Weet u dit al over het Wilhelmus?

Zodra een Nederlandse sporter goud wint op de Spelen die nu gaande zijn, klinkt het Wilhelmus in Tokio. Weet u dit al over ons volkslied?

Wilhelmus is niet de officiële naam

In de volksmond wordt ons volkslied altijd het Wilhelmus genoemd, maar de officiële naam is het Wilhelmus van Nassouwe. De titel is vermoedelijk een directe verwijzing naar Willem van Oranje, die geboren is in de voormalige Duitse graafschap Nassau.

Willem van Oranje

Niet alleen de naam van het lied verwijst naar de Vader des vaderlands, ook de eerste letters van alle coupletten vormen samen de naam Willem van Nassov. De v wordt destijds vermoedelijk als een u geïnterpreteerd, waardoor Nassov als Nassou gelezen kan worden.

Tekst stamt uit 1568

De tekst van het Wilhelmus wordt toegeschreven aan Filips van Marnix van Sint Aldegonde, de secretaris van Willem van Oranje. Hij schrijft de tekst waarschijnlijk rond 1568, het jaar dat de Tachtigjarige Oorlog begint en de Spaanse hertog van Alva het bevel krijgt om orde op zaken te stellen in onder ander Nederland. Wie de tekst van het lied erbij pakt zal ook meerdere referenties naar deze oorlog terugvinden. Zo staat er in het 4e couplet een verwijzing naar graaf Adolf van Nassau, de broer van Willem van Oranje. Hij overlijdt in 1568 tijdens de slag bij Heiligerlee (nabij het huidige Winschoten). In het 4e couplet staat het volgende:

Graaf Adolf is gebleven
in Friesland in den slag,
zijn ziel in ’t eeuwig leven
verwacht den jongsten dag.

Uiteraard wordt er in de tekst van het bekende 1e couplet ook direct verwezen naar de koning van Hispanje. In 1568 is dat Filips II, met wie Willem van Oranje niet zo’n enorm goede verstandhouding heeft. De tekst impliceert dat hij hem toch wil dienen, maar in het 2e couplet staat dit:

In Godes vrees te leven
heb ik altijd betracht,
daarom ben ik verdreven,
om land, om luid gebracht.
Maar God zal mij regeren
als een goed instrument,
dat ik zal wederkeren
in mijnen regiment.

Hier kan worden opgemaakt dat Van Oranje toch samen met de Nederlanders ten strijde wil trekken tegen de Spanjaarden. Het Wilhelmus geeft in feite dus de tweestrijd weer waarin Willem van Oranje destijds verkeert.

De tekst is weleens aangepast

De tekst van het Wilhelmus is al jaren ongewijzigd, maar door de eeuwen heen is er weleens aan getornd. In de 18e eeuw staat bij bijvoorbeeld te boek onder de naam Prinsenmars en is de volgende tekst populair:

Wilhellemussie van Nahassouwen,
Zijt gij van Duihuihuitsen bloed?
De elleboog door de mouwen,
Het haar al door de hoed.
Zijt gij Wilhellemus?
Zijt gij Wilhellemus?
Wel dat is goed.

Wilhelmus pas sinds 1932 volkslied

Het Wilhelmus wordt lange tijd gezien als een strijdlied voor de aanhangers van Oranjes, maar dat verandert in 1932. Sinds dat jaar is het, het officiële volkslied van Nederland. Van 1815 tot 1932 is dat Wien Neêrlands Bloed. 1815 is het jaar waarin Nederland officieel een koninkrijk wordt, waardoor er ook behoefte ontstaat aan een eigen lied. Het Wilhelmus is dan ook al kandidaat, maar wordt dan als ongeschikt geacht, omdat het echt een lied is van de Oranje-gezinden. In 1815 hoort het huidige België ook nog bij Nederland en daar heeft men echt een stuk minder met de Oranjes.

Wien Neêrlands Bloed wordt nooit echt helemaal omarmd, zeker niet nadat België zich in 1830 afscheidt van Nederland. Op de website van het Koninklijk Huis valt te lezen dat het Wilhelmus al sinds het eind van de 19e eeuw vaak wordt opgevoerd tijdens officiële gelegenheden. In 1932 valt het doek helemaal voor Wien Neêrlands Bloed.

Hoe zit het met dat van Duitsen bloed?

In de 1e zin van het 1e couplet wordt gerefereerd naar het feit dat Willen van Nassau van Duitsen bloed is.  In de tijd dat het lied het levenslicht ziet, betekent dit vermoedelijk niet wat het nu betekent. Diets, waar het Duits uit de huidige tekst vermoedelijk van afstamt, betekent destijds Nederlands. Het Engelse woord Dutch, wat Nederlands betekent, stamt ook af van Diets.

(Bron: Historiek.net, Koninklijk Huis, EenVandaag, RTL Nieuws)