Hoe zit het? Kunt u een boete krijgen als u zwerfafval achterlaat en hoeveel bent u dan kwijt?

Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: kunt u een boete krijgen als u zwerfafval achterlaat en hoeveel bent u dan kwijt?

Wat is zwerfafval?

Zwerfafval is, heel simpel gezegd, ‘afval dat mensen achterlaten op plekken waar het niet thuishoort’, zoals Rijkswaterstaat het omschrijft. Dat kunnen etensresten en sigarettenpeuken zijn, maar ook verpakkingen, blikjes en stukjes kauwgom, die niet in de prullenbak belanden. Zwerfafval kan aan land liggen (op straat, in het park of in de berm naast de snelweg), maar ook in het water. Want ook de beruchte plastic soep in de Atlantische Oceaan is een vorm van zwerfafval, ontstaan door onder meer zwerfafval dat in de Nederlandse rivieren is beland.

Zwerfafval achterlaten is strafbaar: kunt u dan een boete krijgen?

Wat als u een blikje of een plastic fles op straat gooit, in plaats van in de prullenbak? Als een politieagent of handhaver dit ziet, kunt u daar inderdaad een boete voor krijgen. Hoe hoog die boete precies uitvalt, verschilt per gemeente. In de gemeente Groningen is dit bijvoorbeeld 150 euro, in Rotterdam betaalt u 160 euro boete als u afval op straat gooit. In 2025 mogen gemeentes maximaal 170 euro boete uitschrijven voor het achterlaten van zwerfafval.

Lees ook: Hoe zit het? Waar komt uw gft-afval terecht?

1.000 euro boete voor zwerfafval? Gemeente Enschede krijgt geen toestemming

En dat heeft de gemeente Enschede in december 2024 ook ondervonden… Want de Enschedese gemeenteraad wil voortaan 1.000 euro boete rekenen voor het achterlaten van zwerfafval, maar wordt teruggefloten door het ministerie van Justitie en Veiligheid. ‘De wet kent geen bepalingen om ten aanzien van boetes te experimenteren’, staat in een brief van het ministerie, gericht aan de gemeente Enschede. ‘Het kan niet zo zijn dat een overtreder in bijvoorbeeld Haaksbergen 160 euro moet betalen, terwijl een overtreder in Enschede 1.000 euro moet betalen.’ Ook de gemeente Enschede moet zich dus houden aan het maximum van 170 euro.

Wat kunt u zelf doen om zwerfafval te voorkomen?

De overheid heeft in de loop der jaren al verschillende maatregelen genomen om de hoeveelheid zwerfafval terug te dringen. Denk aan extra kosten voor plastic tasjes, statiegeld op plastic flessen en blikjes en plastic flesjes met vastgemaakte doppen. U kunt zelf uiteraard ook uw steentje bijdragen door afval gewoon in de afvalbak te gooien, al wordt het u niet altijd gemakkelijk gemaakt. Vooral in de grote steden zitten afvalbakken vaak overvol. Bovendien is het aantal inleverpunten voor statiegeldblikjes- en flesjes beperkt. En bij die inleverpunten komt het af en toe voor dat de statiegeldautomaat het niet doet.

(Bron: MAX Meldpunt, Villa VdB (NPO Radio 1), NOS, RTV Oost, Rijksoverheid, Rijkswaterstaat, Ondernemersplein.kvk.nl, Boetebase.om.nl, Enschede.bestuurlijkeinformatie.nl, Gemeente Groningen, Gemeente Rotterdam. Foto: Shutterstock)