Niet alleen musea, maar ook de Nederlandse staat heeft een enorme kunstverzameling

Kunst is vaak in het bezit van musea of handelaren, maar ook de overheid heeft een flinke kunstcollectie. Veel van de kunstwerken die het Rijk in haar bezit heeft, zijn opgeslagen in het depot van de Rijksdienst Cultureel Erfgoed. Hoe komt de overheid aan zoveel kunst? En welke werken behoren tot de collectie?

Rijk verzamelt kunst

Het Rijk heeft duizenden kunststukken in haar bezit. De verscheidenheid is groot: van wandtapijten, meubelstukken, keramiek tot aan wereldberoemde schilderijen. De overheid begint in de 19e eeuw met het verzamelen van kunst en koopt in de periode 1932-1992 actief hedendaagse kunst aan. Sinds zij hier mee gestopt is, groeit de collectie nog nauwelijks. Alleen kunstwerken die anders verloren gaan worden nog opgenomen.

Bruikleen

Tweederde van alle kunstwerken die in het bezit zijn van de staat, liggen in het depot van de Rijksdienst Cultureel Erfgoed in Rijswijk. Deze werken worden hier gerestaureerd en kunnen worden uitgeleend aan musea of andere kunstinstellingen. Als een museum  een werk uit het depot in bruikleen wil krijgen, kan het een aanvraag doen. Voordat dit wordt goedgekeurd, wordt er naar een aantal aspecten gekeken. Het belangrijkste is dat een beoogde nieuwe aanwinst in het grote geheel past; past het bijvoorbeeld qua tijdsbeeld bij het meubilair van het museum?  In totaal verlaten ongeveer 1000 werken jaarlijks tijdelijk het depot.

Beroemde werken

Sommige van de uitgeleende werken zijn van zeer bekende kunstenaars. Zo is het wereldberoemde werk Victory Boogie Woogie van Piet Mondriaan in het bezit van het rijk en bezit het ook veel schilderijen van Vincent van Gogh. Ook andere grote, Nederlandse kunstenaars zoals Karel Appel, Escher en Rembrandt ontbreken niet.

Victory Boogie Woogie  van Mondriaan is in het bezit van het Rijk, maar hangt in het Gemeentemuseum in Den Haag.

Dit portret van Rembrandt van Rijn is ook in bezit van de overheid.

Hol en bol III van Escher is in bezit van de overheid en hangt nu in Museum Flehite in Amersfoort.

Roofkunst

Naast bekende werken van beroemde kunstenaars, bezit het Rijk ook een aantal kunstobjecten die onder de categorie ‘roofkunst’ vallen. Dit zijn werken die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn geroofd in Nederland en uiteindelijk in Duitsland terecht zijn gekomen. Een deel van deze werken is na de oorlog door de welbekende The Monuments Men teruggevonden en teruggeven aan de Nederlandse staat. Deze heeft de werken vervolgens opgeslagen in het depot en is in de jaren 50 gaan zoeken naar de rechtmatige eigenaren. Soms blijken deze onvindbaar en blijven de werken in het depot. In de jaren 90 komt er hernieuwde aandacht voor roofkunst die in het bezit is van de overheid en mogelijk naar musea is verhuisd. De overheid wil graag opnieuw in kaart brengen om welke werken het gaat en richt daarom in 1998 Bureau Herkomst Gezocht (BHG) op. Dit bureau is verantwoordelijk voor de uitvoering van het onderzoek naar roofkunst in overheidsbezit. Inmiddels hebben zij al veel werken traceren. Een selectie van deze kunstwerken is te zien op de website van BHG. Iedereen die denkt aanspraak te kunnen maken op een geroofd kunstwerk dat nu in overheidsbezit is, kan een brief sturen naar de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.

Hallo Nederland neemt op 27 november 2018 een kijkje in het rijksdepot en is op 28 november aanwezig bij de verhuizing van een aantal stukken naar hun nieuwe standplaats. U ziet Hallo Nederland elke werkdag rond 18.25 uur op NPO 2.