Waar komt de angst voor spinnen vandaan en is er iets aan een spinnenfobie te doen?

In Nederland hebben we niet zo veel van spinnen te duchten. Toch zijn heel veel mensen bang voor de 8-potige diertjes. Waar komt die angst voor spinnen vandaan en is er iets aan te doen?

Aangeboren of aangeleerd?

Je zou kunnen aannemen dat de angst voor spinnen in ons systeem is ingebakken. Dat we er uit een soort oerinstinct bang voor zijn. Spinnen zijn in de evolutie immers gevaarlijk gebleken. En we delen de vrees ervoor met diersoorten als apen en katten. Toch zijn er ook onderzoeken die aantonen dat de angst voor gevaarlijke dieren niet is aangeboren. Zo schrijft wetenschappelijk tijdschrift Quest over onderzoek met apen. Wanneer zij nooit eerder in aanraking zijn gekomen, reageren de jonge dieren in dat onderzoek niet wanneer ze dan wel met spinnen of slangen geconfronteerd worden. Pas in een vervolgonderzoek ontwikkelen ze die angst alsnog. Daarvoor hebben ze een video bekeken, waarin een volwassen aap zeer angstig reageert op een slang en spin. Vervolgens deinst 80 procent van de jonge aapjes terug bij de confrontatie met slangen en spinnen.

Lees ook: Waar komen fobieën vandaan en welke komen het meest voor?

In het geval van mensen is niet elk mens bang voor spinnen. Mocht het aangeboren zijn, dan moet iedereen eigenlijk bang zijn, maar dat is niet het geval. Daarom kan de conclusie zijn dat angst voor spinnen niet is aangeboren, maar aangeleerd. Toch blijkt dat ook niet helemaal op te gaan. Dat heeft een 3e deel van het onderzoek met de apen aangetoond. Om te kijken of ze ook angstig gemaakt kunnen worden bij iets ongevaarlijks als een bloem, hebben de onderzoekers beelden gemanipuleerd, waarbij een volwassen aap bang reageert bij het zien van een bloem. Maar wat blijkt, wanneer de aapjes erna zelf ook met een bloem geconfronteerd worden, hebben ze er geen enkele angst voor.

Hoe uit angst voor spinnen zich?

Daaruit blijkt dat angst voor spinnen (Arachnofobie) of slangen dan misschien niet aangeboren is, maar ze worden wel degelijk sneller als gevaarlijker ervaren. We zijn dus niet automatisch bang, maar wel voorbestemd om bang te wórden. Oftewel genetisch geprogrammeerd. Een spinnenfobie kan vervolgens van ouders op hun kinderen overgaan, maar ook op latere leeftijd ontstaan. Door een vervelende ervaring of nare ervaring van iemand anders, waarover diegene vertelt. Ook al weet iemand dat de angst eigenlijk niet reëel is, aangezien spinnen in ons land ongevaarlijk zijn, wordt er gereageerd alsof de spin levensbedreigend is. Dat uit zich zoal in vluchtgedrag, zweten, trillen, gillen of zelfs huilen. Alleen al het woord ‘spin’ kan angst aanjagen.

Hoe kunt u van angst voor spinnen afkomen?

Het goede nieuws is dat doordat de angst voor spinnen meer aangeleerd dan aangeboren is, die ook weer afgeleerd kan worden. Op Nu.nl vertelt psycholoog Maartje Kroese over exposuretherapie. Daarbij wordt iemand heel geleidelijk blootgesteld aan diens angst, waarbij de angst uiteindelijk vermindert. Daarnaast is sinds 2015 de Memrec-methode mogelijk. Hierbij wordt de angst eenmalig opgeroepen door iemand naar een spin te laten kijken. Waarna diegene een bètablokker krijgt. Door die ene pil wordt de angst geblokkeerd. Het geheugenspoor wordt gewist en dat voorkomt dat de hersenen de angstherinnering opslaan. “Het gevolg hiervan is dat de angst in één keer verzwakt wordt of zelfs helemaal verdwijnt”, aldus Kroesse. “Ongeveer 85 procent van de mensen heeft genoeg aan een enkele behandelsessie.”

Lees ook: Kan een spin weer uit de stofzuiger kruipen nadat hij opgezogen is?

Spinnen in Nederland

In Nederland komen zo’n 600 soorten spinnen voor. Het is goed om te weten dat die allemaal ongevaarlijk voor ons zijn. De meeste komen met hun kaken niet eens door onze huid heen. Mochten ze dit al willen proberen. Spinnen bijten namelijk alleen in zeldzame gevallen, wanneer ze in de knel komen of hun broed willen verdedigen. De roodwitte celspin (Dysdera crocata) en de valse wolfspin (Zoropsis spinimana) zijn één van de weinige spinnen die een serieuze beet hebben. Die is overigens allerminst dodelijk, maar wel pijnlijk. Te vergelijken met een bijen- of wespensteek.

De roodwitte celspin

Ook zonder spinnenangst is het dus handig om deze spinnen uit de weg te gaan, maar het overgrote deel vormt gelukkig geen enkele bedreiging voor ons. Zoals de grote huisspin (Eratigena atrica). Deze 5 tot 7 centimeter grote spin ziet er misschien vervaarlijk uit, maar vormt alleen voor insecten een bedreiging. Voor ons is hij totaal ongevaarlijk.

(Bron: archief, Nu.nl, Quest, Radio1.be, psycholoog.nl, AD, Kindt Clinics, Psychologie Magazine. Foto’s: Shutterstock)