Nieuwe manier om stress van bossen te meten

Wat een overvolle werkdag is voor de mens, is hetzelfde als een hete en kurkdroge periode voor een bos. Zo’n periode zorgt namelijk voor stress, waardoor de weerstand van bomen een flinke optater krijgt. De laatste decennia zijn er in verschillende delen van de wereld massaal bossen afgestorven. Het is dus belangrijk om de toestand van bossen in kaart te brengen. Wetenschappers hebben nu een nieuwe manier ontwikkeld om kwetsbare bossen op te sporen en te voorspellen of ze gevoelig zijn voor droogte.

De gezondheid van bomen

Een internationaal team van wetenschappers, onder leiding van onderzoekers van de Wageningen University, analyseert patronen in satellietbeelden van tropische regenwouden in Zuid-Amerika, Afrika en Zuidoost-Azië.  Ze detecteren de bossen om te bekijken welke het gevoeligst zijn. De wetenschappers schrijven over hun onderzoek in de recentste uitgave van Nature Climate Change.

“Tropische bossen zijn van groot belang voor de biodiversiteit maar ook voor de regulatie van het klimaat wereldwijd’’, zegt aardobservatiespecialist Jan Verbesselt en eerste auteur van de publicatie. “Het is daarom opvallend dat we er nog steeds niet in slagen de gezondheid van die bossen goed te volgen, en te voorspellen waar ze gevoelig zijn voor droogte of andere stressfactoren.’’

Bomen met koorts

Volgens Jan Verbesselt wordt het klimaat steeds extremer en staan de bossen onder druk. Het is te vergelijken met een lichaam dat ziek is. Als we ziek worden of zijn, kunnen we dit meten met een thermometer. Met behulp van satellieten hebben de onderzoekers nu een techniek om te meten welke bossen kwetsbaar of juist gezond zijn.

De belangrijkste indicator is daarbij niet de temperatuur, zoals bij de mens, maar de snelheid waarmee bossen veranderen. Bij kwetsbare bossen wisselt de mate van ‘groenheid’ een stuk minder snel dan bij de gezonde varianten. Bij droogte verliest een boom zijn blaadjes, een gezonde boom krijgt die blaadjes heel snel terug, maar een verzwakte boom niet. “Bij een volgende verstoring is de boom dan nog meer verzwakt. Zo gaat het van kwaad tot erger.” Zegt Marten Scheffer.

Bescherming

Volgens de onderzoekers leveren de metingen niet alleen ontzettend veel informatie op, maar zorgen ze er ook voor dat de bossen beter beschermd kunnen worden. “Een bos krijgt met wisselende weersomstandigheden soms tegenvallers te verduren. In het ergste geval leidt dat tot boomsterfte en bosbranden”, zegt Marten Scheffer. De nieuwe methode kan dus helpen om het risico op bosbrand in te schatten. Hoe meer open plekken in een bos, hoe gevoeliger voor brand het bos wordt. Dankzij deze methode kunnen we beter kijken waar het bos gevoelig is, en zo bepalen waar beter niet gekapt kan worden.”

Na de tropische regenwouden gaan de onderzoekers kijken bij welke andere ecosystemen ze de veerkracht met satellieten kunnen volgen om te bepalen hoe ze het best beheerd kunnen worden. Scheffer: “Biologen en ecologen zeggen vaak wat je allemaal niet moet doen. Maar het is ook belangrijk om te zeggen wat je wél kunt doen.”

(Bron: ANP)