Hoe zit het? Hebben we na 2030 nog genoeg elektriciteit?
Publicatiedatum: 17 januari 2023
Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: hebben we na 2030 nog genoeg elektriciteit?
Wat is er aan de hand?
Hoofdnetbeheerder TenneT waarschuwt begin 2023 voor een mogelijk elektriciteitstekort in de toekomst. De zogenoemde leveringszekerheid is nu nog ruim 99 procent en tot 2025 is er in elk geval genoeg productiecapaciteit. Maar het is nog afwachten hoe de vraag naar en het aanbod van elektriciteit zich daarna ontwikkelen. Het is niet uitgesloten dat er in 2030 problemen met de levering gaan ontstaan. “Daardoor kan mogelijk niet op alle uren van het jaar volledig aan de gewenste elektriciteitsvraag worden voldaan”, citeert de NOS uit een rapport van TenneT. Let wel: het zal naar verwachting gaan om 4,5 tot 12 uur lokale stroomuitval per jaar.
Welke factoren bedreigen het aanbod van elektriciteit?
Zowel huishoudens als bedrijven ruilen traditionele brandstoffen stapsgewijs in voor elektriciteit. Steeds meer mensen rijden bijvoorbeeld in elektrische auto’s of hebben thuis een warmtepomp en zonnepanelen. Daardoor wordt de vraag naar elektriciteit in Nederland veel hoger. Tussen 1976 en de eeuwwisseling is er al een verdubbeling qua verbruik geweest. Daarna is het redelijk gestabiliseerd, maar TenneT verwacht in 2030 een toename van 20 procent en in 2050 zelfs een volgende verdubbeling. Het totale nettoverbruik in Nederland zweeft al een tijdje boven de 100 miljard kilowattuur. Maar volgens dit model kan het al ruim voor 2050 de 200 miljard kWh aantikken. En dat is nog buiten de oorlog in Oekraïne en de gascrisis gerekend. De elektriciteitsprijs hangt immers samen met de gasprijs.
Een 2e factor die meespeelt, is de aanlevering van de elektriciteit. Steeds meer klassieke kolen- en gascentrales maken namelijk plaats voor windmolenparken en zonnepanelen. Dit is een milieuvriendelijk alternatief, maar deze overgang brengt wel risico’s en onzekerheden met zich mee. Waar de kolen- en gascentrales meer of minder kunnen produceren als het nodig is, zijn wind- en zonne-energie afhankelijk van de weersomstandigheden. De nog te bouwen kernreactoren in het Zeeuwse Borssele gaan voor extra aanvoer zorgen, is de bedoeling. Maar die 2 reactoren zijn in elk geval niet voor 2035 klaar. Bovendien moet het stroomnet de extra elektriciteit wel aankunnen. Kort samengevat: de vraag naar stroom gaat flink toenemen en het is nog onzeker of het aanbod mee kan groeien.
Hoe kunnen we een mogelijk tekort aan elektriciteit voorkomen?
Experts maken zich sterk voor meer internationale samenwerking. Wat als Nederland in de toekomst te weinig wind- en zonne-energie heeft? Dan kan het bijvoorbeeld overtollige elektriciteit uit het Verenigd Koninkrijk of Noorwegen importeren. Andersom kunnen andere landen profiteren van de energieproductie in Nederland. België gaat waarschijnlijk 5 van zijn 7 kernreactoren sluiten, terwijl er in Nederland dus 2 nieuwe komen, vlakbij de grens met België nota bene.
Daarnaast kijkt TenneT kritisch naar de verbindingen op het Nederlandse stroomnet. De zonneparken in Groningen kunnen bijvoorbeeld veel energie opvangen, maar de hoogspanningskabels in Noord-Nederland hebben relatief weinig vermogen. Het transport kan problematisch worden als de industrie in Noord-Brabant in korte tijd veel elektriciteit uit Groningen nodig heeft. Het versterken van de verbindingen kost echter vele miljarden euro’s en duurt minstens 10 jaar.
Tot slot doet de hoofdnetbeheerder een beroep op de flexibiliteit van bedrijven en consumenten. Als de zon schijnt, komt er veel energie vrij en is het dus voordelig om bijvoorbeeld een elektrische auto op te laden. De prijs van elektriciteit schommelt namelijk per uur, zoals we in dit artikel over dynamische energieprijzen uitleggen. In Scandinavië is het al langer gebruikelijk om het energieverbruik af te stemmen op de weersomstandigheden. “In Denemarken weet iedereen dat elektriciteit minder kost als het hard waait”, vertelt Perry Lievaart van ANWB Energie aan Het Parool. Mogelijk wordt dit ook in Nederland de nieuwe standaard.
Netbeheerders, centrales en bedrijven in Limburg en Noord-Brabant hebben al de nodige energie bespaard met ‘spitsmijden’. Dat betekent dat ze onderling de momenten afstemmen wanneer ze energie opwekken en afnemen. Het kan een manier zijn om voor spreiding te zorgen en de kans op overbelasting van het stroomnetwerk te verkleinen, met het jaar 2030 in zicht.
(Bron: Archief, ANP, NOS, Nieuwsuur, RTL Nieuws, Het Parool. Foto: Shutterstock)
