De traditie van de bloemencorso’s

Nederland, bloemenland. Dat dit meer dan een reclameslogan is, bewijzen de jaarlijks terugkerende bloemencorso’s die door heel ons land worden georganiseerd. De geschiedenis van het houden van een bloemenparade is echter niet helemaal helder. Jaarlijkse bloemenparades zijn in Nederland een traditie die net zo ingeburgerd en Nederlands zijn als Sinterklaas en de Elfstedentocht. Dat bewijst wel het feit dat het corso van Zundert is opgenomen in de lijst van waardevol en uniek immaterieel erfgoed van de Unesco.

Bataille de Fleurs

Waar het idee van een bloemenoptocht vandaan komt, is niet duidelijk. Er is al sprake van corso’s in de Middeleeuwen tijdens carnaval en met jaarlijks terugkerende festiviteiten. Tot aan laat 19e eeuw is het corso vooral een festijn dat nog in midden en Zuid-Europa wordt gehouden. Zo is er het bekende Bataille de Fleurs dat nog steeds jaarlijks te bewonderen is in de Franse badplaats Nice.

Vondelpark

In 1886 krijgt deze bloemenoptocht in Wenen een opvolger. Het jaar daarop besluiten Amsterdamse studenten een corso te organiseren in het Amsterdamse Vondelpark. Dan schieten de corso’s echt als paddenstoelen uit de grond. Vooral de inhuldiging van koningin Wilhelmina in 1898 is voor veel mensen een reden om wagens met bloemen te versieren, om die dan in optocht aan het toegestroomde publiek te vertonen. De meeste corso’s ontstaan rond het begin of midden van de 20e eeuw.

Tweedeling

Bloemencorso’s zijn in te delen in dahliacorso’s en niet-dahliacorso’s. Dahliacorso’s worden georganiseerd buiten de Randstad en hebben een theatraal karakter: er wordt een onderwerp uitgebeeld dat wordt ondersteund met licht en geluid. Daarnaast is de gebruikte bloem op een dahliacorso natuurlijk een dahlia en op een niet-dahliacorso allerlei bloemsoorten.

Niet-dahliacorso’s vinden binnen de Randstad plaats en zijn vooral een optocht van gebloemschikte praalwagens. Deze corso’s hebben ook meer een band met de commerciële sierbloementeelt en bollenteelt dan de dahliacorso’s die een non-commerciële grondslag hebben en meestal gekoppeld zijn aan activiteiten als een jaarlijks terugkerende evenementenweek. Bij de laatste speelt ook de sociale lokale binding van mensen een rol alsmede de hoeveelheid vrijwilligers die meedoen aan de opbouw van de praalwagens en de organisatie van de optocht.

Het misschien wel grootste en bekendste dahliacorso wordt elk jaar eind augustus of begin september in het Brabantse dorpje Zundert georganiseerd. Het grootste niet-dahliacorso is het Bloemencorso van de Bollenstreek dat elk jaar in april plaatsvindt.

Het ontstaan van de corso’s in de bollenstreek is te verklaren vanwege de promotie van de gewassen. Daarbuiten is echter het commerciële karakter niet aan het begin aanwezig. Later is er wel een intensiever samengaan van vrijwilligers en commercie.

Moraal

Onderwerp van een dahliacorso is er altijd 1 waar een bepaalde moraal of boodschap in valt te ontdekken. Het heeft een theatraal karakter. Deze allegorische optochten zijn als het ware de voorlopers van het moderne bloemencorso. Het verhaal in het moderne corso kan echter nog steeds belangrijk zijn.

Koninginnedag

Veel corso’s zijn onderdeel van de viering van Koninginnedag het plaatselijke Oranjecomité is medeorganisator van de bloemenparade. Tot de inhuldiging van koningin Juliana in 1948 vieren we Koninginnedag op de verjaardag van koningin Wilhelmina, op 31 augustus. Dit is wellicht een reden waarom veel corso’s plaatsvinden in augustus en september.

De roos voor de arme man

Waarom vaak dahlia’s op Praalwagens prijken bij corso’s in Nederland, is niet bekend. Misschien heeft het te maken met het karakter van de bloem: de dahlia is sterk en goedkoop. Tevens komt de bloem is veelkleurige variaties voor. Na de pluk van een bloem groeit aan de dahliaplant binnen enkele dagen weer een nieuwe bloem. De bijnaam voor de dahlia luidt: de roos voor de arme man. Voor het totale corso in de Brabantse plaats Zundert gebruiken de bouwers van de praalwagens tussen de 6 en 8 miljoen dahlia’s!

Uitzendingen

Vanaf eind jaren 50 zendt de televisie de fleurige stoeten bijna jaarlijks uit. Omroep MAX doet dit ook al jarenlang en ook dit jaar zal MAX verslag doen van 3 corso’s:

• Bloemencorso Rijnsburg, 20 augustus 2016, 16.00 uur op NPO 2.
• Bloemencorso St. Jansklooster, 27 augustus 2016, 16.05 uur op NPO 2.
• Bloemencorso Zundert, 10 september 2016, 16.05 uur op NPO 2.

Sint Jans Klooster

Ook dit corso heeft haar bestaansrecht  te danken aan Koninginnedag. Het begint als een bonte optocht van verklede individuen en versierde boerenkarren. Pas in 1968 doen bloemen hun intrede. Als in 1980 de stalen constructie zijn intrede doet, worden de praalwagens steeds ingewikkelder van opzet. Ontwerpers maken zelfs maquettes van de te bouwen praalwagens.

Scenario’s

Tegenwoordig schrijven de ontwerpers scenario’s die door figuranten worden verbeeld. Ook voeren de figuranten hele toneelstukken op tijdens het corso. Het geheel wordt begeleid door onder andere muziek en licht om het spektakel te verlevendigen. Praalwagens die dit jaar meedoen hebben onder andere als onderwerp de speelgoedmaker Gepetto (van Pinokkio) en de Garthaagse veldheer generaal Hannibal. Ook het leven van de ‘kleine generaal’ Napoleon zal in bloemenvorm worden uitgebeeld.

Zundert

Het corso van Zundert wordt voor het eerst gehouden in 1936, als bekende plaatsgenoten Koninginnedag een nieuwe impuls willen geven. In de hoogtijdagen in de jaren 50 bezoeken honderdduizenden Nederlanders, Belgen en Fransen de Brabantse plaats.

Vincent van Gogh

Het corso heeft van oudsher een artistiek karakter. Veel Zundertenaren hebben namelijk een kunstopleiding gedaan aan de kunstacademie Sint Joost. In de jaren 60 heeft dat tot gevolg dat zeker de helft van de praalwagens is ontworpen door mensen met een academische opleiding.

Daarnaast is Zundert de geboorteplaats van de wereldberoemde Nederlandse schilder Vincent van Gogh. Van Gogh is in 1990, 2003 en 2015 het thema geweest van het corso, dat in andere jaren er geen kent. De bouwers zijn vrij zelf een onderwerp te kiezen.

Rijnsburg

Het bloemencorso van Rijnsburg is sinds 1946 een terugkerende optocht van de fleurige gewassen. Het begint als een bloemengroet aan de plaatselijke bevolking en is inmiddels uitgegroeid tot een bloemengroet naar heel Nederland en daarbuiten. Daarnaast is het een prachtige manier om de Nederlandse sierbloementeelt te promoten.

Best of Holland

Het thema van dit jaar luidt Best of Holland. De stoet staat in het teken van een ode aan Nederlandse uitvindingen, producten en bezienswaardigheden. Het gaat om uitvindingen waar wij Nederlanders trots op mogen zijn, zoals de uitvinding van de cd en de flitspaal. Ook het konijn Nijntje maakt haar opwachting in kleurige en geurige bloemenpracht. Daarnaast zal de Elfstedentocht worden uitgebeeld als rijdend onderdeel van Nederlandse traditionele evenementen.

Heel Holland Bakt

Ook Omroep MAX doet een bijdrage aan het corso. Met de praalwagen Heel Holland Bakt worden toeschouwers en kijkers thuis getrakteerd op een fleurige versie van het populaire MAX-programma. Uit een oven komen de vers gebakken taarten, bloemen groeien uit pannen en bovenaan een taartvorm met bloemen prijkt het MAX-logo.

©Treffend Beeld

Meer beelden van vroeger zien? Neem eens een kijkje in het online archief van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.

(Bron: IsGeschiedenis, Heimwee.info, Wikipedia, Website Bloemencorso Sint Jans Klooster, Website Bloemencorso Zundert, Website Bloemencorso Rijnsburg.)