Kunstdetective vertelt: achtervolgd door de Iraanse geheime dienst om een dichtbundel

Kunstdetective Arthur Brand lost de meest mysterieuze kunstroven op in het MAX-programma De Kunstdetective. Over deze werken is enorm veel te vertellen. Speciaal voor MAX Vandaag weidt Arthur Brand uit over een aantal van de kunstroven die in de reeks aan bod komen. Dit keer: de gestolen dichtbundel van Hafez.

Populairder dan Elvis

Hafez. Deze naam zegt u wellicht niet veel, maar in de Islamistische wereld is deze 14e eeuwse Iraanse dichter een ware grootheid. In de tijd van Hafez is Iran één van de meest vooruitstrevende landen ter wereld en brengt veel dichters en schrijvers voort.”En één van de beroemdste is dus Hafez”, legt de kunstdetective uit. “Na 7 eeuwen wordt hij nog steeds heel veel gelezen in Iran en alle landen daar omheen. Er wordt gezegd dat iedereen die daar woont sowieso 2 boeken in huis heeft: de koran en een boek van Hafez. In het westen kennen wij hem niet zo goed, maar in de Islamitische wereld is hij dus echt een fenomeen. Zijn graf trekt bijvoorbeeld meet bezoekers dan dat van Elvis Presley.”

Bijbel

Hoewel Hafez tijdens zijn leven al een zeer bekende dichter is, heeft hij nooit een letter op papier gezet. “Het was een mondelinge traditie, dus pas na zijn dood zijn zijn gedichten opgetekend”, legt Brand uit. De bundel die centraal staat in De Kunstdetective is er een die relatief vlak na zijn dood is verschenen, waardoor het aannemelijk is dat de gedichten die hierin staan ook echt op een dergelijke manier door Hafez zijn verteld. “Dit boek is voor velen dus eigenlijk een soort bijbel.”

De betreffende dichtbundel van Hafez.

Geheime dienst

Het meer dan 650 jaar oude boek wordt in de 20e eeuw op een veiling gekocht door een Duitse Iraniër die het tot zijn dood in zijn bezit heeft. Na zijn overlijden verdwijnt het boek en is lange tijd spoorloos. Arthur Brand mengt zich in de zoektocht en komt het boek op het spoor. Maar hij is niet de enige. “Ik kreeg op een gegeven moment terwijl we aan het filmen waren voor De Kunstdetective telefoontjes van de Duitse en Nederlandse politie. De Duitse politie vertelde dat hun bronnen aanwijzingen hadden dat de Iraanse geheime dienst mensen naar Nederland hadden gestuurd om het boek terug te halen. Ik had het toen al in mijn bezit, dus ze waren op zoek naar mij. Dat was wel creepy.”

Paniek

Brand heeft in de eerste reeks van De Kunstdetective al te maken gehad met de Oekraïense inlichtingendienst, maar die van Iran is toch wel andere koek. “Zij worden bijvoorbeeld ook verdacht van liquidaties in Nederland en dat soort dingen, dus dan heb je echt met een ander kaliber te maken. Bij de politie ontstond dus best wel paniek over mijn veiligheid.” Zelf is Brand eigenlijk niet zo bang. “Dit was net in die tijd dat de Amerikanen die Iraanse generaal hadden gedood met een drone en dat Iran per ongeluk een Oekraïens vliegtuig uit de lucht had gehaald. Ik dacht dus: het laatste wat ze nu willen is een ruzie met de Europese Unie omdat er iets met mij gebeurd.”

Bang of niet, zaak is wel om het boek zo snel mogelijk bij de rechtmatige eigenaar te krijgen zodat de geheime dienst buiten spel wordt gezet. “Zodra het in de publiciteit komt is het natuurlijk klaar voor ze.”

Aangesproken op straat

Dit lukt, waardoor het nooit tot een confrontatie komt. Inmiddels is dit alles achter de rug, maar de kunstdetective wordt nog steeds aangesproken op straat over deze speurtocht. “Dan komen er Iraniërs naar me toe die me bedanken en zeggen hoe belangrijk het is dat dit boek weer is teruggevonden.”

De zoektocht naar de dichtbundel van Hafez staat centraal in aflevering 3 van De Kunstdetective. U ziet deze aflevering dinsdag 15 september 2020 om 20,.30 uur op NPO 2.