Vooruitblik op het weer van 2024 door Grieta Spannenburg: ‘langere periodes met mooi lenteweer’
Publicatiedatum: 21 januari 2024
Bij de start van het nieuwe jaar zijn er vaak voornemens, verlangens en is er hoop. Gewoonten die je wilt veranderen of juist niet. Wat heeft het jaar in petto? Wij werpen een blik op een aspect waar we geen invloed op hebben: het weer. Weervrouw Grieta Spannenburg neemt de seizoenen van 2024 met u door.
Als er van het weer van 2023 iets is blijven hangen, dan is het wel de regen. Vooral de laatste maanden van het jaar regende het vaak en stevig. Ook was het in 2023 vaak warm, al zijn we dat door alle regen misschien wel vergeten. Het was dan ook het natste, maar ook warmste jaar ooit. En toch scheen de zon langer dan normaal. Door te kijken naar hoe de seizoenen zich in Nederland in de afgelopen tientallen jaren hebben gedragen, kunnen we nu al iets over het komende jaar zeggen. De zeeën, het zee-ijs en ontwikkelingen in de hoge atmosfeer geven ook al wat informatie.
Extreme regen in Nederland
Het jaar 2023 was in Nederland het natste jaar ooit. Gemiddeld over het land viel er 1.151 millimeter regen, ongeveer 300 millimeter meer dan normaal. Dat zijn 30 emmers water extra aan regen op elke vierkante meter. Dat het meer regent, heeft onder meer met de hogere temperaturen te maken. Warmere lucht kan meer vocht bevatten, die als het regent weer omlaag komt. Vorig jaar speelde ook de recordwarme Atlantische Oceaan een rol, die veel extra water verdampte. In een veranderend klimaat is meer regen in korte tijd een feit waarmee we rekening zullen moeten houden, zo laat het KNMI weten.
Restant winter
De winter van 2024 begon erg zacht en nat. In Scandinavië werd het al snel bitterkoud. Inmiddels heeft een vleug van die kou Nederland voor het eerst bereikt. Ook is de straalstroom meer gaan golven. De straalstroom (of jet) is een zone op zo’n 8 kilometer hoogte met erg hoge windsnelheden, die de motor van het weer vormt. Deze jet denderde in december juist continu pal west-oost over Nederland heen, maar lijkt nu door het uitstromen van kou vanaf de pool voorlopig veel meer te blijven golven. Door het meanderende gedrag komt gestage en continue regen zoals in december minder vaak voor. Bovendien kunnen uitlopers van kou uit het noorden ons af en toe bereiken. De winter als geheel zal wel weer als zacht de boeken ingaan.
Lente
Normaal is de gemiddelde maximumtemperatuur overdag: 14,6 gr, de gemiddelde nachttemperatuur: 5,0 graden, neerslag 148 millimeter en zon: 551 uur.
De lente is van alle seizoenen misschien wel het snelst opgewarmd. Sinds de eeuwwisseling waren 14 van de 24 lentes warmer dan normaal, met vaak lange, zomerse perioden erin. Verder scheen de zon in 18 van de 24 lentes (veel) langer dan gebruikelijk. De combinatie van veel zon, hoge temperaturen en weinig regen is er de oorzaak van dat in het voorjaar steeds vroeger en ook steeds meer vocht verdampt. De natuur kan daardoor snel uitdrogen en dat is de laatste jaren vaak gebeurd. Ook late nachtvorsten hebben we in de lente deze eeuw al vaak gehad. Die kunnen het de ontluikende natuur, maar ook de uitlopende gewassen en de fruitbomen, behoorlijk lastig maken.
Verwachting lente 2024
Door het warme water op de Stille Oceaan bij de evenaar (zie ook de alinea over El Niño) lijkt de kans op een wat nattere lente dit jaar iets groter dan in andere jaren. Komt zo’n nattere lente er inderdaad, dan zullen de lente-temperaturen waarschijnlijk rond normaal uitkomen. Maar ook dan zijn nog steeds langere periodes met mooi lenteweer te verwachten, zoals we dat tegenwoordig eigenlijk altijd zien.
Zomer
Normaal is de gemiddelde dagtemperatuur: 22,3 graden, in de nacht 12,1 graden, neerslag 224 millimeter en zon 619 uur.
De 3 topzomers sinds het begin van de metingen vielen allemaal in deze eeuw, de warmste in 2018. De laatste koudere zomer was die van 2014. Een warme zomer is bijna gegarandeerd. Als er wordt geklaagd over de zomer, dan gaat het voornamelijk over regen. Zo waren de zomers van 2023 en 2021 erg nat. De zomers van 2022 en 2018 waren juist zeer droog. Vaak valt de regen in de vorm van zware buien. Sinds 2000 waren er slechts 7 zomers somberder dan normaal. In andere zomers scheen de zon (veel) meer. De zomer van 2018 was, op die van 1976 na, zelfs de zonnigste ooit. In 2015 en ook vorig jaar hadden we een fikse zomerstorm: Poly. En bij zware buien zijn het soms de grote hagel, overstromingen (Valkenburg) en valwinden (Leersum) die overlast opleveren.
Verwachting zomer 2024
De kans op een vrij warme zomer met een bovengemiddeld aantal zonuren lijkt ook dit jaar groot. Net als in de lente lijken lagedrukgebieden vanaf de oceaan geregeld over ons deel van Europa te schuiven, met neerslag. Een landelijke hittegolf is ook tegenwoordig nog steeds geen zekerheid, vorig jaar, in het warmste jaar ooit, lukte het ook niet.
Herfst
Normaal is de gemiddelde dagtemperatuur: 14,7 graden, in de nacht 7,0 graden, neerslag 222 millimeter en zon 349 uur.
In de herfst is vooral september niet zelden een verlengstuk van de zomer. Oktober en november zijn vaak rustige en soms wat saaie maanden, met vaker mist. Vorig jaar was de uitzondering, want toen begon half oktober een lange, natte en windrijke periode. De herfst wordt snel warmer. Van de laatste 24 herfsten waren er maar 7 kouder dan normaal. De warmste sinds het begin van de metingen waren die van 2006, 2023 en 2014. Droge herfsten (13) en natte (11) wisselden elkaar af, waarbij de natste ooit nog altijd die van 1998 is. En ook in de herfst maakt de zon tegenwoordig (veel) meer uren dan vroeger.
Verwachting herfst 2024
Het is nog ver weg, maar mogelijk ondervindt de herfst van 2024 nog wat naweeën van het warme zeewater bij de evenaar op de Stille Oceaan. Als dat zo is, dan zou het nog een keer een vrij natte herfst kunnen worden. Verder is het ook dit jaar in de herfst vast weer relatief warm.
Winter
Normaal is de gemiddelde dagtemperatuur: 6,5 graden, in de nacht 1,4 graden, neerslag 204 millimeter en zon 211 uur.
En dan zijn we alweer bij de start van de volgende winter aanbeland. Het lijkt er steeds meer op dat de Nederlandse winter het 1e slachtoffer van de klimaatverandering is. Van de laatste 24 winters waren er 9 nog (iets) kouder dan gemiddeld. Bedenk daarbij dat het gemiddelde elke 10 jaar naar boven wordt bijgesteld. Een echt epische winter zat er, misschien op de sneeuwrijke van 2010 na, niet meer tussen. Wel konden we in veel winters nog even schaatsen, vooral in de winters van 2009 tot en met 2013. Sinds 1997 wachten we op een nieuwe Elfstedentocht. De winter is het jaargetijde dat nog steeds natter lijkt te worden. Slechts 6 winters waren droger dan normaal, de rest verliep nat.
Verwachting winter 2024/2025
Een Elfstedentocht komt er ook deze winter niet. Laten we het op de klimatologie houden: flink wat regen, veel zachte dagen en een vleugje winterweer.
De zomer in Zuid-Europa
In de landen in het zuiden van Europa kijken ze met angst en beven naar de komende zomer. Vrijwel alle landen rond de Middellandse Zee hebben nu al op de één of andere manier met droogte te kampen. Blijven de voorjaarsregens uit, dan ligt een problematische zomer op de loer, met waarschijnlijk weer enkele verzengende hittegolven. In Zuid-Spanje wordt door de extreme droogte zelfs overwogen om straks met tankers water aan te voeren.
El Niño
Bij het bepalen van het weer op de lange termijn spelen ook invloeden uit gebieden ver weg een rol. Denk aan ijsbedekking en oceaan-temperaturen. Voor ons is bijvoorbeeld een warme zeestroom op de Stille Oceaan bij de evenaar van belang. De huidige -zogenoemde El Niño- is tot en met dit voorjaar gaande en het effect zal waarschijnlijk langer doorlopen. Deze El Niño leidt op onze breedtegraad gemakkelijk tot een trein aan lagedrukgebieden, en dus tot regen.
Zonuren
Elke seizoen schijnt de zon tegenwoordig langer en intenser. De lucht is namelijk veel schoner dan vroeger en dus transparanter. Bovendien vormen zich minder wolken en is er minder vaak mist. Zo kan de zon zich veel beter laten zien. De extra zonneschijn heeft er in Europa voor gezorgd dat de opwarming sneller is verlopen, dan je op basis van de klimaatverandering mocht verwachten. Elk seizoen heeft dus meer zonneschijn dan vroeger.
Grieta Spannenburg en Jordi Bloem delen afwisselend hun ervaringen over het weer in een wekelijkse column voor MAX Magazine. Bekijk hun overige weercolumns.
(Bron: MAX Magazine – Editie nr. 3 2024. Foto: Shutterstock)
