8 december 1980: de moord op John Lennon
Publicatiedatum: 8 december 2020
Op 8 december 1980 vermoordt Mark David Chapman de oprichter van The Beatles, John Lennon. De psychotische Chapman is geobsedeerd door The Beatles en dan met name door John Lennon. Hij vereenzelvigt zich met de hoofdpersoon uit het boek The Catcher in the Rye van J.D. Salinger, waarover hij zegt: “Een groot deel in mij is Holden Caulfied, de hoofdpersoon in het boek. Een klein deel in mij moet dan wel de duivel zijn.” Uiteindelijk zou de duivel winnen.
John Lennon is de oprichter van The Beatles, de grootste en meest invloedrijke popgroep uit de geschiedenis. Zij begeleiden met hun muziek de snel veranderende Westerse samenleving in de jaren 60. Het schrijversduo John Lennon en Paul McCartney geldt als het meest succesvolle in de muziekgeschiedenis. Lennon en zijn vrouw Yoko Ono worden eind jaren 60 bekende vredesactivisten. Zo gaan de 2 het bed niet uit, om aandacht te vragen voor de wereldvrede, als zij op huwelijksreis zijn in Amsterdam in 1969.
Lennon schrijft Give Peace a Chance, Happy Xmas/War is over en Imagine, nummers die zullen uitgroeien tot volksliederen van de vredesbeweging. In 1970 beëindigen The Beatles de samenwerking en beginnen ze alle 4 aan een succesvolle solocarrière. Lennon verhuist begin jaren 70 naar New York. Als in 1975 zijn 2e zoon, Sean, wordt geboren, doet hij het rustiger aan. Hij leert onder andere zeilen. In 1979 gaat hij weer de studio’s in voor het opnemen van de plaat Double Fantasy. Het zal zijn laatste plaat worden, want op 8 december 1980 vermoordt de psychotische en geobsedeerde Mark David Chapman de voormalige voorman van The Beatles.
Mark David Chapman en The Catcher in the Rye
Mark David Chapman wordt op 10 mei 1955 geboren bij Fort Worth in de Amerikaanse staat Texas. Zijn vader werkt bij de luchtmacht en zijn moeder is verpleegster. Hij zegt na de moord tegen psychiaters dat hij een slechte jeugd heeft gehad en dat hij vaak is getreiterd. Hij ontwikkelt in zijn jeugd een denkbeeldige wereld, waarin hij een koning en een president is en ‘Kleine Mensen’ uit de muur komen die hem bewonderen. Hij fantaseert dat hij elke dag in de krant staat en dat hij op tv is te bewonderen. Het geeft hem een gevoel dat hij belangrijk is. Hij vermaakt de Kleine Mensen met concerten, het spelen van platen. De favoriete band van de Kleine Mensen, en dus van Chapman, is The Beatles. Soms raakt hij in een slechte bui en vermoordt hij denkbeeldig een aantal Kleine Mensen door op een soort knop te drukken die aan een sofa vastzit. Uiteindelijk vergeven de Kleine Mensen hem en alles wordt weer normaal. Hij heeft deze fantasie jarenlang gehad.
Chapman heeft een bovengemiddeld IQ. Hij luistert soms onafgebroken naar The Beatles. Hij is als de dood voor zijn vader, die zijn moeder slaat, en moet regelmatig tussenbeide komen. Zijn moeder zou hierover later verklaren dat zij weliswaar klappen van haar man heeft gehad, maar dat hij een betere ouder is geweest dan zij. Hij fantaseert om een pistool te kopen en zijn vader te vermoorden. Op de middelbare school begint hij drugs te gebruiken, wordt hij door de politie opgepakt en rent hij weg van huis. Deze rebelse periode eindigt even abrupt als hij is begonnen, wanneer Chapman in aanraking komt met een evangelist. Hij verandert zijn uiterlijk en wordt rustiger. Hij zet zich in voor jongeren tijdens zomerkampen van de YMCA. De kinderen noemen hem Nemo, naar een persoon uit een boek van Jules Verne en hij wordt uitgeroepen tot de beste begeleider van een zomerkamp.
Er zijn 2 gebeurtenissen die belangrijk zijn in het leven van Chapman op dat moment. Hij verneemt dat zijn held John Lennon heeft gezegd dat The Beatles populairder zijn dan Jezus, hetgeen vooral in de VS veel stof doet opwaaien. Chapman krijgt een hekel aan Lennon en zingt met zijn christelijke vrienden een alternatieve versie van Imagine: Imagine John Lennon was dead, stel je eens voor dat John Lennon dood was. Daarnaast raadt een vriend hem aan het boek The Catcher in the Rye van de Amerikaanse schrijver J.D. Salinger te lezen. De hoofdpersoon in het boek, Holden Caulfield, is een verwarde puber, die vindt dat de wereld bestaat uit Phoney’s, neppers in het Nederlands, op kinderen en een paar volwassenen na. Het boek wordt vaak gelezen door jongeren vanwege de thema’s levensangst en vervreemding. Holden Caulfield heeft moeite de stap te nemen van pubertijd naar volwassenheid. Holden loopt weg van huis en dwaalt rond in New York in een zoektocht naar zichzelf. Hij droomt over een wereld waarin hij past. Hij vertrouwt zijn zusje Phoebe toe wat hij eigenlijk met zijn leven wil en baseert deze fantasie op een verkeerde herinnering van het gedicht Comin’ through the Rye van Robert Burns. Hij vertelt over zijn droom: “Ik zie de hele tijd een heleboel kinderen voor me die één of ander spel aan het doen zijn in een groot graanveld. Duizenden kleine kinderen en er is niemand bij – geen grote mensen, bedoel ik – behalve ik. En ik sta op de rand van één of andere krankzinnige afgrond. En wat ik nou moet doen is dat ik ze moet vangen als ze in de afgrond dreigen te vallen – als ze dus aan het hollen zijn en niet kijken waar ze lopen, moet ik ergens vandaan komen en ze vangen. Dat is het enige wat ik de hele dag zou doen. Dan was ik dus de vanger in het graan. Ik weet dat het gestoord is, maar dat is het enige wat ik echt zou willen worden. Ik weet dat het gestoord is.” Met de cynische en depressieve Holden Caulfield loopt het niet goed af: hij eindigt in een psychiatrische inrichting.
Geestelijke aftakeling en voorbereiding moord
Chapman gaat deeltijd studeren aan het christelijke Covenant College in de staat Georgia. Hij heeft een vriendin, Jessica, en zorgt via zijn werk bij de YMCA voor kinderen. De 2 gaan samen studeren en spreken over trouwen. Zijn cijfers gaan achteruit en hij voelt zich schuldig, omdat hij is vreemdgegaan. Ook met zijn werk voor de YMCA gaat het slecht, hij ziet zichzelf als een mislukkeling en wordt suïcidaal, vertelt hij na de moord tegen journalist Jack Jones, schrijver van het boek Let Me Take You Down: Inside the Mind of Mark David Chapman, the Man Who Killed John Lennon. Hij stopt met studeren en zijn vriendin beëindigt de relatie. Chapman krijgt meerdere baantjes en wordt onder andere bewaker, waardoor hij leert schieten met een pistool. Hij komt een kaart van Hawaï tegen en droomt van een paradijselijk eiland. In januari 1977 koopt hij een vliegticket voor een enkele reis naar Honolulu. Chapman wil nog 1 keer paradijselijk genieten, om daarna zelfmoord te plegen. Het leven bevalt hem daar goed: hij belt Jessica en vertelt haar van zijn suïcidale plannen. Zij zegt nog steeds van hem te houden en vraagt hem naar huis te komen. Thuis komt hij erachter dat Jessica haar liefde alleen maar heeft geuit vanwege medelijden. Chapman krijgt ruzie met zijn ouders en koopt wederom een enkele ticket naar Hawaï. Hij loopt daar verdwaald rond, besluit zelfmoord te plegen en wil zich in zijn auto vergassen. Maar dat mislukt, omdat de slang smelt waarmee hij de uitlaat van zijn auto heeft verbonden met de binnenkant van de auto. Hij ziet dit als een teken van God die hem een 2e kans geeft.
Chapman wordt opgenomen in een psychiatrische inrichting. Binnen een week knapt hij op en weet de andere patiënten te vermaken. Hij bevalt zo goed dat hem een baan wordt aangeboden als onderhoudsmedewerker. In de lente van 1978 droomt hij over reizen naar het Verre Oosten. Hij gaat naar een reisbureau en leert daar Gloria Abe kennen, een vrouw van Japans-Amerikaanse origine, met wie hij een relatie begint. Hij gaat op reis en als hij terugkomt vraagt hij in 1979 Gloria Abe te huwelijk. Zij trouwen op 2 juni en om geld te verdienen, neemt hij een 2e baan aan als drukker. Hij werkt alleen, heeft het moeilijk, wordt agressief en verliest zijn baan bij de kliniek. Om uit de schulden te komen, leven zijn vrouw en hij zeer zuinig. En voor het eerst sinds tijden zijn de Kleine Mensen weer terug in zijn hoofd.
In augustus van 1979 zijn ze schuldenvrij. Chapman maakt het leven van zijn vrouw ellendig. Hij koopt 2 exemplaren van The Catcher in the Rye, dwingt Gloria het te lezen en wil zijn naam wijzigen in Holden Caulfield. Op 20 september schrijft hij een brief aan een vriend, waarin hij schrijft dat hij krankzinnig aan het worden is. Hij tekent met ‘The Catcher in the Rye’. Hij leest John Lennon: One Day at a Time door Anthony Fawcett, waarin Lennon vertelt over zijn leven in New York. Chapman wordt woedend. Lennon zingt in Imagine dat je je eens moet voorstellen hoe het is te leven zonder bezittingen. Hij vindt Lennon hypocriet: Lennon is namelijk een multimiljonair. Ook het nummer God van Lennon maakt Chapman woedend: volgens Lennon is God niet meer dan een concept, waaraan we onze pijn aan afmeten. Chapman vertelt na de moord aan James R. Gaines van People Magazine in de gevangenis dat hij toen is begonnen met bidden tot Satan. Gaines: “Mark beweegt zich naakt tussen zijn stereo-installatie en zijn bandrecorder en verbindt teksten uit Beatlessongs, The Wizzard of Oz en The Catcher in the Rye als verklaring waarom hij John Lennon wil vermoorden. Hij vertelt aan de Kleine Mensen dat hij van plan is om naar New York te gaan om John Lennon te vermoorden.” Volgens Jones smeken de Kleine Mensen hem het niet te doen: “Alstublieft, meneer de president, denk aan uw vrouw. Denk aan uw moeder. Denk aan uzelf.” Hij antwoordt dat hij het besluit al heeft genomen. Jones schrijft dat “vervolgens één voor één, te beginnen bij de minister van Defensie, de Kleine Mensen uit hun stoel opstaan en vanuit de geheime kamer het mysterieuze brein van Mark David Chapman binnenstappen”.
Chapman in New York
Op 20 oktober leest hij dat Lennon na een afwezigheid van 5 jaar weer een plaat heeft gemaakt met de titel Double Fantasy. Op 23 oktober geeft hij zijn baan op en tekent bij het uitklokken niet met zijn gebruikelijke bijnaam ‘Chappy’, maar met ‘John Lennon’ en streept dit vervolgens door. Op de 27e koopt hij een pistool en op 30 oktober stapt hij op het vliegtuig naar New York. Hij weet dat Lennon in het Dakotagebouw woont, tegenover Central Park. Hij bestudeert de buurt en zoekt naar Lennons appartement op de 6e verdieping. Hij is vergeten om kogels te kopen en kan het kaliber voor zijn pistool niet in New York aanschaffen. Chapman vliegt naar Atlanta, naar een vriendin die hij vertelt dat hij een wapen heeft om zich in New York te beschermen. Zij heeft het juiste kaliber kogels en geeft hem er 5. Hij keert op de 10e terug in New York en gaat de volgende dag naar de film Ordinary People, waarin Timothy Hutton een suïcidale jongen speelt, die in het reine probeert te komen met zijn disfunctionele familie. Na de film belt hij zijn vrouw en vertelt na de moord aan Jones dat hij dit doet in een moment van helderheid. Hij vertelt haar dat hij John Lennon wil vermoorden. Zij smeekt hem terug te komen, hetgeen hij ook doet.
In Hawaï komen de demonen terug in zijn hoofd. Chapman vertelt Gloria dat hij weer naar New York gaat om werk te zoeken. Hij komt op 6 december aan en neemt een hotelkamer in de YMCA. Bij het Dakotagebouw spreekt hij met 2 vrouwelijke fans, die hem vertellen dat Lennon soms een praatje met hen maakt. Hij heeft de plaat Double Fantasy onder zijn arm, maar vertrekt om 17.00 uur bij het Dakotagebouw. Ongeveer een kwartier later komen de vrouwen daar aan, die Lennon zien en met hem praten. Een dag later vertrekt Chapman naar een ander hotel. Op 7 december beseft hij dat hij geen exemplaar van The Catcher in the Rye bij zich heeft. Hij koopt het boek en ziet bij een kiosk de nieuwste Playboy liggen, waarin een interview staat met Lennon en zijn vrouw, het eerste in 5 jaar. Tijdens het eten leest hij het interview, bekijkt de centerfold en beseft dat Holden Caulfield tijdens zijn tocht in New York een afspraak maakt met een prostituee. Hij belt een escortservice en praat alleen maar met de vrouw, net zoals Holden dat heeft gedaan in het boek.
De volgende dag, 8 december 1980, wordt hij wakker en iets in hem zegt dat dit de dag is. Hij leest in de Bijbel in het Evangelie van Johannes, the Gospel of John en schrijft achter ‘John’ de naam ‘Lennon’. Hij laat een brief achter, waarin hij zich prijst over zijn werk met onder anderen Vietnamese kinderen. Hij pakt zijn pistool en de plaat Double Fantasy en stopt onderweg naar het Dakotagebouw om een exemplaar te kopen van The Catcher in the Rye. Daarin schrijft hij: “To Holden Caulfield, From Holden Caulfield, this is my statement”, “Aan Holden Caulfield, van Holden Caulfield. Dit is mijn verklaring.” Bij het Dakotagebouw leest hij in het boek, waardoor hij Lennon net mist als die uit een taxi stapt. Hij spreekt met één van de vrouwen, Jude Stein, en de 2 gaan lunchen. Als ze terug zijn, komt Sean Lennon met zijn kinderjuffrouw naar buiten. Jude Stein stelt Chapman voor aan de 5-jarige zoon van John Lennon en Yoko Ono. Later vertelt hij Gaines: “Hij was het schattigste jongetje dat ik ooit heb gezien. Het was nooit bij mij opgekomen dat ik de vader van het arme jongetje zou vermoorden en dat hij nooit meer een vader zou hebben. Ik hou van kinderen, ik ben de vanger in het koren.” Hij praat bij het Dakotagebouw met verschillende mensen, als hij plotseling een bekende stem hoort. Het is John Lennon, die met Yoko Ono uit het gebouw komt. Schuw loopt hij op Lennon af en geeft hem een pen met de plaat Double Fantasy. “Natuurlijk” zegt Lennon tegen Chapman en tekent de plaat met “John Lennon, 1980”. Een fotograaf maakt een foto van het moment. Chapman: “Hij geeft me de plaat terug, kijkt me aan, knikt naar me een vraagt: ‘Is dit alles wat je wilt?’. Hij herhaalt de vraag en ik zei zoiets van: ‘Ja dank je, dat is alles’.” Lennon stapt in de auto en rijdt weg. Chapman staat verbluft op straat, met de plaat in zijn hand en het pistool in zijn zak. Hij is overweldigd door de oprechtheid van Lennon en krijgt twijfels. Voor het eerst in lange tijd bidt hij tot God om zijn plaat mee te nemen en naar huis te gaan.
‘Doe het, doe het, doe het’
Later zou Chapman zeggen dat hij op dat moment was verdeeld tussen het kind en de volwassene in hem. Het kind zou winnen. Hij blijft bij het Dakotagebouw. “Ik bad tot God om me van de moord af te houden en ik bad tot de duivel om me de mogelijkheid te geven, omdat ik wist dat ik zelf de kracht niet had.” Om 10.50 uur stopt de limousine wederom bij het gebouw en Yoko Ono stapt uit en Lennon volgt haar. In zijn verklaring bij de politie een paar uur later zou Chapman zeggen: “Hij liep langs me en een stem in mijn hoofd zei ’doe het, doe het, doe het’, keer op keer.” Chapman schreeuwt: “Mr. Lennon”, pakt het pistool uit zijn zak en haalt 5 keer de trekker over. Lennon probeert te ontsnappen, maar hij is geraakt door 4 van de 5 kogels. Tot Chapmans stomme verbazing loopt Lennon de trap op bij de conciërge en spreekt zijn laatste woorden uit: “Ik ben neergeschoten”, waarop hij neervalt. Chapman maakt geen aanstalten om te vluchten.
De conciërge zegt: “Weet jij wel wat je hebt gedaan?”, slaat het pistool uit Chapmans hand en schopt het weg. Chapman zou hebben geantwoord dat hij zojuist John Lennon heeft doodgeschoten. Hij doet zijn hoed af en zijn jas uit, zodat, als de politie is gearriveerd, zij weten dat hij onbewapend is. Hij ijsbeert over de stoep en probeert te lezen in The Catcher in the Rye. De politie arriveert en één van de agenten gaat naar Lennon, terwijl de conciërge Chapman aanwijst, waarop die zijn handen in de lucht steekt. “Doe me geen pijn”, smeekt hij, “Ik ben ongewapend.” Chapman wordt gearresteerd en zegt: “Het spijt me dat ik jullie zoveel problemen heb bezorgd”. Lennon wordt naar het ziekenhuis gebracht, maar overlijdt als gevolg van het vele bloedverlies. John Lennon is 40 jaar geworden.
Mark David Chapman
Chapman wordt door meerdere psychiaters onderzocht. Zij komen met de diagnose dat hij lijdt aan psychoses. Ondanks de diagnose vinden de psychiaters dat hij helder genoeg is voor een proces. Zijn advocaten willen dat hij krankzinnigheid als reden voor zijn daad aanvoert, maar dat weigert hij: hij wil schuldig worden bevonden. Op 24 augustus 1981 wordt hij veroordeeld tot een gevangenisstraf van 20 jaar tot levenslang. Alle aanvragen op vervroegde vrijlating zijn tot op heden geweigerd, de laatste in 2020.
Over de hele wereld komen fans samen om John Lennon te herdenken en hun verdriet te delen. The Beatles hebben met hun muziek de harten van miljoenen geraakt. Met de dood van John Lennon is de hoop op een hereniging van The Beatles definitief voorbij.
(Bron: Trutv.com, Fred McGunagle, Jack Jones: Let Me Take You Down: Inside the Mind of Mark David Chapman, the Man Who Killed John Lennon, James R. Gaines People Magazine, History.com, Wikipedia)
