Hoe zit het? Niet nadenken en toch de weg naar huis vinden, hoe werkt uw automatische piloot?
Publicatiedatum: 9 juli 2024
Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: niet nadenken en toch de weg naar huis vinden, hoe werkt uw automatische piloot?
Terug naar huis, zonder erbij na te denken
Loopt u al jarenlang elke dag precies dezelfde route naar huis, als u terugkomt van uw werk, de supermarkt of vrienden die u vaker bezoekt? Na verloop van tijd hoeft u niet eens meer na te denken over de weg die u moet volgen. U zet de spreekwoordelijke automatische piloot aan en uw benen vinden zelf de weg wel. Ook als u fietst of autorijdt, kan het zomaar gebeuren dat u automatisch de goede weg volgt, terwijl u met uw gedachten totaal ergens anders bent.
Wat gebeurt er in uw hersenen?
Uiteraard zijn uw hersenen op dit soort momenten niet helemaal uitgeschakeld. Een specifiek hersengebied, het default mode network (DMN), is zelfs extra actief. Het DMN in uw brein staat aan op momenten van rust, wanneer u geen specifieke taak heeft die uw volledige aandacht opeist. Daarnaast speelt het DMN een belangrijke rol bij het ontstaan van spontane gedachten en het ophalen van herinneringen.
Als u uw vaste route naar huis loopt, die u al talloze keren heeft gelopen, kunt u dus een beroep doen op uw herinneringen aan deze route. Uw benen vinden de weg naar uw woning wel, terwijl u ondertussen aan iets totaal anders denkt, wat u gaat eten bijvoorbeeld. Ook als u druk in gesprek bent met iemand die naast u loopt, eist dat de aandacht van uw brein op, waardoor het DMN het kan overnemen. U wordt uzelf pas bewust van de omgeving als er onderweg iets onverwachts gebeurt. Denk bijvoorbeeld aan een tak die van een boom valt of een fietser waar u voor moet uitwijken.
Wat zegt de wetenschap over de automatische piloot?
Diverse wetenschappelijke onderzoeksteams hebben onderzocht hoe het DMN in de hersenen werkt. Onderzoekers van het Nijmeegse Donders Instituut en de Britse universiteit van York hebben hun proefpersonen bijvoorbeeld een spel laten doen, waarbij ze zelf moeten uitvinden wat de regels zijn.
In York gaat het om een kaartspel. De proefpersonen weten van tevoren niet of ze de kaarten op basis van kleur of volgorde moeten sorteren. Maar gaandeweg het experiment komen ze erachter wat de regels zijn en kunnen ze het spel op de automatische piloot spelen. En dan wordt het DMN dus extra actief. Hoe beter de hersengebieden in uw DMN met elkaar zijn verbonden, hoe beter uw automatische piloot functioneert, concluderen de onderzoekers uit York.
Typfouten door de automatische piloot
De mens is sowieso wel vaker geneigd om op de automatische piloot vertrouwen, bijvoorbeeld tijdens het blind typen. Merkt u bijvoorbeeld dat u consequent dezelfde typfout maakt, bijvoorbeeld ‘neit’ in plaats van ‘niet’? Of ‘Nedelrand’ in plaats van ‘Nederland?’ Het typen is een automatische handeling, want u bent vooral bezig met de inhoud van uw tekst. En als uw onderbewuste denkt dat de ‘e’ voor de ‘i’ komt in het woord ‘niet’, zijn uw vingers ook geneigd om deze volgorde aan te houden. En dan is het lastig om deze verkeerde volgorde uit uw systeem te krijgen.
(Bron: Archief, Quest, Donders Instituut, University of York, Spinoza Magazine, NewScientist. Foto: Shutterstock)
