Waarom sterrenkijken vaak niet lukt op dichtbevolkte plekken

Een fonkelende sterrenhemel is een prachtig gezicht, maar anno 2021 op de meeste plekken een zeldzaamheid. Waarom is dat zo? En wat als u toch een glimp wil opvangen van de melkweg?

Lichtvervuiling

Anno 2021 is het echte sterrenstelsel aanschouwen geen vanzelfsprekendheid. Zeker niet in dichtbevolkte gebieden, waar er tijdens donkerte altijd wel ergens licht brandt waardoor het nooit meer écht donker is.
Een wetenschappelijk onderzoek uit 2016 wijst uit dat meer dan 23 procent van de hele wereld letterlijk overbelicht wordt. Dat betekent dat 80 procent van alle inwoners van de Verenigde Staten en 60 procent van de Europeanen vrijwel nooit een ‘natuurlijke’ nacht ervaren. Zodra het donker wordt, gaan op dichtbevolkte plekken de lichten aan en worden de sterren vrijwel letterlijk overschaduwd.

Als er veel lichten branden op 1 plek, kan er een fenomeen ontstaan dat men skyglow noemt. Dat is een waas die de natuurlijke lichtbronnen, zoals de maan en sterren, verdoezeld. U ziet het op de foto hieronder.

Waar kunt u sterren zien?

Plekken waar het minder druk is -of waar geen kassen zijn- worden bij donkerte vaak een stuk minder fel verlicht. Daarom heeft u daar ook een veel betere kans om de melkweg te zien. Uit het eerder genoemde onderzoek uit 2016 blijkt dat u in Europa voornamelijk in landen ten oosten van Polen, het noorden van Scandinavië en in de binnenlanden van Spanje de beste kans maakt om mooie sterren te zien.

De melkweg boven vulkaan Pieco Viejo op het Spaanse eiland Tenerife.

In Nederland is het echt goed zoeken naar dit soort plekken, want ons land is een van de meest lichtvervuilde -zoals dat heet- landen van Europa. Dat komt onder meer door alle kassen die hier staan, maar ook de grote steden produceren veel lichtvervuiling.

Ecologische problemen

Dat al dat licht ervoor zorgt dat de sterren niet te zien zijn, is natuurlijk jammer, maar zogenoemde lichtvervuiling heeft nog veel meer gevolgen. Het heeft bijvoorbeeld ook effect op het functioneren van het ecosysteem. Onderzoekers van de universiteit van Bern (Zwitserland) doen in 2017 onderzoek naar de invloed van overbelichting op de bestuiving van planten door insecten. Zij verlichten een aantal fruitbomen met kunstlicht en kijken of zij evenveel insecten aantrekken als de bomen die wel in donkerte staan. Dit onderzoek voeren zij uit in een gebied nabij Bern dat nog relatief weinig wordt verlicht.  Wat blijkt? De verlichte bomen trekken minder diertjes aan en produceren bovendien minder 13 procent minder fruit.

(Bron: Nature, PubMed, Universiteit van Bern, de Volkskrant)