De Oscars, de meest prestigieuze prijzen in de filmwereld

Op 16 mei 1929, in 2024 95 jaar geleden, worden de 1e Oscars uitgereikt tijdens een banket in Hollywood. De Oscars, ook bekend onder de naam Academy Awards, zijn de meest prestigieuze prijzen in de filmwereld. De Oscars zijn symbool geworden voor de beste prestaties op het gebied van de film, waarbij de winnaars erkenning krijgen voor hun uitstekende prestaties. Ook een aantal Nederlanders heeft het gewilde beeldje in de wacht mogen slepen.

Imago filmwereld verbeteren

Het idee voor de Academy of Motion Picture Arts and Sciences wordt voor het eerst geopperd door één van de oprichters van Metro-Goldwyn-Mayer (MGM), Louis B. Mayer. Hij wil een organisatie creëren die bemiddelt bij arbeidsgeschillen, zonder tussenkomst van vakbonden. Ook moet de Academy het imago van de filmindustrie verbeteren. Samen met andere belangrijke spelers in de filmindustrie bespreekt hij dit voorstel. Lidmaatschap van de Academy is alleen voorbehouden aan mensen die werkzaam zijn in één van de 5 takken van de filmindustrie, namelijk acteurs, regisseurs, schrijvers, technici en producenten.

President Douglas Fairbanks sr.

Mayer brengt op 11 januari 1927 36 mensen die werkzaam zijn in de filmindustrie bijeen voor een banket in het Amabassador Hotel in Los Angeles. Hij presenteert het idee voor de Academy en alle aanwezigen zijn daarmee oprichters van de organisatie. De naam luidt de Academy of Motion Picture Arts and Sciences. De 1e officiële bijeenkomst is op 6 mei 1927. Tijdens de bijeenkomst op 11 mei in het Biltmore Hotel in Los Angeles wordt acteur en filmmaker Douglas Fairbanks sr. gekozen tot president van de Academy. Ook wordt het 1e erelidmaatschap uitgereikt aan Thomas Edison. De opzet van de organisatie wordt tevens besproken. Eén van de doelen is om bijzondere prestaties te eren en op die manier een hogere kwaliteit van alle facetten van de filmindustrie aan te moedigen. De Academy als bemiddelaar bij arbeidsconflicten verdwijnt overigens in de loop der jaren steeds meer naar de achtergrond.

Ridderfiguur

Artistiek directeur van MGM, Cedric Gibbons, bedenkt een beeldje als prijs voor die bijzondere prestaties. Het is een ridderfiguur, dat een zwaard vasthoudt voor een filmrol, in Art Decostijl. De 5 spaken in de filmspoel staan voor de 5 oorspronkelijke takken van de branche, die zijn verdeeld in verschillende categorieën, namelijk acteurs, regisseurs, producenten, technici en schrijvers. Het zwaard symboliseert de bescherming van de welvaart en vooruitgang van de filmindustrie.

Het ontwerp wordt direct aangenomen en verschijnt in november 1927 op de cover van het Academy Magazine. Begin 1928 kiest Gibbons George Stanley, een beeldhouwer uit Los Angeles, uit, om zijn ontwerp in 3-D te realiseren. Ze bespreken samen het concept van het ontwerp en maken geen gebruik van levende modellen of tekeningen. Stanley produceert verschillende beeldjes, waaruit Gibbons er 1 kiest. Dat beeldje is een gestroomlijnde ridder en de filmrol bevindt zich onder zijn voeten. Zo is het beroemde beeldje ontworpen.

Sinds 1929 zijn duizenden beeldjes uitgereikt aan mensen die zich hebben onderscheiden in de filmindustrie. Elk jaar in januari worden nieuwe beeldjes geproduceerd. De prijzen zijn van brons en worden met de hand gegoten, waarna ze een 24-karaat gouden afwerking krijgen. Het beeldje is qua ontwerp nooit veranderd. Alleen de voet heeft tot 1945 verschillende afmetingen, wanneer voor de huidige grootte wordt gekozen.

De naam Oscar

De officiële naam luidt Academy Award of Merit, maar het beeldje wordt bekend onder de naam Oscar. Waar die naam vandaan komt, is niet geheel duidelijk. Eén van de mogelijkheden is afkomstig van de bibliothecaresse en latere uitvoerend director van de Academy, Margaret Herrick. Zij vindt dat het beeldje lijkt op haar oom Oscar, hetgeen wordt overgenomen door iedereen binnen de Academy. In 1934, bij de 6e uitreiking, gebruikt columnist Sidney Skolsky de naam Oscar in zijn column, als hij refereert aan de winst van het beeldje door de actrice Katherine Hepburn. De Academy zelf begint met het gebruik van de naam in 1939.

De 15 beeldjes van de 1e uitreiking zijn vervaardigd uit verguld brons. Binnen een paar jaar wordt het brons vervangen door een metalen legering, waardoor de beeldjes een gladder oppervlak krijgen. Vanwege tekort aan metaal gedurende de Tweede Wereldoorlog worden de beeldjes gemaakt van gips. Na de oorlog worden ze omgeruild voor vergulde metalen beeldjes. Het duurt ongeveer 3 maanden om een Oscar te maken. De productiekosten zijn zo’n 400 dollar per stuk. Met de voet inbegrepen is het beeld 34.3 centimeter groot en weegt 3.9 kilo. Hoeveel Oscars op de uitreiking worden weggegeven, is vooraf de vraag. Hoewel het aantal categorieën van te voren bekend is, bestaat de mogelijkheid dat er meerdere winnaars zijn. Overgebleven Oscars worden bewaard in de kluis en worden het jaar daarop uitgereikt.

1e Oscaruitreiking

De 1e Oscars worden op 16 mei 1929 uitgereikt tijdens een banket in het Roosevelt Hotel in Hollywood. Emil Jannings wint in de categorie Beste Acteur de Oscar voor zijn vertolkingen in de films The last Command en The Way of All Flesh. Janet Gaynor wint de categorie voor Beste Actrice voor haar rollen in de films 7th Heaven, Street Angel en Sunrise. De stomme film Wings wint in de categorie Beste Film. Het is de enige keer dat de winnaars 3 maanden voor de uitreiking bekend zijn bij het publiek. Tevens is het de enige uitreiking waar iemand een Oscar kan krijgen voor meerdere films.

Records

Sindsdien zijn er meer dan 3.000 Oscars uitgereikt. Het record van de meeste aantal Oscars voor acteerprestaties staat op naam van Katharine Hepburn (hieronder op de foto). Ze wint in 1933, 1967, 1968 en 1981 en wordt in totaal 12 keer genomineerd. De acteur met de meeste Oscars is Daniel Day-Lewis, die in 2012 voor de 3e keer het beeldje in ontvangst mag nemen. Hij is 6 keer genomineerd. Meryl Streep is als actrice het meest genomineerd voor een Oscar, namelijk 21 keer. Ze mag er 3 mee naar huis nemen. Walt Disney heeft maar liefst 59 nominaties in de wacht gesleept en weet er 22 te verzilveren. Bij de vrouwen heeft Edith Head de meeste Oscars: ze krijgt 8 beeldjes in de categorie Costume Design. Ze is met 35 keer ook het meest genomineerd.

3 films hebben de meeste nominaties in de wacht gesleept. Het zijn All About Eve uit 1950, Titanic uit 1997 en La La Land uit 2016 die 14 keer zijn genomineerd. Alleen Titanic maakt de favorietenrol waar, want de cast en de crew worden 11 keer gelauwerd met een gouden beeldje. Ook Ben Hur uit 1959 en The Lord of the Rings: The Return of the King hebben 11 Oscars gewonnen. De laatste is 11 keer genomineerd en wint ook in alle 11 de categorieën, een unicum. De jongste persoon die ooit een Oscar heeft gewonnen is Tatum O’Neal, voor de Beste Bijrol in de film Paper Moon uit 1973. Ze is dan 10 jaar oud. De oudste winnaar is componist Ennio Morricone. Hij wint op 88-jarige leeftijd in 2016 een Oscar voor zijn muziek in de film The Hateful Eight.

Oscar voor 1e film

Bij de mannen is er geen die voor zijn 1e film een Oscar in ontvangst mag nemen. 4 actrices weten dit wel te doen, namelijk Shirley Booth, Marlee Matlin, Julie Andrews en Barbra Streisand. De laatste wint de Oscar voor haar rol in Funny Girl uit 1968. Ze moet de prijs delen met Katherine Hepburn, omdat ze beiden hetzelfde aantal stemmen hebben behaald. Dit is slechts 6 keer voorgekomen in de geschiedenis van de Oscaruitreiking.

Een aantal categorieën behoort tot de meest aansprekende om te winnen. Het gaat dan om de prijzen voor Beste Acteur, Beste Actrice, Beste Film, Beste Regisseur en Beste Scenario. Slechts 3 films behalen alle 5 de beeldjes: It Happened One Night uit 1934, One Flew Over the Cuckoo’s Nest uit 1975 en Silence of the Lambs uit 1991. Andere weten hun nominaties niet te verzilveren. Zowel The Turning Point uit 1977 als The Color Purple uit 1985 zijn 11 keer genomineerd, maar gaan met lege handen naar huis. Greg P. Russel heeft 16 nominaties op zijn naam staan in de categorie Sound Mixing. Hij wint er niet 1. Componist Victor Young heeft nog meer nominaties op zijn naam staan, namelijk 21. Hij wint er 1 nadat hij is overleden.

Nederlandse Oscarwinnaars

Een aantal Nederlanders en Nederlandse producties hebben de gewilde filmprijs mogen ontvangen. In 1930 wint de Nederlandse-Amerikaan Herman Rosse de Oscar voor de Art Direction voor de film The King of Jazz uit 1930. Documentairemaker Bert Haanstra wint in de categorie Beste Documentaire in 1960 met de film Glas uit 1958. In 1973 is het de beurt aan documentairemaker Charles Huguenot van der Linden, voor de documentaire Deze kleine wereld. Co Hoedeman mag in 1977 een Oscar mee naar huis nemen voor de animatiefilm Het zandkasteel uit hetzelfde jaar. De in Nederland wonende Deense striptekenaar en maker van tekenfilms Børge Ring wint samen met de Nederlandse filmproducente Cilia van Dijk in 1987 een Oscar voor de korte tekenfilm Anna & Bella uit 1985.

Fons Rademakers ontvangt in 1986 een Oscar voor de film De aanslag uit 1986, voor beste niet-Engelstalige film. In dezelfde categorie wint Marleen Gorris het beeldje in 1996, voor de film Antonia uit 1995. Ook de film Karakter uit 1997 van Mike van Diem wint in deze categorie de Oscar in 1998. Michael Dudok de Wit mag in 2001 het podium op om de Oscar in ontvangst te nemen voor de animatiefilm Father and Daughter. De laatste Nederlandse winnaar is cameraman Hoyte van Hoytema. Hij wordt tijdens de uitreiking in 2024 gehuldigd met een Oscar voor zijn camerawerk in de film Oppenheimer uit 2023.

(Bron: Oscars.org, HLN.be, DW.com, Wikipedia. Foto’s: ANP, Shutterstock, hoofdfoto: Yavdat / Shutterstock.com)