De bronst van edelherten is weer begonnen, dit is het en hier kunt u het (veilig) bekijken
Publicatiedatum: 17 september 2022
Aan het einde van de zomer gaat het edelhert op zoek naar liefde. Vanaf half september begint dan de bronst weer. Het geluid van ongetemde oerdriften klinkt dan over onder meer de Veluwe. De paartijd voor edelherten trekt elk jaar een hoop bekijks.
Burlen
Het burlen, het roepen van een mannetjes edelhert naar een vrouwtje, is bijzonder om te zien. “Een machtig geluid dat door de kouder wordende nachten in de herfst op grote afstand is te horen”, vertelt Han ten Seldam, boswachter op Planken Wambuis bij Natuurmonumenten. “Soms hoor ik het al in augustus, maar de 2e helft van september is het hoogtepunt. Dan zijn de herten bijna continu in de weer om elkaar te bestrijden en de heerschappij het over het ‘kaalwild’ (de hinden) te verkrijgen. Die periode noemen we de hoogbronst.”
Territorium afbakenen
De mannetjes besproeien hun modderige plek met eigen urine. Te samen met hun sterke lichaamsgeuren bakenen ze zo hun territorium af. Zo weet de concurrent dat ze moeten oppassen. Wie te dichtbij komt, wordt aangevallen. Zo’n gevecht kan volgens de boswachter wel uren duren. De prijs? Een roedel hinden (vrouwtjes edelherten). “De hinden worden door de winnaar ‘beslagen’ (bevrucht).”
Uiterlijke verandering voor de bronst
De mannetjes veranderen in deze periode qua uiterlijk ook iets. Zo gaan de borstmanen (de haren om de hals) groeien en vergroot de keelzak. Zo krijgt het hert een imposant uiterlijk. Het gewei is dan ook op z’n grootst. Elk jaar verliest een edelhert zijn gewei namelijk en in de zomer is het weer volgroeid. Vaak wordt dat gewei groter dan het jaar ervoor. Een volgroeid gewei is een machtig wapen tijdens de bronsttijd.
De edelherten zijn vooral te zien op de Veluwe. Al leven ze nu ook in de Oostvaardersplassen, Noord-Brabant en Limburg. Incidenteel worden ze gezien in het oosten van het land en in Drenthe.
Wandelroute om de bronst te kunnen zien
In de bronstperiode zijn er excursies met boswachters van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten, maar die zitten altijd direct vol. Wilt u zelf gaan kijken bij de bronst? Dan kan dat bij de Bronstroute Veluwezoom. Dit is een route van 8,4 kilometer en alleen toegankelijk tussen zonsopkomst en zonsondergang. Het is ook belangrijk om hier stil rond te lopen en de rustgebieden te respecteren.
Bronst fotograferen
Om de edelherten zelf te fotograferen kunt u het beste vroeg op de ochtend (maar wel na zonsopkomst) of in de late middag op de juiste plek staan. Het beste werkt om op een goede plek te gaan zitten en wachten tot de dieren langskomen. Achter het geluid aangaan werkt eigenlijk niet, omdat de herten een heel goed gehoor en reukvermogen hebben. Zodra ze u ruiken of horen gaan ze weg. U bent immers niet de hinde waar ze op hopen. Ook wordt geadviseerd om onopvallende kleding dragen.
Afstand houden van de dieren is, uiteraard, aan te raden. Een telelens van minimaal 300 mm kan helpen om wel foto’s van dichtbij te maken. Een statief helpt voor de balans en scherpe foto’s. Volgens fotograaf Jeroen van der Ploeg is het slim om de autofocus op uw toestel aan te zetten en de stand ‘continu opname’. De ISO moet volgens hem hoger ingesteld worden dan nodig, want de sluitertijd mag niet te langzaam zijn. Voor het diafragma adviseert hij f/4 voor een wazige achtergrond en f/11 voor complete scherpte.
Let op wildaanrijdingen
Daarnaast is het op de weg ook opletten op de dieren. Door de bronstperiode kunnen ze minder alert zijn en sneller oversteken dan normaal. Aanrijdingen gebeuren dan snel. Boswachter Frank Theunissen geeft bij Omroep Gelderland verder nog tips. “Mijn tips om aanrijdingen met het wild te voorkomen zijn sowieso heel goed opletten en in de bermen kijken, want daar komen de dieren vandaan. Dus kijk niet midden op de weg, maar houdt de zijkanten van de weg ook goed in de gaten. Houd je aan de snelheid of verlaag eventueel je snelheid. En kijk vooral van je af.”
(Bron: Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Vereniging het Edelhert, Vroege Vogels, Fotografie Ploeg, Omroep Gelderland. Foto’s: Shutterstock)
