Dierendag

Jaarlijks op 4 oktober hebben we extra aandacht voor dieren in het algemeen en onze huisdieren in het bijzonder. Dierendag blijft een noodzakelijke dag waarop we speciaal de bescherming en de rechten van beesten centraal stellen. Het is de beschermheilige der dieren, de Franciscaner monnik en heilige Franciscus van Asissi, wiens sterfdag is gekozen om wereldwijde aandacht voor dierenwelzijn te vragen.

Giovanni Francesco Bernardone ziet in 1182 het levenslicht in Assissi, in de Italiaanse streek Umbrië. Hij groeit op in een welvarende familie. Als er oorlog uitbreekt, trekt Francesco ten strijde. Hij wordt gevangen genomen en keert later ziek en verzwakt terug naar huis.

Liefde

Vanaf dat moment besluit de jonge Francesco zich te wijden aan God. Hij zweert zijn aardse bezittingen af en neemt zijn intrek in het klooster bij de San Damianokerk in Assissi. Na 2 jaar begint hij in de omgeving te preken. Zijn boodschap is liefde voor God, de mensen, de dieren en de planten.

Hij noemt alle levende wezens zijn broeders en zusters, waarmee nogal wat spot wordt gedreven. Zijn houding wekt echter de bewondering van zijn volgelingen en Franciscus richt de kloosterorde der Franciscanen op. De paus erkent in 1217 deze orde.

Preek

Volgens de overlevering kan Franciscus praten met dieren. Bekend is de preek die hij tot de vogels richt: zij zouden zeer geïnteresseerd hebben geluisterd naar de woorden van de monnik. Tevens zou Franciscus hebben bemiddeld tussen een wolf en bewoners van het dorp Gubbio. De wolf valt regelmatig dorpsbewoners aan. Franciscus laat de wolf beloven de bewoners met rust te laten. In ruil daarvoor brengen de dorpelingen hem dagelijks eten. Dat gebeurt en mens en dier leven vanaf dat moment in harmonie met elkaar.

Dierendag

Op het internationaal congres van verenigingen voor de bescherming van dieren in mei 1929 in Wenen wordt het voorstel gedaan om 1 dag per jaar in het teken te stellen van het welzijn en de bescherming van dieren. Men kiest de 4e oktober als dierendag, de sterfdag van de heilige Franciscus.

Themadag

Dierendag is een themadag om mensen, en dan met name kinderen, bewust te maken van het welzijn van dieren en dierenrechten. In Nederland houdt men de 1e dierendag op 4 oktober 1930.

De 1e dierendag is vooral een dag om verenigingen van dierenbescherming in de aandacht te brengen. Kranten schrijven in die tijd voornamelijk beschouwende artikelen over dierenwelzijn. Verder zijn er weinig activiteiten voor het bevorderen van het dierenwelzijn.

Veranderd

In de loop der jaren is de aandacht voor dierendag veranderd. Vanaf de jaren 60 ontwikkelt dierendag zich van een dag van promotie voor de dierenbescherming naar een dag vol activiteiten die vooral in de lokale media worden belicht. Die verandering is terug te zien in het betrekken van de belangrijkste doelgroep, kinderen, bij dierendag. Scholen krijgen een steeds grotere rol. Kinderen op de basisscholen doen mee aan tekenwedstrijden, bouwen vogelnestkastjes en bezoeken kinderboerderijen. Vanaf de jaren 70 mogen kinderen zelfs op sommige scholen op 4 oktober hun huisdier meenemen naar de les. De kinderen die hun beesten het beste verzorgen, ontvangen een prijs.

Alderbeestedag

Ook de kerk roert zich in de activiteiten om het dierenwelzijn te bevorderen. Zo is er in Roermond de jaarlijkse alderbeestedag op 4 oktober, de dag waarop kinderen een dierenoptocht houden voor de kapelaan. Op het kerkplein in Uden vindt op dierendag jaarlijks een dierenzegening plaats door de pastoor.

Dierenartsen

In de laatste decennia zijn gemeentelijke instellingen en buurtverenigingen, dierenverenigingen en kinderboerderijen actief op 4 oktober. Ook veel dierenartsen zijn op dierendag van de partij om dieren te onderzoeken en hun kennis over de verzorging van beesten uit te dragen.

Dierenbescherming

Maar van oudsher is de Dierenbescherming zelf het meest actief op dierendag. In 1972 houdt de Dierenbescherming haar 1e open dag in een dierenasiel. Het initiatief vindt veel navolging en alle asielen proberen tegenwoordig op dierendag een nieuw baasje te vinden voor de asieldieren. Rond dierendag voert de Dierenbescherming een voorlichtingscampagne en probeert de instelling leden te werven en donateurs aan te trekken.

Hondensnackautomaat

Tevens vinden op dierendag vele individuele en commerciële acties plaats, vaak met een ludieke inslag. Zo serveren restaurants maaltijden aan dieren en worden onder meer apen en olifanten in de dierentuinen verwend. Winkeliersverenigingen bouwen een tijdelijke kinderboerderij in winkelcentra. In 2000 is het thema van de Kinderboekenweek het dier. De Commissie ter Promotie van het Nederlandse Boek organiseert in bibliotheken in dat jaar onder andere een dierenspreekuur. Ook worden er tijdelijke dierenboerderijen gevestigd. Eveneens in 2000 opent een hondenvoerfabrikant in het Amsterdamse Vondelpark een heuse hondensnackautomaat.

Dierendag 2016

De dierenbescherming houdt in de week van 2 tot en met 8 oktober een collecte. Veel kinderboerderijen, asielen en dierenbelangenverenigingen openen hun deuren. Stichting Wakker Dier roept 4 oktober uit tot EetGeenDierenDag. Overal in de wereld vragen dierenorganisaties op 4 oktober aandacht voor de bescherming en de rechten van dieren.

(Bron: Eveline Doelman (KNAW), Anneloes Klein-Horsman (Geschiedenisbeleven.nl), IsGeschiedenis.nl, Wikipedia.)

Meer beelden van vroeger zien? Neem eens een kijkje in het online archief van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.