Uniek beeldmateriaal in 5 mei-special Nederland op Film
Publicatiedatum: 11 april 2024
Op Bevrijdingsdag een speciale aflevering van Nederland op Film. Aan de hand van films die gewone Nederlanders maakten in hun eigen omgeving, is te zien hoe ons land tussen september 1944 en mei 1945 wordt bevrijd van de Duitse bezetter. Veel amateurfilmers hebben tijdens de oorlogsjaren een laatste filmrol bewaard voor de dag waarop de bevrijding eindelijk een feit zou zijn. Zo is vandaag de dag nog van provincie tot provincie, van stad tot stad te zien hoe die bevrijding verliep. En hoe daarop het grootste feest uit de geschiedenis losbarstte.
Contrasten
Het laatste oorlogsjaar is een jaar van enorme contrasten. Terwijl Zuid-Nederland al in september 1944 is bevrijd, moet voor het westen van ons land het zwaarste nog komen: de Hongerwinter. Het wordt een jaar waarin Nederland leeft tussen hoop en vrees.
Laatste bombardementen
De beelden van triomfantelijk binnengehaalde geallieerde bevrijders en van de feesten die daarop volgen, contrasteren sterk met de beelden die andere amateurfilmers maken van de dramatische gebeurtenissen uit het laatste oorlogsjaar. Zichtbaar zijn onder meer de verwoestende gevolgen van bombardementen op steden als Eindhoven, Maastricht en Den Haag.
De strijd om Groningen is zichtbaar. Er zijn beelden van de Slag om de Schelde. Het oprukken van geallieerde troepen door de lucht en over de grond in het kader van Operatie Market Garden is te zien, een operatie die zou mislukken. Er zijn filmbeelden gemaakt die de dramatische schaarste tijdens de Hongerwinter voelbaar maken. Andere filmers leggen de verwarring op Dolle Dinsdag vast, toen ten onrechte werd gedacht dat de oorlog al was afgelopen.
Aftocht Duitse soldaten
Er is bijzonder beeld in Nederland op Film van de uitzinnige vreugde waarmee de geallieerde voedseldroppings gepaard gaan. Door veel filmers is vastgelegd hoe rekeningen worden vereffend, als de bevrijding eenmaal daar is: mensen die verdacht worden van collaboratie worden publiekelijk te schande gemaakt. Als prominente NSB’ers als Robert van Genechten en Anton Mussert worden gearresteerd, zijn er gewone Nederlanders met een camera bij om dat te vereeuwigen. Hetzelfde geldt voor de massale aftocht van Duitse soldaten.
Einde aan een duistere periode
Steeds wordt duidelijk hoe gevaarlijk juist de dagen vlak voor en na de bevrijding zijn. Schietincidenten in het hele land eisen op de valreep nog veel slachtoffers. En niet-ontplofte munitie, vaak midden op straat, vormt een gevaar dat overal op de loer ligt. Mooi is dan weer hoe vastgelegd is hoe overal de verplichte verduistering van de ramen wordt verwijderd. Een prachtig symbool van het einde van een duistere periode.
De vreugde is groot, maar de schade aan Nederland is haast onvoorstelbaar. Ook dit is minutieus vastgelegd door gewone Nederlanders met een filmcamera. Nog veel groter is het verdriet dat er is om alle mensen die de oorlog niet overleven, waaronder driekwart van alle Nederlandse Joden.
Frits Thors en Kitty Versluis-Thors
In Nederland op Film speciale aandacht is er voor de unieke filmbeelden die zijn gemaakt door Frits Thors. Thors wordt later landelijk bekend als presentator van het Journaal. Zijn dochter Kitty Versluis-Thors is zelf als klein meisje te zien op de films van haar vader als Canadese bevrijders haar op de arm nemen. Ze vertelt erover in de uitzending.
De Nederland op Film – 5 mei special is te zien op zondag 5 mei 2024 om 22.05 uur op NPO 2.
(Foto: © MAX)
