Geschiedenis van de Olympische Winterspelen

De Olympische Winterspelen worden vanaf 9 tot en met 25 februari 2018 gehouden in het Zuid-Koreaanse Peyongchang. Op 102 onderdelen in 15 verschillende sportdisciplines zullen 2.952 sporters uit 92 landen strijden om de medailles. Het is voor de 23e keer dat de Olympische Winterspelen worden georganiseerd. Hier een greep uit de 22 eerdere Winterspelen.

De oorspronkelijke Olympische Spelen worden gehouden in de Klassieke Oudheid in Griekenland. In de 2e helft van de 19e eeuw zijn er meerdere initiatieven om de Olympische Spelen nieuw leven in te blazen. Een belangrijke inspiratiebron voor de moderne Spelen zijn de Wenlock Olympian Society Annual Games in Groot-Brittannië. Ze worden nog steeds georganiseerd.

De Fransman Pierre de Coubertin bedenkt in 1890 dat het organiseren van moderne grootschalige Olympische Spelen mogelijk moet zijn. Hij is een voorstander van de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van de jeugd en de verbroedering van volkeren. Hij is ervan overtuigd dat sportieve krachtmetingen edelmoedigheid en ridderlijkheid in het gedrag van atleten bewerkstelligt. Op het eerste Olympisch Congres in 1894 in Parijs wordt besloten tot het organiseren van Olympische Spelen. Die worden elke 4 jaar georganiseerd. In 1896 is het Griekse Athene de eerste stad die in de Moderne Tijd een Olympisch toernooi organiseert.

De Winterspelen kennen een aanzienlijk kortere geschiedenis. In 1921 besluit het Internationaal Olympisch Comité tot het organiseren van een ‘Internationale Wintersportweek’. Dat gebeurt in januari van 1924 in Chamonix aan de voet van de Mont Blanc in Frankrijk. Het is zo’n groot succes dat het Comité besluit dat het een elke 4 jaar terugkerend sportfestijn wordt. De Olympische Winterspelen worden tot 1994 in hetzelfde jaar georganiseerd als de Zomerspelen. Vanaf dat jaar zijn de Winterspelen elk even jaar tussen de Zomerspelen.

Wintersporten tijdens de Zomerspelen

Het is niet voor het eerst dat wordt gestreden om Olympische medailles met wintersporten. Tijdens de Olympische (Zomer)Spelen van 1908 in Londen en in 1920 in Antwerpen zijn er al kunstschaatswedstrijden om de Olympische titel. In 1920 in Antwerpen zijn er tevens ijshockeywedstrijden en wordt voor deze discipline voor het eerst een Olympisch Kampioen gekroond.

Zoals gezegd zijn de eerste Winterspelen in de Franse Wintersportplaats Chamonix. Er doen 16 landen aan mee. Nederland is echter niet vertegenwoordigd. Er doen 13 vrouwen mee, allen op het onderdeel kunstschaatsen. Er staan 16 onderdelen uit 9 verschillende disciplines op het programma in 6 takken van sport.

Jongste deelnemer ooit

Hoewel al eerder wintersporten op de Olympische Spelen zijn gehouden, wordt de eerste Olympisch Kampioen op de Winterspelen de Amerikaan Charles Jewtraw, die de 500 meter schaatsen wint.

De jongste deelnemer aller tijden is de 11-jarige Noorse kunstschaatsster Sonja Henie. Zij wordt laatste en is tijdens haar kuur regelmatig de weg kwijt: dan schaatst ze naar de kant en vraagt haar trainer wat ze vervolgens moet doen. Tijdens de volgende 3 Olympische Spelen domineert de Noorse het kunstrijden echter en wint in 1928, 1932 en in 1936 goud in deze sport.

Voor de Amerikaanse schansspringer Anders Haugen krijgen de Spelen van 1924 een bijzondere nasleep. Door het verkeerd opschrijven van de scores valt hij net buiten de medailles en wordt hij 4e. De fout wordt ontdekt en aan de Amerikaan wordt in 1974, 50 jaar na dato dus, alsnog de bronzen medaille uitgereikt.

Sankt Moritz

In 1928 krijgt Nederland de mogelijkheid om Olympische Winterspelen te organiseren, aangezien de Zomerspelen van dat jaar in Amsterdam worden gehouden. Nederland ziet hier echter van af, waardoor de Winterspelen van 1928 naar het Zwitserse Sankt Moritz gaan. Het zit de organisatie niet mee: door een föhn wordt er regen aangevoerd, waardoor sommige onderdelen deels of helemaal geen doorgang kunnen vinden. Nederland doet voor het eerst mee met 7 allen manlijke deelnemers. Geen van hen weet een medaille te veroveren.

In 1932 in het Amerikaanse Lake Placid zit het weer wederom niet mee. Er moet sneeuw per trein worden aangevoerd. Om de medailles van sommige sporten kan pas worden gestreden na de sluitingsceremonie als het weer kouder is geworden. Vanwege de aanhoudende economische depressie is het moeilijk voldoende geld bijeen te krijgen en wordt bijvoorbeeld het bobsleeën gehouden op het land van een man die het gratis ter beschikking stelt. Er doen ook 8 landen minder mee dan aan de Olympische Spelen van 1928. Nederland is niet vertegenwoordigd.

4 jaar later worden de Spelen gebruikt door de nazi´s om de superioriteit van hun ras aan te tonen. De Zomer- en Winterspelen van 1936 worden door Hitler en Goebbels gebruikt voor propaganda. In Garmisch Partenkirchen is Nederland wel aanwezig, al besluiten een aantal sporters de Zomerspelen van 1936 in Berlijn te boycotten.

Oorlog

In 1940 staat het Japanse Sapporo op het programma. Maar vanwege de Japanse oorlog met China beluit het Japanse Olympisch Comité de Spelen terug te geven, waardoor voor de tweede keer de organisatie berust bij het Zwitserse Sankt Moritz. Vanwege het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog vinden de Spelen helemaal geen doorgang. Ook 4 jaar later is de oorlog spelbreker en kan de organisatie wederom geen doorgang vinden. Dit keer ziet het Italiaanse Cortina D’Ampezzo de Winterspelen aan zich voorbij gaan.

Eerste Nederlandse medaille

Voor het eerst in 12 jaar worden er weer Winterspelen georganiseerd in 1948, wederom in het Zwitserse Sankt Moritz. Weer 4 jaar later staan de Spelen in Oslo op het programma. Kees Broekman is de eerste Nederlander die een medaille voor ons land in de wacht weet te slepen. Hij wint 2 maal zilver op het onderdeel schaatsen. Het is tevens voor het eerst dat tijdens de Winterspelen de Olympische vlam brandt. De eerste Olympische vlam wordt in 1928 ontstoken tijdens de Zomerspelen van Amsterdam.

Het podium van de 10000 meter schaatsen op de Olympische Winterspelen in Oslo, 20 februari 1952. Vlnr Carl-Eric Asplund (3), Hjalmar Andersen (1) en Kees Broekman (2).

Het Italiaanse Cortina D’Ampezzo is 4 jaar later aan de beurt. Voor de eerste keer zijn sporters uit de Sovjet-Unie aanwezig en ze zijn meteen succesvol, aangezien ze het medailleklassement weten te winnen.

Sjoukje, Kees en Ard

Het Amerikaanse dorp Squaw Valley kent in 1955 nog maar één inwoner, namelijk de organisator van de Spelen in 1960, Alexander Cushing. Als het dorp de organisatie krijgt toegewezen, worden in hoog tempo allerlei voorzieningen uit de grond gestapt. Sjoukje Dijkstra wint haar eerste Olympische medaille: ze wint zilver op het kunstrijden.

Sjoukje Dijkstra zorgt in 1964 tijdens de Olympische Winterspelen in 1964 in Innsbruck voor de eerste gouden medaille.

In 1964 is het Oostenrijkse Innsbruck aan de beurt en wint Nederland de eerste gouden medaille als Sjoukje Dijkstra het goud mee naar huis mag nemen bij het kunstrijden. Kees Verkerk wint zilver op de 1500 meter schaatsen. 4 jaar later weet hij in het Franse Grenoble het goud op deze afstand te veroveren. In Grenoble worden de eerste dopingtests tijdens de Winterspelen uitgevoerd.

Schaatser Ard Schenk is tijdens de Spelen van 1972 in het Japanse Sapporo de meest succesvolle atleet op de Spelen. Hij wint goud op de 1500, de 5000 en de 10.000 meter schaatsen. Een val tijdens de 500 meter maakt hem echter kansloos voor het eremetaal op deze afstand. Piet Kleine wint 4 jaar later in Innsbruck als enige Nederlander goud op de 10.000 meter schaatsen.

Ard Schenk wint in 1972 3 gouden plakken in Sapporo, Japan. Op de 1500, 5000 en de 10.000 meter.

De organisatie van de Spelen in 1980 in het Amerikaanse Lake Placid verloopt dramatisch, waardoor er al gauw wordt gesproken van Lake Tragic. Een unieke prestatie komt op naam van de legendarische Amerikaanse schaatser Eric Heiden als hij alle 5 de gouden medailles in de wacht weet te slepen. Deze prestatie mag met recht uniek worden genoemd, aangezien in Nederland en daarbuiten ervan wordt uitgegaan dat een schaatser of goed is op de korte-, of goed is op de lange afstanden. Heiden spot met deze wetten en wordt aan het eind van de vorige eeuw uitgeroepen tot beste schaatser aller tijden.

Yvonne van Gennip

In 1984 zijn de eerste Spelen in een socialistisch land: het Joegoslavische Sarajevo is de organisator. Nederland weet in 1984 voor het eerst sinds 1956 geen medailles te veroveren. De sterren van het toernooi zijn de Engelse kunstrijders Torvill en Dean, die op de Bolero van Ravel perfect ijsdansen laten zien. De Oost-Duitse Katarina Witt wint goud op het onderdeel kunstrijden voor vrouwen. Deze titel weet zij 4 jaar later in het Canadese Calgary te prolongeren. Daar wint de Finse Schansspringer Matti Nykánen als eerste springer 2 maal goud, wat nog nooit is vertoond. De Fin komt daarna regelmatig in het nieuws vanwege alcoholmisbruik, zijn werkzaamheden als stripper, het feit dat hij wordt veroordeeld voor het neersteken van een vriend, alsmede zijn vijfde vrouw. Ondanks een voetblessure vlak voor de Spelen wint Yvonne van Gennip 3 maal goud, waardoor zij de koningin van de Spelen in 1988 mag worden genoemd.

Yvonne van Gennip toont haar gouden medaille voor de 3000 meter schaatsen dames op de Olympische Winterspelen van Calgary in 1988.

De Winterspelen van 1992 in het Franse Albertville zijn de duurste tot dan: ze kosten een slordige 12 miljard frank. Ondanks dit zeer hoge bedrag weten de Fransen geen redelijke ijsbaan neer te leggen, waardoor er plassen op de baan staan. Het kan de Fransen echter niets schelen, aangezien schaatsen geen Franse sport is.

2 jaar later worden de Spelen georganiseerd in het Noorse Lillehammer, 2 jaar eerder dan gebruikelijk. Het Olympisch Comité besluit de Winterspelen niet meer tegelijk in het jaar van de Zomerspelen te organiseren.

Timmertje, Timmertje!

In 1998 wint Marianne Timmer 2 maal goud in het Japanse Nagano. Goud is er in Japan tevens voor Gianni Romme en Ids Postma.

De gouden-medaillewinnaars van de Olympische Winterspelen 2006 in Turijn. Vlnr Marianne Timmer, Bob de Jong en Ireen Wüst.

Salt Lake City (2002) in de VS heeft al eens eerder geprobeerd te Spelen te bemachtigen. Dat is toen niet gelukt en de organisatie is er alles aan gelegen dit niet nog eens te laten gebeuren. IOC-leden worden getrakteerd op luxe skivakanties, banen voor zichzelf en familieleden en zelfs plastische chirurgie. Dit schandaal wordt in 1998 wereldkundig en leidt tot het aftreden van verschillende leden van het Comité. Het IOC belooft transparantie bij het toekennen van de Spelen aan een land.

In 2006 staat Turijn op de kalender en weet Marianne Timmer voor de 3e keer goud mee naar Nederland te nemen. Opvallend is dat zij de keren dat ze Olympisch goud wint, dit doet op 19 februari, de sterfdatum van een goede vriendin van Timmer, Renske Vellinga. Zowel op 19 februari 1998 (de sterfdag van Renske Vellinga) als 8 jaar later op dezelfde dag verovert Marianne Timmer het goud. Ook Ireen Wüst en Bob de Jong winnen in Turijn een gouden plak.

Vlak voor de opening van de Winterspelen in het Canadese Vancouver in 2010 verongelukt de Georgische rodelaar Nordan Koemaritasvilli. Hij is daarmee de vierde atleet die verongelukt tijdens Olympische Winterspelen. Snowboardster Nicolien Sauerbreij is de eerste Nederlandse die sinds Sjoukje Dijkstra een gouden medaille weet te winnen op een ander onderdeel dan het langebaanschaatsen.

Nicolien Sauerbreij viert haar overwinning.

Succes voor Nederland

De keuze voor het Russische Sotsji in 2014 is omstreden. Het zijn met een begroting van 40 miljard euro de duurste Spelen ooit, niet in de laatste plaats vanwege de onherbergzame ligging van Sotsji. Letterlijk gigantische delen moeten worden ontbost. De vraag is wat er met de accommodaties gaat gebeuren als de Spelen voorbij zijn. De Spelen in Sotsji zijn duurder dan alle 21 voorgaande Winterspelen bij elkaar opgeteld! De Spelen zijn echter een groot succes voor de Nederlandse afvaardiging. We winnen 21 van de 30 individuele schaatsmedailles. In totaal 4 keer bestaat het podium volledig uit Nederlanders.

Medaillewinnaars Jan Blokhuijsen, Sven Kramer, Sjinkie Knegt, Koen Verweij, Michel Mulder, Marrit Leenstra, Ireen Wust, Stefan Groothuis, Lotte van Beek, Jorien ter Mors, Jorrit Bergsma, Margot Boer, Jan Smeekens, Carien Kleibeuker, Ronald Mulder en Bob de Jong.

Peyongchang 2018

In 2018 is het Zuid-Koreaanse Peyongchang aan de beurt het decor te vormen voor de Winterspelen. De Spelen die er mede zijn om te verbroederen kent al één opmerkelijke aanwezige: Noord-Korea. Met de dreiging over en weer van een kernoorlog tussen Noord-Korea enerzijds en Zuid-Korea en de Verenigde Staten anderzijds is dit gebaar een welkome ontspanning tussen de kemphanen. De 2 Korea’s zullen gezamenlijk onder één vlag uitkomen. Het dames ijshockeyteam bestaat uit vrouwen van de beide broederstaten. Bij het ijsdansen zal een Noord-Koreaans paar hun kunsten vertonen in Peyongchang. Naar verwacht vaardigt de communistische buurstaat van het organiserende land Zuid-Korea 22 atleten naar de Olympische Spelen af.

Vanwege het tijdsverschil van 8 uur met Nederland zullen de onderdelen voor ons in de vroege ochtend tot halverwege de middag plaatsvinden. Van 9 tot en met 18 maart zullen eveneens in Peyongchang de Paralympische Winterspelen worden gehouden.

(Bron: winterspelen2018.nl, isgeschiedenis.nl, nocnsf.nl, NRC, papendal.nl, rtlnieuws.nl, Wikipedia)