De gulden: onvergetelijk revolutionair

Ontwerper Ootje Oxenaar is op 87-jarige leeftijd overleden. Hij werkte tijdens zijn leven bij de PTT en voor de Nederlandsche bank. Voor die laatste instelling heeft hij meer biljetten ontworpen dan welke vormgever dan ook. Wij blikken terug op deze ontwerpen.

Nederlandsche Bank

Oxenaar begint in 1965 bij de Nederlandsche Bank. Zijn eerste opdracht is het ontwerpen van een nieuw briefje van 5 gulden met daarop het portret van dichter Joost van den Vondel. In 1966 komt het biljet op de markt. Zo ziet het eruit:

Erflaters

De bank vraagt hem daarna om een serie te ontwerpen, genaamd Erflaters 2. Erflaters slaat op de portretten van prominente Nederlanders die erop staan afgebeeld. Uiteindelijk werkt Oxenaar tot 1974 aan deze serie en maakt hij 4 biljetten. Ieder bedrag heeft een eigen kleurstelling. Zo is blauw de kleur van het briefje van 10 met daarop de beeltenis van schilder Frans Hals.

Die van 25 fl. met daarop componist Jan Pieterszoon Sweelinck kleurt roze met geel.

Het honderdje met daarop zeeheld Michiel de Ruyter heeft bruin als hoofdkleur.

Het biljet van 1000 gulden met daarop filosoof Baruch Spinoza heeft de klassieke kleur van geld: groen.

Zonnebloem, snip en vuurtoren

Terwijl bovenstaande biljetten geïntroduceerd worden, krijgt Oxenaar alweer een volgende opdracht. Hij gaat zich storten op het ontwerpen van 3 biljetten die later de boeken ingaan als revolutionair: het briefje van 50 met de zonnebloem, die van 100 met de snip en de 250 met de afbeelding van een vuurtoren. Deze biljetten worden in de jaren 70 en 80 ingevoerd en zorgen meteen voor ophef. Want op geld hoort toch een portret te staan? Ootje Oxenaar vindt van niet. Mede omdat hij van mening is dat de persoon op het biljet letterlijk ‘gekreukt’ wordt als het briefje al langere tijd in de roulatie is. Hij vindt dat dit afdoet aan de status van de persoon in kwestie. Inmiddels hebben de zonnebloem, de snip en de vuurtoren een iconische status bereikt en wordt er door velen met weemoed terug gedacht aan de tijd dat dit het betaalmiddel was.

De zonnebloem

De snip

De vuurtoren

Tot de invoering van de euro in 2002, blijven de briefjes van Oxenaar in omloop. Nu zijn ze alleen nog te bekijken in het Geldmuseum in Utrecht.

Overige werkzaamheden

Ootje Oxenaar heeft tijdens zijn leven niet alleen succes met zijn bankbiljetten. Ook zijn werkzaamheden voor de PTT blijven niet onopgemerkt. Voor zijn werk bij het postbedrijf krijgt hij zelf internationale erkenning als het Design Museum in Londen een tentoonstelling wijdt aan de vormgeving van de PTT.

Wat vindt u het mooiste guldenbiljet?
(Bron: ANP, de Volkskrant)