Ontspannen en creatief: waarom krijgen we de beste ideeën als we met iets totaal anders bezig zijn?
Publicatiedatum: 28 oktober 2023
Het bad van Archimedes, de appelboom van Isaac Newton en het vergeten bakje bacteriën van Alexander Flemming. Het zijn de beroemde verhalen achter de toevallige ontdekking van opwaartse kracht, zwaartekracht en penicilline. Sowieso ontstaan de beste ideeën vaak uit het niets, op totaal onverwachte momenten, onder de douche bijvoorbeeld. Waar komt dat precies door?
Bij toeval ontstaan: airconditioning
De uitvinding van de airconditioning is nog zo’n mooi voorbeeld. Willis Haviland Carrier krijgt begin 20e eeuw de vraag of hij een oplossing kan vinden voor de hitte en luchtvochtigheid in een drukkerij. Volgens de overlevering is Carrier hier lange tijd mee bezig, zonder resultaat. Maar als hij op een mistige dag op de trein staat te wachten, krijgt hij opeens de beslissende ingeving.
Hoe meer ontspanning, hoe meer creativiteit
Zo zijn er nog meer voorbeelden, waaruit blijkt dat de beste ideeën kunnen ontstaan als u met iets totaal anders bezig bent. U bent thuis of op het werk urenlang met een probleem bezig, zonder dat u de oplossing vindt. En tijdens een wandeling schiet het u opeens wel te binnen. Hoe komt dat toch? Volgens cognitief neurowetenschapper Jacob Jolij hangt dit samen met de zogeheten alfa-golven in uw brein. “Het interessante van die alfa-golven is: die hangen samen met ontspanning. Hoe ontspannener je bent, hoe meer alfa-golven. Maar uit onderzoek blijkt dus ook: hoe meer alfa-golven, hoe creatiever je bent”, vertelt Jolij in het NTR-programma Factcheckers.
Creatiever door kauwgom te kauwen?
Over creativiteit gesproken: de bekende hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder wijst naar het zogeheten frontoparietaal netwerk in uw hersenen. Dit hersennetwerk speelt ook een belangrijke rol in de totstandkoming van creatieve ideeën. Opvallend genoeg kunt u dit hersennetwerk prikkelen door kauwgom te kauwen. “Uw kauwgenerator, dus het centrum dat zorgt voor het kauwritme, zit in de hersenstam. U verbetert uw aandachtsprocessen en uw creativiteit”, legt Scherder uit in MAX Minicollege. Volgens de hoogleraar is kauwen ook goed voor mensen met dementie, al is dit nog niet onomstotelijk bewezen.
Afleiding kan zorgen voor creatieve ingevingen
Misschien heeft u wel eens gemerkt dat u creatiever wordt als u muziek luistert? Of in een andere omgeving bent, waar u andere prikkels binnenkrijgt dan u gewend bent? Het helpt dus om uw hoofd leeg te maken, bijvoorbeeld door goed te slapen. Maar sporten, douchen, koken, afwassen, wandelen en kauwgom kauwen kunnen ook helpen om uw gedachten op orde te krijgen. “Dit soort bezigheden eist een deel van uw aandacht op en heeft invloed op uw gedachten. Maar omdat het niet alle aandacht opeist, heeft u in uw onderbewustzijn nog ruimte voor creatieve ideeën”, citeert de Washington Post hoogleraar Zachary Irving. Hij heeft namens de Universiteit van Virginia onderzoek gedaan naar ‘mind-wandering’, het afdwalen van uw gedachten als u met iets anders bezig bent.
Bij toeval ontstaan: anti-aanbaklaag
Nog 1 bijzonder geschiedenisverhaal dan, want de uitvinding van de anti-aanbaklaag in pannen is ook al een toevallige samenloop van omstandigheden. De Amerikaanse chemicus Roy Plunkett doet eind jaren 30 onderzoek naar koelmiddelen en ontdekt dan, met behulp van PFAS, een gladde, hittebestendige stof. Deze stof blijkt ook handig te zijn tijdens het koken en de pan met anti-aanbaklaag is geboren. Al is deze toevallige uitvinding tegenwoordig iets minder populair…
(Bron: MAX Minicollege, NPO Kennis, Want.nl, Factcheckers, 2 Voor 12, Washington Post, NEMO Kennislink, NOS, Alzheimer Nederland. Foto: Shutterstock)
