50 jaar Pinkpop: van lokaal Limburgs festival naar megapopfestijn

In 2019 wordt op 8, 9 en 10 juni voor de 50e keer het Pinkpopfestival in Limburg georganiseerd. Wat in 1969 begint als een klein festival voor Limburgse jongeren groeit uit tot het langstlopende jaarlijkse popfestival ter wereld.

De naam van het logo van Pinkpop, een roze pop, is een samentrekking van het Engelse woord ‘pink’ dat roze betekent en het Nederlandse ‘pop’ voor popmuziek. Eigenlijk is Pinkpop een samentrekking van de verwijzing van het jaarlijkse tijdstip van het festival, ‘Pinksteren’, met ‘popmuziek’.

Eric Corton tijdens de presentatie van de line-up voor de 50e editie.

Pinknick

Eind jaren 60 is in Limburg weinig te doen op het gebied van popmuziek. 1969 is het jaar van het legendarische popfestival Woodstock. Wim Wennekes is journalist van De Nieuwe Limburger, waarvoor hij de jongerenpagina ‘Nu’ verzorgt. Op deze jongerenpagina klaagt hij erover dat in Limburg nooit iets is te doen. Directeur van Jongerencentrum Trajecta Hans van Beers is het daarmee volledig eens en de 2 besluiten daar iets aan te doen: ze organiseren busreizen naar optredens van popgroepen in het westen van Nederland.

Dan vraagt de eigenaar van camping Gulperberg Panorama aan Wim Wennekes of hij op zijn campingplaats een talentenjacht wil organiseren. Hij en Hans van Beers willen echter een popfestival organiseren zoals het Monterey popfestival. Dat wordt Pinknick, een festival dat wordt georganiseerd op Tweede Pinksterdag 26 mei 1969. Zij schakelen Paul van Kammen uit Maastricht met zijn orkestenbureau in voor de programmering. Het popfestival is direct een succes. De campingeigenaar verwacht dat maximaal 3.000 popliefhebbers komen luisteren naar Brainbox, de Brabantse hippie Armand, en Limburgse bands als Geno’s Blue Busters , The Sharons, Opus 23, Keem en Relax. Op Pinknick komen echter bijna 10.000 mensen af. Zoveel, dat de frieten die dag in een omtrek van 10 kilometer zijn uitverkocht. Er schijnt ook een dealer aanwezig te zijn geweest die 3 gram Marokkaanse hasjiesj verkoopt voor 10 gulden. En niet alleen popliefhebbers, maar ook opa’s en oma’s met kleinkinderen bezoeken Pinknick. Om mensen naar het festival te lokken geeft de organisatie namelijk gratis appels weg, die gretig aftrek vinden bij gezinnen die met boodschappentassen de gratis appels inladen. Tevens is er een gratis varken aan het spit. En het festival is dan ook nog gratis.

Van Pinknick naar Pinkpop

Hans van Beers komt in 1969 in contact met de huidige directeur van Pinkpop, Jan Smeets. Hij en jongerenwerker Frits van Reysen willen de beroemde zangeres Melanie naar Nederland halen. Melanie is beroemd van hits als Lay Down en Beautiful People. Zij krijgt echter een oorontsteking. Van Beers, Smeets en anderen uit het Limburgse jongerenwerk besluiten daarom een tweede Pinknick te organiseren. Op 18 mei 1970 staan onder andere The George Baker Selection, Livin’ Blues, Mr. Albert Show en The Golden Earring op het podium van Pinkpop, de nieuwe naam, in het Burgemeester Damen sportpark Geleen, de nieuwe locatie waar tot 1986 het festival wordt georganiseerd. De 10.000 bezoekers moeten dit keer wel entree betalen van een rijksdaalder. De geluidsinstallatie bestaat slechts uit een paar omroepspeakers, maar The Golden Earring stelt haar apparatuur beschikbaar, waardoor de artiesten beter tot hun recht komen. Een jaarlijks terugkerende traditie is geboren. Jan Smeets: “De begroting bedroeg toen 15.000 gulden. Er bleef 10.000 gulden over. Dus deden we het nog een keer. Bleef er 40.000 gulden over. Dus deden we het nog een keer. Zo is het gekomen.”

Op de camping.

Het jaarlijks terugkerende festival kent dan nog geen overnachtingsplek. Vanaf 1976 is er een festivalcamping aanwezig. Pinkpop groeit van een ééndaags gebeuren naar een meerdaags festival. Ook het bezoekersaantal groeit: in 1976 verkoopt Pinkpop het maximum aantal toegangskaarten van 40.000! Ook in de daarop volgende jaren is het festival volledig uitverkocht, ook als er in 1979 plaats is voor 10.000 extra mensen. Bekende bands als Focus, Supersister en Shocking Blue weten de weg te vinden naar het Limburgse popfestival, evenals buitenlandse beroemde acts als Captain Beefheart, Cockney Rebel en Rory Galagher. In 1971 speelt Shocking Blue op Pinkpop en wordt uitgefloten tijdens het optreden. De band heeft in 1970 als eerste Nederlandse band met het nummer Venus op de eerste plaats op de Amerikaanse hitlijsten gestaan. Het publiek scheldt de Haagse band uit voor kapitalisten en vinden dat Mariska Veres niet kan zingen.

The Police, Peter Tosh en Mick Jagger

Van de oorspronkelijke organisatoren blijft uiteindelijk alleen Jan Smeets over. Hij wordt niet voor niets Mr. Pinkpop genoemd. Zijn talent voor trends in de muziek zorgt ervoor dat nauwelijks bekende bands op Pinkpop optreden, die later wereldberoemd zullen worden. Voorbeeld hiervan is The Police. De band heeft dan nog niet de status van nu. In 1979 gaan ze op Pinkpop helemaal los en het is een onvergetelijk concert geworden. Na het optreden kopt de Volkskrant: “The Police ontdekking op Pinkpop”. Sting, Stewart en Andy beschouwen het optreden op Pinkpop als bepalend voor de rest van hun carrière. In 2019 is een overzichtstentoonstelling te zien in het Bonnefantenmuseum in Maastricht van foto’s van de gitarist van The Police, Andy Summers. Op Pinkpop zijn in het Pinkpop-up museum foto’s te zien die Andy Summers heeft geschoten tijdens tournees van The Police.

Op diezelfde editie in 1979 is de Jamaicaanse artiest Peter Tosh aanwezig. Hij heeft dan een wereldhit met Mick Jagger getiteld (You Gotta Walk) Don’t Look Back. Volgens Jan Smeets zou Jagger met Tosh het nummer op Pinkpop vertolken. Jagger is wel aanwezig, maar weigert het podium op te gaan. Hij zou zich ergeren aan de camera’s. Jan Smeets probeert de wereldster tevergeefs al druk gesticulerend naar het podium te krijgen. In 2014 treden The Rolling Stones op op Pinkpop, hetgeen het trauma voor Jan Smeets uit 1979 wellicht enigszins heeft verminderd.

The Rolling Stones

Dat Jan Smeets en anderen van de organisatie toch niet altijd aanvoelen wat het publiek wil, blijkt uit de opkomst van de punk en het feit dat Pinkpop geen zin heeft deze ruige artiesten op het podium te hebben. Ook staan er pas sinds 1978 zwarte artiesten op Pinkpop. De bezoekersaantallen gaan achteruit. In 1982 is Pinkpop voor het eerst in 6 jaar niet uitverkocht. Daardoor dalen de inkomsten en bestaat de vrees dat Pinkpop de volgende jaren niet kan worden georganiseerd. Artiesten krijgen in die tijd zelf wel concertzalen en stadions vol, waardoor Smeets moeite krijgt met het contracteren van grote, internationale acts. Ook eisen die artiesten steeds hogere bedragen voor hun optredens. Pinkpop wil de entreegelden niet verhogen, zodat het festival toegankelijk blijft voor ieder publiek. Zo wil U2 in 1985 800.000 gulden voor een optreden op Pinkpop vangen, het dubbele van het budget. U2 verkiest het podium van Rock Werchter in België boven dat van Pinkpop. De Belgen zijn wel bereid zulke hoge gages te betalen. Dat jaar gaan slechts 15.000 bezoekers naar Pinkpop en het voortbestaan van het popfestival komt in gevaar.

Mojo Concerts en Pinkpop

De directeur van Mojo Concerts, Leon Ramakers, gaat zich ermee bemoeien. Hij ziet naast de potentie van het festival de problemen van Pinkpop. Ramakers doet Smeets 4 voorstellen: het festival moet later eindigen, er is een nieuw podium nodig, er moeten grote bands worden gecontracteerd die bepalend zijn op dat moment en de zeggenschap over het festival komt te liggen bij Mojo. Smeets krijgt wel een vetorecht. Hij gaat akkoord en in 1986 is Pinkpop wederom helemaal uitverkocht met The Cure als headliner van dat jaar. In 1987 wordt Pinkpop gehouden in Baarlo met onder anderen Iggy Pop, Lou Reed en The Communards als grote acts. In 1988 verhuist Pinkpop naar de draf- en renbaan in Landgraaf, waar meer plek is voor bezoekers. De podia kunnen uitbreiden en er is een grotere festivalcamping mogelijk.

In 1994, tijdens het 25-jarig jubileum, groeit Pinkpop uit naar een tweedaags festival, om in 1996 uit te groeien naar een festival dat 3 dagen duurt. Dat jaar doet zich een opmerkelijk feit voor: tijdens de optredens van Urban Dance Squad en Rage Against The Machine danst het 70.000 koppige publiek zo uitbundig mee dat het KNMI een heuse aardbeving in Landgraaf meet!

Pinkpop vindt 37 jaar lang plaats tijdens de viering van Pinksteren. Maar soms wordt Pinkpop daardoor gehouden aan het begin van de maand mei, om op andere jaren plaats te vinden in juni. In 2008 begint het Pinksterweekend op 10 mei, hetgeen voor veel bands te vroeg is om te beginnen aan het festivalseizoen. Daardoor sluit Pinkpop niet altijd aan bij de andere grote festivals in Europa en is het de vraag of beroemde bands wel naar Landgraaf willen komen. Mojo maakt daarom een eind aan de Pinkstertraditie. Pinkpop 2008, dat van 30 mei tot en met 1 juni wordt georganiseerd, is weer helemaal uitverkocht. In de daarop 10 volgende jaren vindt Pinkpop vijfmaal buiten Pinksteren plaats.
Door zwakke programmering daalt de kaartverkoop in 2005 weer sterk. Ook speelt geld weer een rol. Jan Smeets blijft in die tijd vast houden aan een budget van 1 miljoen, hetgeen te weinig is om grote acts naar Landgraaf te lokken. Daarom halen Mojo en hij in 2006 voor 600.000 euro The Red Hot Chili Peppers naar Pinkpop. Door de verhoging van het budget staan in de jaren daarop wereldsterren als Bruce Springsteen, The Rolling Stones en Paul McCartney op Pinkpop. Het nadeel is dat zij een groot deel van dat budget opslokken en dat de prijs voor een weekendkaart sinds 2005 is verdubbeld.

De kracht van Pinkpop is dat het een podium biedt aan verschillende popmuziekstijlen. Met een nieuwe generatie jongeren komt een nieuwe generatie popmuziek. De populariteit van de Nederhop groeit, waardoor steeds meer Nederlandse hiphoppers op Pinkpop worden uitgenodigd, zoals Broederliefde, Ronnie Flex en Lil’ Kleine. Een heel jong publiek, van wie een groot deel voor het eerst Pinkpop bezoekt, is in 2016 aanwezig als Justin Bieber en Martin Garrix op Pinkpop zijn te bewonderen.

Luisteraars van 3FM en Jan Smeets kiezen het optreden van de Amerikaanse band Pearl Jam als het hoogtepunt van Pinkpop allertijden. De stagedive van zanger Eddie Vedder vanaf een camerakraan is legendarisch geworden en de popgeschiedenis ingegaan. In 2018 staat Pearl Jam wederom op Pinkpop.

Pinkpop 50 jaar

Pinkpop bestaat in 2019 dus 50 jaar en dat wordt uitbundig gevierd. Ter ere hiervan geeft Post.nl een speciaal zegelvel uit met het jubileumlogo van het festival. De NTR, BNNVARA en VPRO brengen gezamenlijk 50 hoogtepunten van Pinkpop op een rij, reportages en korte interviews met bands en publiek in een Top 50 van 50 jaar Pinkpop op NPO 2 Extra. Er wordt een speciale jubileummunt van 50 jaar Pinkpop uitgegeven, waarvan er slechts 6.000 zijn geslagen. Muziekblad Oor komt met een speciale jubileumuitgave over Pinkpop.

Jubileummunt

De line-up voor de 50e Pinkpop is zeer indrukwekkend. In 2019 staan onder meer de volgende acts op de podia in Landgraaf: Fleetwood Mac, The Cure, Armin van Buren, Jamiroquai, Lenny Kravitz, George Ezra, Tenacious D, Mumford & Sons, Bastille, The Golden Earring, The 1975, Rowwen Hèze, The Pretenders, Krezip en de kersverse Nederlandse Eurovisie Songfestivalwinnaar Duncan Laurence.

Door Jan Smeets, Mr. Pinkpop, beleeft Pinkpop dit jaar haar 50-jarig jubileum. In 2019 wordt hij benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau vanwege zijn bijzondere verdiensten voor de popmuziek en voor Pinkpop. En hij is nog lang niet klaar: “Ik was de baas, ik ben de baas en ik blijf de baas. Tot ik er bij neerval”. Op naar de volgende 50 jaar Pinkpop.

Jan Smeets tijdens de uitreiking van de Koninklijke Onderscheiding.

(Bron: Cultypleasure.nl, 1limburg.nl, Limburger.nl, Trouw.nl, Pinkpopcentral.nl, Pinkpop.nl, Npofocus.nl, Anderetijden.nl, 3voor12.vpro.nl, Festileaks.com, Blikopnieuws.nl, Wikipedia.)