Elvis Presley, voor altijd The King of Rock ’n Roll

Elvis Presley, The King of Rock ’n Roll, overlijdt op 16 augustus 1977 op 42- jarige leeftijd. Elvis is één van de weinige artiesten die aanspraak mag maken op de titel grootste artiest aller tijden. Hoe een straatarme jongen uit het zuiden van de Verenigde Staten de populaire muziek verandert en één van de belangrijkste cultuuriconen uit de geschiedenis wordt.

Elvis Aaron Presley wordt geboren op 8 januari 1935 in Tupelo in de staat Mississippi. Zijn vader is Vernon Elvis Presley, Zijn moeder Gladys Love Presley. Elvis’ identieke tweelingbroer wordt 35 minuten voor Elvis dood geboren. Die krijgt de naam Jesse Garon Presley en ligt samen met Elvis en hun ouders begraven op Graceland, het landgoed van Elvis.

De Presley’s hebben het niet breed: vader heeft vele baantjes en ze zijn vaak aangewezen op voedselbonnen. Elvis krijgt op zijn 11e een gitaar voor zijn verjaardag. Hij had liever een fiets of een geweer gehad. Hij krijgt les van verschillende mensen, zoals zijn ooms en een iets oudere buurjongen. Elvis leert het meest door af te kijken van andere artiesten en liedjes uit te pluizen. Een bijzondere gitarist wordt hij niet, een bijzondere zanger en entertainer wel. Op de middelbare school haalt hij voor één vak een onvoldoende en dat is uitgerekend voor muziekles. Elvis doet mee aan talentenjachten (zijn eerste op zijn 10e) en blijkt voor die optredens zeer nerveus. Hij wint geen van de talentenwedstrijden.

Elvis weet dat zijn toekomst in de muziek ligt. Hij is gek op country, blanke en zwarte gospel, blues en rythm-and-blues. Deze stijlen komen terug in zijn latere repertoire en zangstijl. Zijn stem kan indringend en romantisch klinken als hij fluistert of zacht zingt. Hij heeft een grote reikwijdte en mag zowel een bariton als een tenor worden genoemd. Zijn donkere en machtige stem kan lange uithalen met vibrato aan. Ook kan Elvis rauw en bluesy klinken.

“I don’t sound like nobody”

Elvis en zijn ouders verhuizen naar de stad Memphis in Tennessee. In deze stad zijn meerdere platenlabels gevestigd zoals Sun Records. Elvis slaagt voor zijn examen en werkt bij een vrachtwagenbedrijf als hij in augustus 1953 bij Sun Records naar binnen loopt. Daar kun je voor 4 dollar een singeltje opnemen. Hij zegt dat het voor zijn moeder is, maar meer waarschijnlijk is dat hij zich onder de aandacht wil brengen. Hij zingt 2 ballads, My Happiness en That’s When Your Heartaches Begin. De receptioniste vraagt hem wat voor zanger hij is. “Ik klink als niemand”, antwoordt Elvis. Baas van Sun, Sam Phillips, beluistert de opnamen. De receptioniste noteert op voordracht van Phillips zijn naam en telefoonnummer met daarbij de tekst: “Goede balladzanger. Vasthouden”.

Elvis neemt in januari 1954 zijn 2e single op. Hij doet audities, maar wordt steevast afgewezen. Hij werkt als vrachtwagenchauffeur bij Crown Electric Company. Sam Phillips is intussen op zoek naar een manier om een breder publiek te bereiken. “Als ik toch eens een blanke kan vinden met het geluid en het gevoel van een zwarte, dan word ik miljardair”. Phillips nodigt Elvis uit voor opnieuw een opnamesessie en vraagt hem zoveel nummers als hij kent ten gehore te brengen. Dit maakt voldoende indruk op Phillips om de lokale muzikanten Winfield ‘Scotty’ Moore op gitaar en Bill Black op staande bas uit te nodigen om samen met Elvis een opnamesessie voor te bereiden.

Rock ’n Roll

Tijdens die sessie gebeurt er niets bijzonders. Vlak voordat ze ’s avonds laat naar huis gaan, pakt Elvis zijn gitaar en speelt en zingt uit het niets That’s All Right, een blues uit 1946 van Arthur ‘Big Boy’ Crudups. Moore en Black vallen in. “Dat is het”, moet Phillips hebben gedacht: “dit is het geluid waarop ik heb gewacht”. Hij steekt zijn hoofd om de hoek van de deur van de studio, zegt dat ze een begin moeten bedenken en dat ze vooral moeten doorspelen. Sommigen zeggen dat op dat moment de rock ’n roll is geboren.

Muziekkenners schrijven die vinding echter toe aan Ike Turner & His Kings Of Rythm met het nummer Rocket 88 uit 1951. Het heeft alle karakteristieken van wat later rock ’n roll is gaan heten. Het nummer is vertolkt door zwarte muzikanten en wordt daarom in eerste instantie ingedeeld onder rythm-and-blues. Pas veel later worden Ike en zijn band gezien als de bedenkers van de rock ’n roll.

Fusie

Wat Elvis, Scotty en Bill wel hebben gedaan is het spelen van een fusie van zwarte blues en blanke country. Op That’s All Right en Blue Moon of Kentucky klinkt Elvis’ stem bluesy en rauw. Ook het zangritme klinkt als een blues. De bas van Bill Black lijkt tijdens de solo van Scotty Moore zo weggelopen uit een blues nummer terwijl de rest van het nummer de bas country klinkt. Scotty Moore speelt zijn gitaar country style, maar vooral tijdens de solo zijn zwarte blues elementen herkenbaar, zoals het opdrukken van snaren. Als de fusie tussen zwarte blues en blanke country & western de geboorte van de rock ’n rol is, dan kun je wel stellen dat Elvis, Scotty en Bill de vaders zijn. En Sam Phillips natuurlijk omdat hij de bijzonderheid van het moment herkent. Die geboorte vindt plaats op 5 juli 1954 in Memphis, Tennessee.

Als het nummer 3 dagen later op de radio komt, is Elvis zo nerveus dat hij naar de bioscoop gaat. De radiostudio wordt plat gebeld met de vraag wie de zanger is. Ze weten Elvis op te sporen en brengen hem naar de studio, waar Elvis zijn eerste interview geeft.

Blue Moon Of Kentucky

Weer een paar dagen later is het drietal wederom in de opnamestudio van Sun Records. En weer gebeurt er weinig totdat Bill Black Blue Moon Of Kentucky van Bill Monroe inzet. Eigenlijk is de versie van Elvis, Scotty en Bill ‘Blue Moon’ een beetje een kopie van That’s All Right, maar dan met een andere tekst. De single wordt geperst en That’s All Right/Blue Moon of Kentucky wordt de eerste single uit een lange reeks voor Elvis, Scotty en Bill.

Het eerste optreden van de 3 vindt plaats op 17 juli 1954. Elvis heeft last van zenuwen en schudt op het podium heftig met zijn benen om de zenuwen kwijt te raken. De meisjes in het publiek reageren met gillen en een act is geboren. Elvis danst, zwaait met z’n armen en beweegt zijn heupen op een seksuele wijze. Bassist Bill Black draait en gooit zijn bas alle kanten uit en ook dit wordt een vast onderdeel van de show. Een show waar de energie van afspat. Elvis leert zijn zenuwen beheersen en is zich er zeer van bewust wat zijn bewegingen op het podium teweeg brengen.

De 3 spelen een jaar lang in het programma Louisiana Hayride dat in 28 staten op de radio wordt uitgezonden. Daar spelen ze met een drummer, D.J. Fontana, die later de vaste drummer wordt en die de bewegingen van Elvis accentueert als een drummer tijdens een striptease act. Sun brengt meerdere platen uit en Elvis wordt een regionale ster. Hij krijgt een nieuwe manager, ‘Colonel’ Tom Parker.

Nederlander

Dit blijkt de Nederlander Dries van Kuijk te zijn. De in Breda geboren Van Kuijk doet altijd mistig over zijn verleden. Hij komt illegaal naar de VS en neemt dienst in het Amerikaanse leger. Hij kan geen Amerikaans paspoort aanvragen en heeft zijn Nederlandse paspoort verspeeld. Dit is waarschijnlijk de reden waarom Elvis nooit in het buitenland heeft opgetreden. Van Kuijk verandert zijn naam in Tom Andrew Parker en krijgt van een bevriende gouverneur van Louisiana de eretitel kolonel. Parker heeft bedongen dat pas als hij een deel van het geld heeft gekregen, Elvis het nummer mag opnemen, hetgeen geen enkele zichzelf respecterende songwriter accepteert. Dit is ook een belangrijke reden waarom Elvis het in de jaren 60 moet doen met veelal inferieur materiaal. Dat heeft hem bijna zijn carrière gekost.

Elvis tekent daarop een contract bij RCA, een label dat landelijke dekking heeft. Elvis heeft direct een grote hit voor het label met Heartbreak Hotel, zijn eerste nummer-1. Ook brengt hij onder andere Blue Suede Shoes uit van Carl Perkins. De band wordt uitgebreid met een pianist, een gitarist en leden van de achtergrondzanggroep The Jordanairs. Elvis neemt zijn eerste film op, Love Me Tender. Elvis verschijnt op de televisie in de Milton Berle Show. Hij laat tijdens het 2e optreden zijn gitaar backstage en vooral tijdens Hound Dog laat Elvis zich helemaal gaan. Zijn sensuele bewegingen gaan als een schok door de VS en er gaan brieven naar de FBI om dit soort uitspattingen te voorkomen. Elvis vormt een gevaar voor de jeugd van Amerika. Zijn optredens worden wilder, evenals de reacties van het vooral vrouwelijke publiek. Een rechter in Florida beveelt Elvis zijn optreden in te tomen. In sommige steden worden afbeeldingen van Elvis verbrand.

Elvis koopt een landhuis voor zijn ouders en hemzelf, Graceland genaamd. Hij zal er tot aan zijn dood in 1977 blijven wonen. Elvis neemt hit na hit op en speelt in meerdere films, tot hij in 1958 wordt opgeroepen voor militaire dienst. Dan overlijdt zijn moeder op 46-jarige leeftijd. Elvis was gek op zijn moeder en is kapot van haar overlijden.

Elvis in dienst

Zijn diensttijd voldoet Elvis vooral in Duitsland. Daar ontmoet hij de 14-jarige Priscilla Beaulieu met wie hij in 1966 in het huwelijk zal treden. Zij krijgen een dochter, Lisa-Marie. Tijdens zijn diensttijd brengt RCA nummers uit die eerder zijn opgenomen zodat Elvis de hitlijsten blijft bestoken. Op 5 maart 1960 zwaait hij af met de rang van sergeant.

Hij neemt Stuck On You, It’s Now Or Never en Are You Lonesome Tonight? op en treedt in pak op met Frank Sinatra. Elvis is back. Hij legt zich in de jaren 60 toe op het maken van films. In die tijd neemt hij 27 films op die financieel succesvol zijn. De soundtracks brengen eveneens veel geld in het laatje. Die films worden door serieuze critici bijna allemaal de grond ingeboord. Ook de liedjes zijn vaak kinderlijk en Elvis heeft een hekel aan de meeste nummers. The King Of Rock ’n Roll speelt maar weinig rock ’n roll meer.

Overigens krijgt hij de bijnaam The King als een journalist hem zo noemt. Elvis antwoordt: “Nee, ik ben niet The King. Dat is Fats Domino.” Elvis roemt Fats Domino onder andere vanwege zijn prachtige stem. Van alle bijnamen voor Elvis heeft hij zelf het meest een hekel aan Elvis The Pelvis (pelvis betekent bekken in het Nederlands). Dat vond The King erg kinderachtig.

Probleem

Als in oktober 1967 de verkoop van Elvis’ nieuwste plaat een diepterecord aan verkoop bereikt, erkent platenmaatschappij RCA dat er een probleem is. In de rock ’n roll wordt Elvis niet meer serieus genomen. Alleen zijn trouwste fans blijven hem trouw. Het wordt tijd voor een comeback.

Deze geweldige comeback wordt uitgezonden in december 1968. Elvis is gekleed in een volledig leren pak en zingt en speelt als nooit tevoren. Hij herwint zijn zelfvertrouwen en Elvis zweert dat hij nooit meer een nummer zal zingen waar hij niet in gelooft. Zo’n 30 jaar later komt muziekzender MTV met de unplugged sessies. Eigenlijk is de comeback van Elvis in 1968 de eerste unplugged.

Hij speelt het ene concert na het andere, vooral gekleed in variaties op een karatekostuum, een karategi genaamd. Elvis is een beoefenaar van de karate geworden. Hij krijgt weer hits, onder andere (Can’t Help) Falling In Love With You, een nummer waarmee hij in de jaren 70 zijn concerten mee afsluit. Maar thuis gaat het fout met het huwelijk van Elvis. Hij heeft meerdere minnaressen. In 1972 komt Priscilla naar buiten met de mededeling dat zij een verhouding heeft met haar karateleraar Mike Stone. Elvis en Priscilla gaan uit elkaar en Elvis wil een huurmoordenaar inzetten om Stone te laten vermoorden. Uiteindelijk laat hij het zitten. Elvis is de klap van zijn echtscheiding nooit te boven gekomen.

In 1973 geeft Elvis een concert getiteld Aloha From Hawaii. Het wordt live over de hele wereld uitgezonden. Alleen al in de VS worden 5 miljoen platen van de registratie verkocht. Het zal de laatste lp worden van Elvis die de eerste plaats bereikt.

Verslaafd en overlijden

Elvis wordt verslaafd aan drugs die hij van een arts krijgt voorgeschreven. Hij eet zich te barsten en groeit uit tot een groteske karikatuur van zichzelf. Hij zweet en is soms nauwelijks te verstaan. Ook vergeet hij zijn teksten wat hij probeert toe te dekken met grappen. De mensen uit zijn omgeving die hem wat verstand in zijn kop proberen te praten, neemt hij niet serieus of hij ontslaat ze, zoals The Memphis Maffia, vrienden en lijfwachten van Elvis. Elvis is de weg kwijt en wordt regelmatig in het ziekenhuis opgenomen. Tournees worden afgezegd en Elvis blijft liever op zijn slaapkamer met zijn boeken over spiritualiteit. Hij kan uren over zijn verleden praten en imiteert Monty Python. Hij is onder andere gek op de sketch The Knights Who Say Ni van The Pythons. Elvis treedt voor het laatst op op 26 juni 1977 in Indianapolis.

Op 16 augustus vindt zijn toenmalige vriendin Ginger Allen hem bewegingsloos op de vloer van zijn badkamer. Pogingen tot reanimeren mislukken en Elvis wordt om 15.30 uur in het Baptist Memorial Hospital in Memphis doodverklaard. Elvis Presley, The King Of Rock ’n Roll, is slechts 42 jaar geworden.

Een autopsie op Elvis’ lichaam wijst uit dat hij tijdens zijn overlijden verschillende soorten medicijnen heeft ingenomen, waarvan een aantal in een grote hoeveelheid. Tevens heeft Elvis een vergroot hart. Uiteindelijk is hij overleden aan een hartaanval. Veel later, in 2014, blijkt uit genetisch onderzoek dat Elvis een genetische hartafwijking had.

Over de hele wereld wordt gerouwd om het overlijden van de rock ’n roller van het eerste uur. Op zijn laatste reis naar de begraafplaats staan ongeveer 80.000 mensen langs de kant. Als een paar dagen later een poging wordt ondernomen om zijn stoffelijk overschot te stelen, wordt hij herbegraven samen met zijn moeder en zijn doodgeboren tweelingbroer Jesse op Graceland.

De onsterfelijke Elvis

Het nalatenschap van Elvis is groot: Elvis met zijn prachtige kop, zijn lach, zijn ravenzwarte haar, staalblauwe ogen en gouden stem die de wereld van de populaire muziek veranderde en veroverde. Van straatarm jongetje uit Tupelo, Mississippi naar één van de grootste artiesten aller tijden, Elvis’ levensloop is er één die met maar met weinigen te vergelijken valt. Ook nu, 40 jaar na zijn overlijden, gaat zijn muziek als warme broodjes over de toonbank en is hij goed voor een jaarlijkse opbrengst van tientallen miljoenen. In 2017 zijn er tot nu toe ongeveer 600 miljoen platen van Elvis verkocht. In 2005 verkiest het Amerikaanse volk Elvis in de top-10 van grootste Amerikanen aller tijden.

Elvis is dood, maar zijn muziek heeft na al die jaren, zeker die van de beginjaren, niets aan kracht ingeboet. Elvis’ 40e sterfdag zal dan ook over de hele wereld begeleid worden met zijn hits die menigeen wederom kippenvel zal bezorgen. Elvis is onsterfelijk door zijn muziek en in zijn nalatenschap als sekssymbool en rock ’n roll-icoon.

(Bron: itselvistime.nl, sunrecords.com, rca.com, goldminemag.com, nme.com, Wikipedia.)

Lees ook: Maxime op reis: zuidoost Amerika, voor ons bezoek aan Graceland. En luister woensdag 16 augustus 2017 vanaf 18.00 uur naar Tijd voor MAX Radio voor de Elvis-top 5 van schrijver Peter Buwalda.