de mededeling dat hij morgen zal thuiskomen. Het telegram van Edwards zal pas om 17.00 uur worden bezorgd bij zijn hospita. Dan horen de passagiers de mededeling dat ze terug moeten naar het vliegtuig voor de 3e poging.

Veel spelers zijn zeer nerveus als ze wederom in het vliegtuig stappen. Mark Jones, Tommy Taylor, Eddie Colman en Duncan Edwards zijn zo bezorgd dat ze achterin het vliegtuig plaatsnemen, omdat ze denken dat het daar veiliger is als het mis gaat. Ook David Pegg gaat naar achteren met de woorden: “Ik voel me hier niet goed, het is hier niet veilig.”

De crash

Om 15.03 uur proberen Thain en Rayment voor de 3e maal op te stijgen. Het vliegveld ligt onder een pak sneeuw, waardoor het niet genoeg vaart maakt om van de grond te komen. Rayment ziet het einde van de startbaan naderen en schreeuwt: “Christus, we halen het niet!” De passagiers zien sneeuwbrij langs de ramen vliegen en horen een vreselijk geluid dat door Foulkes wordt omschreven als “het geluid dat een auto maakt op een onverharde weg”. Het vliegtuig glijdt van de startbaan, raakt een hek en schiet over een weg. Het raakt een boom en een schuur, waar een vrachtwagen met brandstof staat die ontploft. Het vliegtuig breekt in stukken en komt tot stilstand.

Foulkes heeft tijdens die 3e poging door dat er iets mis gaat. Hij zet zich schrap, hoort een enorme knal en raakt buiten bewustzijn. Als hij bijkomt, ziet hij een gapend gat voor zich. Foulkes: “De achterkant van het vliegtuig was helemaal weg. Ik ging zo snel als ik kon uit het vliegtuig en begon te rennen. Ik draaide me om, realiseerde me dat het vliegtuig niet zou ontploffen en ging terug. In de verte zag ik dat het staartstuk van het vliegtuig in brand stond en terwijl ik terug rende, kwam ik langs enkele slachtoffers. Roger Byrne, die nog vast zat in zijn stoel, Bobby Charlton, die lag bewegingsloos in een andere stoel en Dennis Viollet. Toen verscheen Harry Gregg en samen probeerden we te helpen.”

Bobby Charlton in het ziekenhuis

Gregg is ook bewusteloos geweest. Als hij bijkomt, denkt hij dat hij dood is. Hij heeft bloed op zijn gezicht, maar durft niet aan zijn hoofd te voelen. Gregg: “Ik dacht dat de bovenkant van mijn hoofd eraf was, net als bij een hardgekookt ei.” Gregg redt een aantal mensen uit het vliegtuig.

Overlevenden naar het ziekenhuis

Een aantal inzittenden is op slag dood. Anderen verlaten vrijwel ongeschonden het vliegtuig. Thain stuurt de overlevenden weg vanwege ontploffingsgevaar. Hij probeert met brandblussers de brand te bestrijden. Copiloot Rayment raakt in een coma, waaruit hij nooit meer zal ontwaken. Als hulp arriveert, blijken 21 mensen om het leven te zijn gekomen, onder wie 7 spelers van United, 8 journalisten, een reisleider en een fan. Na 2 uur wordt de zoektocht naar overlevenden gestaakt. Zo’n 5 uur later ontdekt een Duitse journalist een bewusteloze speler van United in het wrak, de 18-jarige Kenny Morgans, die van zijn verwondingen zal herstellen.

De overlevenden worden naar het ziekenhuis vervoerd. Onder hen zijn Albert Scanlon, die 3 weken in coma zal liggen en Bobby Charlton, die lichte verwondingen heeft. De verwondingen van Johnny Berry en Jackie Blanchflower zijn van dien aard dat ze nooit meer zullen voetballen. Matt Busby is zo zwaar gewond dat voor zijn leven wordt gevreesd. Hij overleeft echter en zal zijn taak als coach weer op zich nemen.

Albert Scanlon in het ziekenhuis

8 Busby Babes overlijden

In totaal overlijden 23 mensen als gevolg van de ramp. Uiteindelijk overleven 8 spelers van de Busby Babes de noodlottige reis niet. Het zijn de 28-jarige aanvoerder van Engeland en Manchester United, de linksback Roger Byrne, wiens vrouw in verwachting is, de 21-jarige rechtshalf Eddie Colman, de 24-jarige middenvelder Mark Jones, de 22-jarige linksbuiten David Pegg, die achterin is gaan zitten, omdat hij het daar veiliger acht, de 26-jarige spits Tommy Taylor, die wordt gezien als één van de beste spelers op dat moment, de 22-jarige rechtsbinnen Billy Whelan, de 25-jarige linksback Geoff Bent en de 21-jarige linkshalf Duncan Edwards, de meest talentvolle Busby Babe en één van de beste voetballers van Engeland ooit, die 15 dagen na de ramp aan de gevolgen van zijn verwondingen bezwijkt.

Edwards grapt in het ziekenhuis nog met assistent-trainer Jimmy Murphy: “Hoe laat begint de wedstrijd tegen Wolverhampton Wanderers, Jimmy? Ik wil de wedstrijd niet missen.”

Jimmy Murphy stelt een team samen bestaande uit gekochte en geleende spelers en spelers die zich gratis aanbieden. Dat team staat 13 dagen na de ramp op het veld in de wedstrijd tegen Sheffield Wednesday om de FA-cup, met Harry Gregg en Bill Foulkes in de gelederen. United wint met 3-0, maar verliest uiteindelijk de finale van Bolton Wanderers. Ook het landskampioenschap gaat aan United voorbij. In de strijd om de Europacup 1 verliest United in de halve finale van AC Milan. Real Madrid, dat voor de 3e keer de Europacup 1 wint in dat jaar, vindt dat de cup moet gaan naar Manchester United, hetgeen wordt gesteund door Rode Ster Belgrado. Dat gaat echter niet door.

Manchester United wint de Europacup 1

Duitse luchtvaartautoriteiten wijten de ramp aan het optreden van gezagvoerder Thain. Hij zou de vleugels van het vliegtuig niet ijsvrij hebben gemaakt, terwijl diverse getuigen verklaren dat er geen ijs op die vleugels zat. Britse autoriteiten wijten de ramp uiteindelijk aan de opbouw van sneeuw aan het einde van de startbaan, waardoor het vliegtuig niet de benodigde snelheid haalt om op te stijgen. Het duurt 10 jaar voordat Thain zijn naam weet te zuiveren.

Na zijn herstel bouwt Matt Busby aan een nieuw team. Bill Foulkes en Bobby Charlton zijn vaste waarden in dat elftal. Dan, 10 jaar na de ramp, treedt United op Wembley aan tegen Benfica in de finale om de Europacup 1. Met coach Matt Busby, Bill Foulkes en Bobby Charlton als overlevenden van de ramp en spelers als Denis Law en George Best in het team wint Manchester United als 1^e club van Engeland de Europacup 1.

Beeld van 3 Busby Babes George Best, (links) Dennis Law (midden) en Bobby Charlton (rechts)

We zullen nooit weten of de Busby Babes Europa zouden hebben veroverd. Met hun voetbal en natuurlijk vanwege de verschrikkelijke tragedie hebben de Busby Babes wel de harten van veel voetbalfans van over de hele wereld veroverd.

(Bron: VI.nl, Manutd.com, BBC.co.uk, Thesportsman.com, Dailymail.co.uk, Skysports.com, Wikipedia. Foto’s: ANP, Shutterstock)