Lady Diana, icoon van de laat 20e eeuw

Lady Diana, de geliefde Engelse prinses, overlijdt op 31 augustus 1997 als gevolg van een auto-ongeluk. Haar iconische status is nog altijd onveranderd. Diana is de geschiedenis ingegaan als de prinses van het volk en heeft met haar onbevangen gedrag de harten van miljoenen geraakt.

Lady Diana  Spencer

Diana Frances Spencer wordt op 1 juli 1961 geboren in Park House op het koninklijk landgoed Sandringham in het graafschap Norfolk in Engeland, Groot-Brittannië. Ze is de 4^e telg geboren uit het huwelijk tussen The Hounarable Edward John Spencer, Viscount (burggraaf) Althorp, en The Honourable Frances Ruth Burke Roche, dochter van de 4^e baron Fermoy. Ze heeft 2 zusters, Sarah en Jane, en een broer Charles. Haar één jaar oudere broer John overlijdt vlak na zijn geboorte.

Diana is het 3^e meisje in het gezin terwijl de familie hoopt op een mannelijke troonopvolger. Dit is volgens Diana’s jongere broer Charles een breekpunt in huwelijk van zijn ouders, ook al wordt Charles later als mannelijke troonopvolger geboren.

Als haar grootvader in 1975 overlijdt, erft haar vader de titel Earl (graaf) en wordt daarmee The 8th Earl Spencer. Vanaf dat moment draagt Diana Spencer de naam Lady Diana Spencer. De Spencer familie is één van de vooraanstaande aristocratische families in Groot-Brittannië. De eerste titel wordt uitgereikt aan een Spencer in 1469. De familie heeft door de eeuwen heen een zeer goede relatie met het Britse koningshuis. Zo zijn de beide grootmoeders metgezellen van de moeder van koningin Elizabeth II.

Park House is in het bezit van koningin Elizabeth II. De Spencers huren het landhuis. Als de koninklijke familie in de zomer Sandringham aandoet, speelt Diana met de prinsen Edward en Andrew.

Scheiding

Diana is 7 jaar als haar ouders scheiden. Ze leeft aanvankelijk na het uiteengaan van haar ouders bij haar moeder in Londen. Na de scheiding krijgt haar vader de voogdij over haar. Haar vader erft zoals gezegd de titel graaf in 1975 waardoor de hele familie verhuist naar het Engelse landgoed Althorp dat al meer dan 500 jaar in het bezit is van de familie Spencer.

Diana krijgt thuisonderwijs van een gouvernante en bezoekt tevens de lagere school. Op haar 9^e gaat ze naar een meisjeskostschool om vervolgens met haar zusters van haar 12^e tot aan haar 16^e naar een meisjesschool in Kent te gaan. Ze is geen hoogvlieger en haalt haar examen niet. Ze is goed in muziek (ze speelt buitengewoon goed piano), zwemmen en duiken en is gek op ballet en tapdansen. Diana’s broer Charles omschrijft haar als verlegen.

Ze vervolgt haar opleiding in Zwitserland aan een zogenoemde ‘Finishing School’ in 1978. Daar worden meisjes uit de hogere klassen voorbereid op de maatschappij met vakken als etiquette. Na één jaar houdt Diana het voor gezien. Diana keert terug naar Londen en heeft baantjes als danslerares voor kinderen en wordt kinderjuffrouw en assistent lerares op een kleuterschool. Haar moeder koopt voor haar een huis in Earl’s Court voor haar 18^e verjaardag waar ze met 3 flatgenoten tot in 1981 zal wonen.

Ontmoeting met Charles

Diana ontmoet de 13 jaar oudere Charles voor het eerst in november 1977. Hij heeft dan verkering met de oudere zus van Diana, Lady Sarah. Sarah ontmoet in die tijd 2 verslaggevers aan wie ze vertelt problemen te hebben met anorexia en alcohol. Ook zegt ze “duizenden vriendjes” te hebben gehad. Tevens vertelt ze dat ze nooit met Charles zal trouwen “al was hij een vuilnisman of de koning van Engeland”. Charles is woedend als hij het artikel leest en de relatie is al gauw ten einde.

Diana’s biograaf Andrew Morton beschrijft de relatie tussen de 2 zusters als warm en dat Sarah één van de weinigen is die Diana vertrouwt. Als Diana kroonprinses wordt, is Sarah, net als hun beide grootmoeders, een metgezel van de dan toekomstige koningin en begeleidt de prinses op officiële bezoeken. Sarah tijdens het huwelijk van Charles en Diana: “Ik heb ze aan elkaar voorgesteld. Ik ben Cupido.”

In de zomer  van 1980 krijgt Charles interesse in Diana als hij haar ontmoet tijdens een spel Polo. De 2 spreken daarna herhaaldelijk af en de relatie wordt serieuzer. De koningin en haar man prins Philip zijn zeer te spreken over de innemende Diana. Op 6 februari 1981 vraagt Charles Diana ten huwelijk en zij antwoordt met “ja”. De 2 proberen hun verloving nog even stil te houden maar de pers heeft al eerder weet van de serieuze relatie van de kroonprins met Lady Diana Spencer.

Op slag verliefd

Want op 17 november 1980, dus 3 maanden voordat Charles Diana ten huwelijk vraagt, wacht de pers haar al op bij haar werk. De verlegen glimlachende Diana wil geen antwoord geven op vragen. Het Britse volk is op slag verliefd op Diana en die liefde zal in de loop der tijd alleen maar groter worden. De oogopslag van Diana, die door en langs haar pony kijkt, wordt haar handelsmerk.  Een schijnbaar onmogelijk huwelijk is in de maak: de stijve, afstandelijke Charles trouwt met de giechelende, charmante en losse Diana. Diana is de eerste Engelse vrouw in 300 jaar die trouwt met een Britse troonopvolger en is de eerste Engelse prinses ooit die voor haar huwelijk een betaalde baan heeft.

Dit sprookjeshuwelijk, ook wel “Het huwelijk van de eeuw”, vindt plaats op 29 juli 1981 in St. Paul’s Cathedral in Londen. Als echtgenote van The Prince of Wales, de titel van de Britse troonopvolger, wordt zij The Princess of Wales. Diana ziet er betoverend uit in haar witte trouwjurk en haar tiara. Meer dan een half miljoen mensen staan langs de kant tijdens de rijtoer naar en van de kathedraal. Ongeveer 750 miljoen mensen volgen de ceremonie direct over de hele wereld.

Tijdens het sprookjeshuwelijk is één persoon aanwezig die volgens Diana de oorzaak wordt van het einde van haar huwelijk met Charles: Camilla Parker Bowles.

Al in het begin zijn er scheurtjes merkbaar: Charles laat zich enkele keren uit over het feit dat Diana populairder is dan hij. Bij openbare optredens voelt hij zich een aanhangsel terwijl Diana door het volk wordt aanbeden. Ze wordt de prinses van het volk onder andere door handen te schudden met aidspatiënten tijdens een bezoek aan een ziekenhuis. In die tijd doen de wildste geruchten over de ziekte en wordt contact met aidspatiënten gemeden.

Ze danst in 1985 met John Travolta in het  Witte Huis hetgeen de hele wereld over gaat. Veel later wordt bekend dat ze liever had gedanst met haar balletidool die daar ook aanwezig is, Mikhail Baryshnikov.

Charles en Camilla

Op 21 juni 1982 schenkt Diana het leven aan een zoon, troonopvolger prins William. Charles’ en Diana’s 2^e kind, prins Harry, wordt geboren op 15 september 1984. Achteraf blijken er dan al problemen te zijn in het huwelijk van het prinselijk paar. En dan betreft het niet alleen het leeftijdsverschil tussen de 2.

Want al voor en tijdens het huwelijk van Charles en Diana heeft Charles een relatie met Camilla Parker Bowles. De 2 ontmoeten elkaar in 1971, beginnen een relatie en zijn smoorverliefd op elkaar. Het schijnt dat aan het hof Camilla als huwelijkspartner niet bij alle leden goed valt. Camilla trouwt in 1973 met Andrew Parker Bowles en scheidt van hem in 1995. Toch blijven Charles en Camilla ook tijdens hun beide huwelijken elkaar regelmatig ontmoeten.

Diana weet van de affaire en is doodongelukkig. Charles, Diana en Camilla vertoeven in dezelfde sociale kringen waardoor ze elkaar regelmatig tegenkomen.  Tijdens één van die gelegenheden neemt Diana Camilla apart en confronteert haar. “Ik weet dat jij een affaire hebt met mijn echtgenoot”, zegt Diana. Camilla doet alsof ze nergens van weet.

Haar huwelijk bestaat uit 3 personen en dat is er één te veel. Ze ontwikkelt een eetstoornis, doet aan zelfverminking, is suïcidaal en heeft onder anderen een affaire met James Hewitt, een officier uit het Britse leger. De affaires van Diana en Charles worden uit de doeken gedaan door Andrew Morton die Diana in het geheim interviewt en haar biografie schrijft getiteld Diana: Her True Story uit 1992.

De pers heeft al kennis van de huwelijksproblemen van Charles en Diana sinds 1985. In 1993 publiceren de schandaalpers een transcriptie van een seksueel getint telefoongesprek tussen Charles en Camilla. Dit wordt “Camillagate” genoemd. Het Britse volk reageert woedend en Charles’ reputatie is zwaar beschadigd. Charles heeft in 1994 een interview met de journalist David Dimbleby waarin hij toegeeft dat zijn huwelijk met Diana al in 1986 “onherstelbaar kapot” was. Maar ook Diana krijgt er in de pers van langs als een transcriptie wordt gepubliceerd van een intiem telefoongesprek tussen haar en een jeugdvriend James Gilbey.

Het sprookjeshuwelijk is kapot en Diana geeft Camilla Parker Bowles en haar echtgenoot de schuld. In 1992 bezoeken Charles en Diana India. Ze zullen samen de Taj Mahal bezoeken maar de prinses gaat alleen. De foto van de eenzame prinses op een bankje voor het mausoleum wordt gezien als een symbolische: de Taj Mahal is gebouwd door Shah Jahan voor zijn geliefde vrouw Mumtaz Mahal die in 1631 overlijdt in het kraambed.

Scheiding Charles en Diana

De koningin vraagt de 2 te gaan scheiden. Dat gebeurt in 1996 en Diana gaat wonen op het Kensington Palace. Ze blijft prinses maar raakt haar titel Hare Koninklijke Hoogheid kwijt. In 1993 geeft ze aan zich uit het openbare leven terug te trekken. Later komt ze daar gedeeltelijk op terug. Ze zet zich in voor het Rode Kruis en gaat op campagne tegen landmijnen. Ze heeft vanaf 1990 affaires met James Gilbey, Oliver Hoare en de Engelse rugbyster Will Carling.

In de zomer van 1995 krijgt Diana een verhouding met de hart- en longchirurg Hasnat Khan. Diana noemt Hasnat tegenover vrienden “de liefde van haar leven” en “Mr. Wonderful”.  Hasnat Khan heeft echter geen trek in alle aandacht in de media en het lijkt erop dat zij meer verliefd is op hem dan hij op haar. Ze hebben een knipperlichtrelatie en ze spreken soms ’s avonds laat af in een park bij hem in de buurt. Het komt regelmatig tot ruzie. Op één van de laatste afspraken schreeuwt ze: ”Wij zijn een paar”, waarop hij antwoordt:  “Nee”.

Als het weer eens uit is tussen de 2, wacht Diana in haar auto voor zijn huis om te zien of het licht aangaat en hij thuis is. Ze gaan in juni 1997 definitief uit elkaar en Diana heeft het er emotioneel zeer moeilijk mee. “Hij trouwt niet met me maar ik kan hem niet laten gaan”. Een andere lezing is dat Diana de relatie met Hasnat heeft beëindigd. De butler van Diana, Paul Burell, bevestigt dit.

Die onzekerheid en emotionele onvolwassenheid spelen Diana al langer parten. Ze bezoekt jarenlang een psychiater. Sommige biografen leiden uit haar gedrag af dat ze een borderline persoonlijkheidsstoornis zou hebben. Critici vinden dat Diana door haar ziekte zaken groter maakt dan ze zijn en dat ze situaties verzint. Tijdens de knipperlichtrelatie met Hasnat Khan bespeelt ze regelmatig de pers als het weer eens uit is. Ze laat zich ook fotograferen in een nauwelijks verhullend badpak om haar ex-minnaar jaloers te maken. Zo leggen vrienden ook haar laatste relatie uit, die met playboy Dodi Al-Fayed, zoon van de puissant rijke Mohammed Al-Fayed.

De dood van Diana

Dodi en Diana krijgen een relatie. Volgens vrienden van Diana betekent het veel meer voor hem dan voor haar. Dodi heeft in die tijd een relatie met fotomodel Kelly Fisher die zegt dat hij haar ten huwelijk heeft gevraagd. Dodi ontkent en het fotomodel begint een rechtszaak tegen hem. Hij koopt een verlovingsring in Monte Carlo en geeft die aan Diana in Parijs waar het paar op 30 augustus  aankomt vanuit Sardinië. Ze verblijven in het Ritz, een hotel dat in het bezit is van Mohammed Al-Fayed. ’s Avonds laat wil Dodi zijn appartement in Parijs bezoeken. Om iets na middernacht vertrekken ze via de achteruitgang van het Ritz om de fotografen te ontlopen. De auto wordt bestuurd door Henri Paul, adjunct-hoofd beveiliging van het Ritz. Ook bodyguard Trevor Rees-Jones, een voormalig commando, stapt in de auto.

Ze rijden via de Place de l’Alma de tunnel met in hun kielzog meerdere fotografen als het fout gaat. Henri Paul verliest met ongeveer 105 kilometer per uur (waar 50 kilometer per uur is toegestaan) de macht over het stuur en klapt op de 13^e pilaar in de tunnel. De auto spint en komt tot stilstand tegen de muur. Fotografen en aanwezigen proberen te helpen. Zowel Henri Paul en Dodi blijken op slag dood. Rees-Jones heeft zware verwondingen aan zijn gezicht. Maar Diana blijkt nog bij kennis. Volgens getuigen zou ze meerdere keren “O, mijn God” hebben gezegd.

Diana wordt naar het ziekenhuis gereden waar artsen vechten voor haar leven. Maar het mag niet baten: Diana wordt om 04:00 uur in Parijs doodverklaard. Het lichaam van Diana wordt later die dag door haar zusters en prins Charles naar Engeland vervoerd.

Uit onderzoek blijkt dat Henri Paul te veel heeft gedronken en dat hij antidepressiva heeft gebruikt. De hoge snelheid van de auto zou te wijten zijn aan de achtervolgende fotografen. Bovendien dragen Diana en Dodi tijdens het ongeluk geen veiligheidsgordels. Tevens zou een auto aan het begin van de tunnel in aanraking zijn gekomen met de auto waarin Diana rijdt. De bestuurder en de auto zijn nooit gevonden.

Rouw en uitvaart

De dood van Diana slaat in als een bom en is direct voorpaginanieuws. In de week tot haar begrafenis op 6 september breekt een periode van ongekende rouw aan in Groot-Brittannië en ook daarbuiten. Huilende mensen leggen zeeën van bloemen en kaarten bij Kensington Palace en Buckingham Palace uit respect voor de geliefde prinses. De Koninklijke Familie treedt in eerste instantie niet naar buiten om te zorgen voor de rouwende William en Harry op Balmoral Castle in Schotland. Ook gaat de vlag op het paleis niet halfstok. Dat komt de familie op grote kritiek te staan.

Ze besluiten toch terug te keren naar Londen waar koningin Elizabeth een live-toespraak houdt voor het publiek. De vlag gaat halfstok en de koninklijke Familie mengt zich met de rouwenden voor het paleis. Het markeert een drastische verandering van de relatie tussen het koningshuis en het Britse volk.

Op 6 september lopen haar 2 jongens William en Harry met hun hoofd gebogen samen met Charles, Phillip en Earl Spencer achter de kist met Diana naar haar begrafenis. Meer dan een miljoen mensen staan langs de kant en ongeveer 2 miljard mensen volgen de uitvaart wereldwijd op tv. Tijdens de uitvaartceremonie in Westminster Abbey zingt Elton John Candle in the wind, speciaal herschreven voor Diana en houdt onder anderen haar broer een toespraak. Dan gebeurt er iets opmerkelijks: de mensen buiten beginnen te klappen en het wordt steeds luider. Uiteindelijk wordt het applaus overgenomen in de kerk. Diana wordt begraven op het eiland van het landgoed van haar familie, Althorp Park.

Iconische status

Lady Diana is het icoon van de laat 20^e eeuw. De schuchtere kinderjuf die prinses wordt en zo de harten van miljoenen verovert. Haar liefde voor haar jongens en de lossere opvoeding die zij hun heeft gegeven, is duidelijk herkenbaar in het gedrag en optreden van William en Harry. “Je mag alles doen wat je wilt, jongens, zolang je maar niet betrapt wordt”, luidt één van de adviezen aan haar zoontjes. Hun beide gezichten dragen kenmerken van de geliefde prinses. Misschien verwoordt prins William de iconische status van Diana het best:  “Mijn moeder was het licht in een tamelijk grijze wereld”.

NOS-correspondent Tine van Houts blikt terug op een van de grootste gebeurtenissen in haar carrière: de dood van prinses Diana. “Er was nog nooit zo’n massale publieke rouw geweest.”

(Bron: biography.com, Andrew Morton- Diana: Her True Story, britishroyals.info, BBC, documentaire Diana,7 days, documentaire Diana, in her own words, Wikipedia. Foto: ANP)