‘Nedelrand’, ‘greoten’ en ‘verassen’: waarom maken we vaak dezelfde typfouten en hoe voorkomen we dit?

Als u regelmatig gebruik maakt van uw laptop of pc, is het handig als u blind kunt typen op uw toetsenbord. Maar ook als u dit onder de knie heeft, kan er vaak iets misgaan tijdens het typen. Opvallend genoeg zijn we geneigd om dan steeds dezelfde slordigheidsfout te maken, zoals ‘Nedelrand’ in plaats van Nederland. Of afsluiten met ‘vriendelijke greoten’, in plaats van vriendelijke groeten. Of ‘worden’ en ‘woorden’ door elkaar halen. Waar komt deze gewoonte vandaan? En waarom zijn deze typfouten zo hardnekkig?

Vertrouwelijke mails van Amerikaans leger lekken uit door typfout

Typfouten en slordigheden komen op de allerhoogste niveaus voor. De Nederlandse internetondernemer Joost Zuurbier heeft jarenlang vertrouwelijke e-mails van het Amerikaanse leger gekregen, onthult hij medio 2023 tegenover zakenkrant Financial Times. Zuurbier beheert op dat moment de domeincode .ml, de afsluiting van e-mailadressen uit Mali. Het Amerikaanse leger heeft .mil als domeincode. En dan kan een klein typfoutje grote gevolgen hebben…

Hoe ontstaan typfouten?

Sowieso kan het regelmatig voorkomen dat u uitschiet met uw vingers tijdens het typen. Als u dus het woord Nederland typt, maar per ongeluk de r en de l omwisselt. Of de o en de e, wanneer u de ontvanger vriendelijke groeten wenst. Dit kan te maken hebben met haast en tijdsdruk, als u nog een woord aan het typen bent, terwijl u al denkt aan het vervolg van uw bericht. Daarnaast is blind typen sowieso een ingewikkelde vorm van taalverwerking, een combinatie van denkprocessen en motoriek. U vormt in uw hoofd woorden, u moet onthouden waar de bijbehorende letters op het toetsenbord zitten en u stuurt de bewegingen van uw vingers aan.

Vaak gaat dit goed, maar er kan uiteraard altijd een slordigheidje in sluipen. Al in 1964, in het tijdperk van de typemachine, is er een Amerikaans onderzoek (PDF, Engelstalig) verschenen naar mogelijke oorzaken van dit soort typfouten. Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat u een i typt, in plaats van de o die er op het QWERTY-toetsenbord naast zit. Bijvoorbeeld het woord ‘vilgens’ in plaats van volgens. Volgens een andere verklaring gaat het bij rechtshandigen vaker mis aan de linkerkant van hun toetsenbord, waar ze dus met hun linkerhand moeten typen.

Lees ook: Digitip: toetsenbord aansluiten op tablet

Waarom zijn we geneigd steeds dezelfde typfouten te maken?

Daarnaast kan het zogeheten cognitief gemak, waar we in dit artikel dieper op ingaan, een rol spelen. U typt bijvoorbeeld ‘worden’, een woord dat u vaker gebruikt, terwijl u eigenlijk ‘woorden’ bedoelt. Een andere veel gemaakte typfout is ‘verassen’, in plaats van ‘verrassen’. Door het cognitief gemak vult uw brein automatisch in wat u verwacht te lezen, niet wat er daadwerkelijk staat. De spellingcorrector herkent bovendien het woord ‘verassen’ en voegt dus geen rood streepje toe. Daarom kan het gebeuren dat u zelf ook niet aanslaat op deze typfout.

Zo’n automatische piloot is sowieso verraderlijk. Als u vaker de ‘Nedelrand’-fout maakt, denkt uw onderbewuste blijkbaar dat de l in dit woord voor de r komt. “Het zou me niet verbazen als motoriek toch ook onder invloed staat van verwachtingen, in combinatie met automatisering”, stelt Liset Rouweler, dyslexieonderzoeker namens de Rijksuniversiteit Groningen, in gesprek met NRC. “Als je een bepaalde fout vaker maakt, dan is het lastig die weer uit je systeem te krijgen.”

Hoe kunt u dit soort typfouten alsnog voorkomen?

Een verstuurd WhatsApp-bericht kunt u binnen 15 minuten na verzending nog aanpassen, mocht dat nodig zijn. Maar een typfout in een verstuurd e-mailbericht blijft helaas wel staan. De tekst nog eens goed doorlezen voor verzending, het is de meest voor de hand liggende manier om fouten eruit te halen. Misschien kan de dicteerfunctie van Microsoft Word u helpen. U kunt dan de tekst inspreken, waarna die automatisch op uw scherm verschijnt. Wat u ook kunt doen, is uw eigen geschreven tekst hardop voor laten lezen, zodat u typfouten en onregelmatigheden sneller opmerkt. Hoe u dit doet, leggen we in dit artikel uit.

Lees ook: Digitip: toetsenbord schoonmaken

(Bron: Archief, SeniorWeb, Financial Times, NRC, Haskins Laboratories New York. Foto: Shutterstock)