De geschiedenis van de Huishoudbeurs

Jaarlijks trekken in februari duizenden Nederlanders naar het RAI-gebouw in Amsterdam voor de Huishoudbeurs. De beurs, waar de nieuwste snufjes op het gebied van onder andere het huishouden en lifestyle ten toon worden gesteld, viert in 2020 haar 75e verjaardag. De hoogste tijd voor een duik in het verleden van deze beurs.

Dat succes is onder meer af te lezen aan de bezoekersaantallen in 2016: een kwart miljoen, voornamelijk vrouwen, vinden hun weg naar de Huishoudbeurs. Het vooroordeel dat voornamelijk stoffige huisvrouwen de beurs bezoeken, klopt niet. Ruim één derde van de overwegend vrouwelijke bezoekers (ongeveer 10 procent is man) is onder de 29 jaar. Ongeveer 94 procent zegt te komen voor een gezellig dagje uit en om innovaties op allerlei gebieden te proberen en te bewonderen.

Geschiedenis

Door de toenemende populariteit van gas en elektriciteit in huizen, ontwikkelt zich na de Eerste Wereldoorlog een nieuwe afzetmarkt: producten voor gas en elektra. Doelgroep is voornamelijk de huisvrouw. Om die producten te tonen en te demonstreren wordt een podium gezocht, hetgeen resulteert in beurzen op het gebied van huishoudelijk comfort.

In tegenstelling tot andere beurzen in die jaren, onderscheidt de Huishoudbeurs zich door geen directe verkoop en geen detaillisten toe te laten. De beurs is er uitsluitend voor producenten en aanbieders van diensten. Daarnaast signaleert de beurs ontwikkelingen in het buitenland die op de Huishoudbeurs hun intrede doen. Dat heeft geleid tot nieuwe beurzen zoals de Campingbeurs, Vakantiebeurs, de Woonbeurs, de FietsRAI en de 50-plus beurs.

‘Domein der vrouw’

De eerste beurs wordt rond 1920 georganiseerd in Amsterdam. De Amsterdamse Dameskroniek, het weekblad voor de ontwikkelde vrouw, organiseert een zogenaamde Damesbeurs in theater Bellevue. In 1950 wordt de beurs gehouden in Houtrusthallen in Den Haag en krijgt meteen een nieuwe naam: ‘Het domein der vrouw’. Vanwege de hoge entree (1 gulden) bezoeken slechts 50.000 vrouwen de beurs. Naast vele nieuwe producten is op de beurs een modeshow en cabaret te bewonderen.

Huishoudbeurs

Al gauw verandert de organisatie in de naam die we nu kennen: Huishoudbeurs. Tot 1955 wordt de beurs gehouden in Amsterdam, Gouda, Arnhem en Nijmegen. In 1955 verhuist de beurs voorgoed naar Amsterdam.

Fluitketel met vaste fluit

In de jaren 50 zijn de belangrijkste innovaties onder andere de was- en droogmachine en de naaimachine met sjablonen waardoor, na inbrenging van een sjabloon, een vaste naaipatroon uit de machine komt. Ook de vaatwasmachine doet op de beurs zijn intrede alsmede de stofzuiger met papieren zak. Tevens is in die jaren de introductie van een fluitketel met een vast gemonteerde fluit, een innovatie die we ook vandaag nog gebruiken.

Tand des tijds

Op de Huishoudbeurs vinden introducties plaats van nieuwe uitvindingen. Veel van die producten zijn niet meer te verkrijgen en zorgen voor een glimlach om de mond als we ze voor de geest halen. Zo doet in de jaren 50 op de beurs een pollepel met ingebouwde weegschaal (de Handy Scale) zijn intrede, een vinding waar we nooit meer van hebben gehoord.

Datzelfde lot zijn de aardappelhandschoenen beschoren. Die zijn voorzien van een geribbeld oppervlak waardoor de huisvrouw, zonder gebruik te maken van een mes, de piepers kan jassen. De aardappelschilmachine die ook in die tijd op de Huishoudbeurs wordt getoond, kennen we vandaag de dag nog steeds.

Een andere uitvinding is een stofzuiger die kan worden gebruikt als haardroger. Tevens is het apparaat te in te zetten als verf- of kalkspuiter. Het is een nieuwtje dat de tand des tijds niet heeft overleefd. Ook de onzinkbare zwembadstoel (kosten 265 gulden) is niet tot de zwemuitrusting van de gemiddelde Nederlander gaan horen.

Koelkast

Dat in Nederland in de 60’er jaren elk huishouden van stroom is voorzien, valt af te leiden aan de vooral elektrische apparaten die of hun intrede doen of op de beurs een doorontwikkelde versie van is te zien. De koelkast is al decennia daarvoor uitgevonden, maar voor veel Nederlanders doet de koeler in die jaren zijn intrede. Ook maken Nederlanders voor het eerst kennis met keukenmachines.

Huiselijk

Na de roerige jaren 60 van festivals en protesten, zijn de mensen in de jaren 70 meer huiselijk. Dat blijkt wel als op de Huishoudbeurs aandacht is voor doe-het-zelf. Het is geen tijd van dure spullen. Een bedrijf op de beurs laat zien dat je van een gevonden steen je eigen halsketting kan maken door hem in stukken te zagen en aan een ketting te hangen.

Ook is er aandacht voor vrije tijdsbesteding en hobby’s. Op een stand kun je zien hoe je modelschepen kunt bouwen, in- en buiten de fles. Ook andere vormen van huisvlijt kan men in de hobbyhoek van de beurs eigen maken.

Girlpower

In de jaren 80 mag er weer wat geld worden uitgegeven. Meer elektronische huishoudelijke apparaten zijn te bewonderen zoals de magnetron: het leven wordt drukker, de tijd om te koken dus korter. De Amerikaanse actrice Jane Fonda leert de Nederlandse huisvrouw fit te blijven. Tevens wordt het showelement in de jaren 80 en 90 op de beurs belangrijker. Modeshows en make-upshows vragen schreeuwerig om aandacht. Girlpower doet haar intrede op de Huishoudbeurs.

Gouden vibrator

In de decennia daarop staan in het teken van individualisering en gezondheid. Computers en internet zijn op de beurs te vinden. In die tijd vinden zelfs lingerie en seksspeeltjes hun debuut op de Huishoudbeurs. In 2011 is de grote publiekstrekker een 24-karaat gouden vibrator. Deze ‘elektrische melkboer’ kost maar liefst 10.000 euro!

Margriet en Libelle

Hieraan kun je ook de maatschappelijke ontwikkeling aflezen. De Huishoudbeurs is van oudsher een beurs voor vrouwen die de Margriet en de Libelle lezen. Maar ook die bladen, en daarmee hun publiek, zijn in de loop der tijd veranderd.

Wat niet is veranderd is de enorme hoeveelheid voedsel die op de Huishoudbeurs wordt aangeboden en genuttigd. Het blijkt elk jaar weer een goede reden te zijn voor vrouwen een uitstapje naar de Huishoudbeurs te maken.

Karakter

In de geschiedenis van bijna een eeuw Huishoudbeurs is de grootste verandering het karakter van de beurs. Is het in het begin vooral een productgerichte beurs, in de loop der tijd is de beurs getransformeerd in een conceptgerichte beurs waarin een thema het karakter bepaalt.

Op 21 februari 2020 besteedt Tijd voor MAX aandacht aan de Huishoudbeurs. In dat programma zijn dan Erik en Sandra te gast, die in 2017 op deze beurs trouwen. U ziet Tijd voor MAX elke werkdag rond de klok van 17.10 uur op NPO 1.

Met dank aan Petra IJmker, Marketing Communicatie & PR Huishoudbeurs en RAI Amsterdam.

(Bron: huishoudbeurs.nl, expovisie.nl, Telegraaf, Polygoon Journaal, Wikipedia, ANP)

Meer beelden van vroeger zien? Neem eens een kijkje in het online archief van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.