Vuursalamander in Nederland op punt van uitsterven

Een uit Azië afkomstige schimmelziekte maakt korte metten met het salamanderbestand in Nederland. Vooral de vuursalamander is hard getroffen. In korte tijd is het totale aantal met 99,9 procent achteruitgegaan en het dier staat daarmee op het punt uit Nederland te verdwijnen.

Wat is er aan de hand?

De schimmelziekte is naar verluid meekomen op salamanders afkomstig uit Azië, die als huisdier gehouden worden. Deze dieren ondervinden er zelf geen hinder van, want zij zijn inmiddels bestand tegen de schimmelziekte. Zij kunnen de schimmel daardoor bij zich dragen, zonder er zelf ziek van te worden. Als zij in aanraking komen met Nederlandse salamanders zijn de gevolgen echter desastreus. Nadat de schimmel, Batrachochytrium salamandrivorans (Bsal) geheten, is overgedragen vallen er na verloop van tijd letterlijk gaten in de huid van het besmette dier. Salamandrivorans betekent dan ook ‘salamander-verslinder’. Binnen 2 weken overlijdt de salamander er aan. Mensen moeten dus ook nooit hun terrariumdieren buiten uitzetten. Dieren die ogenschijnlijk niet ziek zijn, kunnen toch gevaarlijk zijn voor inheemse soorten.

Alle salamanders lopen gevaar

In maart 2018 heeft de Europese Unie maatregelen afgekondigd om strikter te controleren op aanwezigheid van ziektes bij geïmporteerde dieren. Een goede ontwikkeling, maar daarmee is het huidige probleem nog niet opgelost. De schimmel is immers al in de Nederlandse natuur aanwezig. Het heeft de vuursalamander op de rand van uitsterven gebracht en is ook gevaarlijk voor alle andere soorten salamanders. Onderzoek heeft aangetoond dat ze allemaal kunnen sterven door een besmetting. Slecht nieuws, niet alleen voor de salamanderpopulatie zelf, maar ook voor de mens. Salamanders eten namelijk bijvoorbeeld slakken en zijn daarmee een welkome gast in onze tuinen.

Behandeling

In gevangenschap kunnen zieke salamanders genezen worden, maar het is een intensieve behandeling van 10 dagen. Onmogelijk dus voor wilde dieren, omdat nooit alle dieren gevangen en behandeld kunnen worden.

Verdere verspreiding

Een nauw verwante schimmel heeft ervoor gezorgd dat tientallen soorten kikkers in Zuid- en Midden-Amerika en Australië sterk achteruit zijn gegaan of zelfs zijn uitgestorven nadat deze schimmel er door toedoen van de mens terecht is gekomen. Omdat de variant in Nederland nog maar sinds enkele jaren bekend is, zijn nog veel praktische details onbeantwoord. Zo is bekend dat de schimmel zich vanuit Nederland naar België en Duitsland heeft verspreid, maar hoe dat heeft kunnen gebeuren is nog onbekend. Ook blijft massale sterfte van andere salamanders buiten de vuursalamander vooralsnog uit, maar dat kan bijvoorbeeld ook komen doordat ze nog niet waargenomen zijn. Deze dieren leven namelijk veelal verborgen in het water en zullen daardoor minder snel worden waargenomen als zij ziek of dood zijn.

Zo herkent u aangetaste dieren

De symptomen van Bsal zijn vaak pas in de laatste levensdagen van de salamander zichtbaar, waardoor de schimmelziekte lastig is waar te nemen bij levende dieren. Besmette dieren worden daarom vaak dood aangetroffen. De schimmel tast de opperhuid aan, waardoor uiteindelijk zichtbare vlekken en gaten in de huid ontstaan. Niet te verwarren met verwondingen door bijvoorbeeld een aanrijding of een aanval van een natuurlijke vijand als een reiger.

Meld aangetaste dieren

Via de website van SOSsalamander vindt u informatie over wat u kunt doen om te helpen. Heeft u een dood of ziek dier gevonden, meldt dat dan via SOSsalamander. Naast een meldpunt vindt u op deze website ook veel verdere informatie over de ziekte zelf, hygiëne-protocollen en meer.

André Donker bespreekt dit onderwerp bij Tijd voor MAX op maandag 16 april 2018, om 19.05 uur op NPO 1.

(Bron: André Donker, SOSsalamander)