Beate Uhse opent de 1e seksshop ter wereld op 17 december 1962

Op 17 december 1962, in 2022 60 jaar geleden, opent Beate Uhse de 1e seksshop ter wereld in het Duitse Flensburg. Haar bedrijf groeit uit tot één van de grootste ondernemingen op het gebied van de erotiek. Uhse heeft bijgedragen aan de liberalisering van de seksuele moraal. Maar haar open omgang met seksualiteit is lang omstreden.

Ongebruikelijke opvoeding

De opvoeding van Beate Uhse is, zeker voor die tijd, zeer vrij te noemen. Ze wordt geboren als Beate Dorothea Köstlin op 25 oktober 1919 in het Duitse Wargenau. Haar vader Otto is grondbezitter en haar moeder Margarete is één van de 1e vrouwelijke artsen van Duitsland. Haar ouders zijn vooruitstrevend: Beate en haar zus genieten dezelfde vrijheden als hun broer. Over seks wordt thuis openlijk gesproken.

Ze gaat naar een school uit de schoolbeweging van de zogenaamde reformpedagogiek: het kind staat centraal in het onderwijs en er wordt nadruk gelegd op de lichamelijke en kunstzinnige vorming. Op 15-jarige leeftijd wordt Beate kampioen speerwerpen van de deelrepubliek Hessen. Ook doet ze aan zeilen. In 1935 gaat ze naar Groot-Brittannië om au-pair te worden. Daarna volgt ze een opleiding huishoudkunde en vervolgens wordt ze opgeleid tot piloot in Berlijn. Ze is de enige vrouw van de 60 leerlingen. Beate heeft dus een zeer ongebruikelijke opvoeding gehad, zeker voor een meisje in die tijd.

‘Schrift X’

Beate Uhse wordt in 1937 testpiloot en doet ook werk als stuntpiloot voor de film. Op 28 september 1939 trouwt ze met Hans-Jürgen Uhse, haar voormalige vlieginstructeur. Ze krijgen een zoon, Klaus, die in 1943 wordt geboren. Haar man wordt ingezet als piloot in de oorlog en sneuvelt op 30 mei 1944. Ook Beate wordt ingezet als piloot tijdens de oorlog.

In 1945 zit ze 6 weken in Britse krijgsgevangenschap. Met haar 26 jaar is ze weduwe met een kind en is ze berooid. Na de oorlog zijn vliegactiviteiten in Duitsland verboden, waardoor ze niet meer als piloot kan werken. Ze werkt daarom in de landbouw, geeft Engelse les en verkoopt speelgoed om aan geld te komen.

Tevens adviseert Beate Uhse jonge vrouwen over anticonceptie. In die tijd heerst er woningnood in Duitsland en heerst er een sombere toekomstverwachting. Veel vrouwen willen daarom geen kinderen, maar worden toch ongewenst zwanger. Ze maakt de behoefte aan voorlichting zich ten goede: ze schrijft een brochure over periodieke onthouding volgens de Ogino-Knaus-methode, het zogenaamde dagentellen. De brochure wordt ‘Schrift-X’ genoemd. Uhse schrijft daarin: “Het behoort het zelfsprekende recht van ieder mens te zijn de grootte van de familie te bepalen, afhankelijk van de sociale omstandigheden.”

Verzendhuis Beate Uhse

Voor de 1e 1.000 exemplaren betaalt ze 5 pond boter. Ze schrijft de brochure niet alleen uit idealisme: de jonge weduwe moet per slot van rekening geld verdienen. In 1947 leert ze de zakenman Ernst-Walter Rotermund kennen, met wie ze in 1949 trouwt. Hij helpt haar met de duplicatie van de brochure waardoor ze in 1947 32.000 exemplaren voor 2 mark per stuk verkoopt. Ze verdient hiermee het startkapitaal voor andere ondernemingen. Het echtpaar gaat met kinderen uit eerdere huwelijken en hun pasgeboren zoon Uhlrich in Flensburg wonen.

Op 22 februari 1951 richt de inmiddels moeder van 4 kinderen het Verzendhuis Beate Uhse op. Ze verkoopt naast lustopwekkende middelen en lingerie ook condooms en dildo’s. In datzelfde jaar staat ze voor het eerst voor de rechter, omdat dildo’s voor zelfbevrediging gelden als “hulp bij ontucht” volgens een wet uit 1919. Uhse wordt talloze keren voor de rechter gedaagd, de meeste aanklachten zijn voor “hulp bij ontucht”. Tijdens één van die rechtszaken over het recht om dildo’s te verkopen, zegt ze: “Hier staat het orgasme van de vrouw voor het gerecht.” Uhse wint bijna alle zaken.

“Speciaalzaak voor huwelijkshygiëne”

In 1952 verschijnt de 1e Beate Uhse-catalogus getiteld: “Klopt alles in ons huwelijk?”.  Er worden ongeveer 50 producten in die catalogus aangeboden. In 1953 heeft ze 14 werknemers in dienst en 3 jaar later bedraagt de omzet meer dan 1 miljoen mark. Tevens neemt het bedrijf andere bedrijven over, zoals een laboratorium voor geneesmiddelen om de eigen producten te ontwikkelen. Ook wordt een foto- en filmbedrijf, alsmede een drukkerij ingelijfd.

De winkel in Flensburg.

Maar Uhse wil meer en wil uitbreiden. In een tijd waarin seks buiten het huwelijk in Duitsland nog strafbaar is, opent ze op 17 december 1962 de “speciaalzaak voor huwelijkshygiëne” in het Duitse Flensburg. Achter die discrete naam gaat niets minder dan de 1e seksshop ter wereld schuil. Het wordt de hoeksteen van haar erotisch imperium. Tot het assortiment behoren lingerie, bladen, boeken, voorbehoedsmiddelen en lustopwekkende middelen. Daarna worden meer seksshops van Beate Uhse in Duitsland geopend. In 1971 opent haar 1e seksshop in Nederland de deuren in de Amsterdamse Kalverstraat.

Kritiek uit feministische hoek

Uhse wordt weer voor de rechter gedaagd en in de media wordt ze gekscherend “Orgas-Muse” en “Seksshopkoningin” genoemd. Haar boeken worden niet uitgegeven wegens onzedelijkheden en haar lidmaatschap van de tennisclub wordt opgezegd. Maar ze laat zich niet uit het veld slaan. Ze is zo succesvol dat ze haar 1e eigen vliegtuig koopt. In 1969 verhuist haar bedrijf naar een nieuw pand, dat in de volksmond de “sekshoek” heet. Ze sponsort in 1970 een hippiefestival om haar merk bij hippies en studenten bekend te maken. Uhse mag dan zeer succesvol als eigenaar van een seksimperium zijn, maar privé verloopt het minder. Haar man heeft meerdere affaires en de 2 scheiden in 1972.

In 1975 wordt porno in Duitsland legaal. Uhse gaat seksfilms verkopen, hetgeen haar op grote kritiek uit feministische hoek komt te staan. “Hoe kan een vrouw films maken waarin vrouwen tot objecten worden gemaakt en die geweld verheerlijkende scenes bevatten?”, zo luidt de kritiek. Het is volgens feministen nooit bij Uhse om gelijke rechten van vrouwen gegaan, maar om winst. Uhse wimpelt de kritiek van zich af met de woorden: “Ik ben niet Jezus, maar een ondernemer.”

Beate Uhse geëerd

In 1983 krijgt Uhse de diagnose maagkanker. Ze herstelt van de ziekte. In 1989 wordt de eens verguisde Uhse geëerd: ze ontvangt de Orde van Verdienste van de Bondsrepubliek Duitsland. Ze ontvangt in 1997 de Venus Award, een filmprijs uit de erotiekbranche, voor haar hele werk. Ze wordt de “pionier van de erotiekbranche” genoemd. In 1999 gaat het bedrijf Beate Uhse A.G. succesvol naar de beurs. In datzelfde jaar wordt Uhse ereburger van de stad Flensburg.

Slechts 2 jaar later, op 16 juli 2001, sterft Beate Uhse als gevolg van een longontsteking. Ze is 81 jaar geworden. De ondergang van haar onderneming maakt ze daardoor niet mee. In 2017 vraagt het bedrijf faillissement aan. Het heeft de omslag naar het internet niet weten te maken: seksfilms zijn tegenwoordig gratis te bekijken op het internet en seksspeeltjes zijn online te bestellen. Het bedrijf maakt een doorstart.

Nalatenschap Beate Uhse

De meningen over de nalatenschap van Beate Uhse zijn verdeeld. Voor de 1 heeft ze veel betekend voor de emancipatie van de vrouw en is ze een pionier in de erotiekbranche, voor de ander gaat ze de geschiedenis in als een keiharde zakenvrouw. De Duitse schrijfster en journaliste Katrin Rönicke heeft een biografie geschreven over Beate Uhse, getiteld Beate Uhse: Ein leben gegen Tabus. Daarin stelt Rönicke: “Ze was zeer geëmancipeerd, maar had weinig op met de emancipatie van de vrouw. Een feministe was ze niet.”

(Bron: HDG.de, Deutschlandfunk.de, Spiegel.de, NDR.de, Focus.de, Wikipedia. Foto’s: ANP)