Hoe zit het? Wie bepaalt de Kijkwijzer-indicaties?
Publicatiedatum: 7 maart 2023
Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: wie bepaalt de Kijkwijzer-indicaties?
Wat is Kijkwijzer?
Kijkwijzer is onderdeel van het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM). Deze stichting oordeelt sinds 2001 of films, series en televisieprogramma’s geschikt zijn voor kinderen. Dat doet Kijkwijzer aan de hand van pictogrammen, onderverdeeld in de categorieën ‘leeftijd’ en ‘inhoud’.
Bij de introductie in 2001 zijn er nog 4 leeftijdsadviezen, namelijk ‘geschikt voor alle leeftijden’ en ‘geschikt vanaf 6, 12 en 16 jaar’. Later komen daar de 3 adviezen ‘geschikt vanaf 9, 14 en 18 jaar’ bij. De 6 pictogrammen die over de inhoud gaan, zijn altijd hetzelfde gebleven. De vuist waarschuwt voor gewelddadige beelden, de 4 voetjes voor seksualiteit en de spin voor angstaanjagende taferelen. Verder zijn er de injectienaald (tabaks-, alcohol- en drugsgebruik), de witte en zwarte silhouetten (discriminatie) en het schreeuwende poppetje (grof taalgebruik).
Wie zijn verantwoordelijk voor de Kijkwijzer-indicaties?
Kijkwijzer en de NICAM bepalen niet zelf de indicaties. Wel trainen ze de circa 450 codeurs die dit uiteindelijk doen. Zij zijn in dienst bij omroepen en filmdistributeurs en beoordelen films en tv-programma’s, aan de hand van een vragenlijst. Zitten er bijvoorbeeld gewelddadige of angstaanjagende scènes in? En zo ja, hoe vaak en hoe intens? Mede op basis van deze beoordelingen volgt de definitieve indicatie. Daarnaast kunnen kijkers een klacht bij Kijkwijzer indienen, als ze het niet eens zijn met een indicatie.
Zijn er vaak klachten over deze beoordelingen?
Rond Kerstmis 2022 is er een discussie rond Pietje Bell (foto). De film is sinds de première, 20 jaar eerder, geschikt bevonden voor alle leeftijden. Maar Kijkwijzer ontvangt hier een klacht over en geeft een nieuwe indicatie. Het leeftijdsadvies voor Pietje Bell is opeens 12 jaar en ouder, vanwege een aantal gewelddadige scènes. Dit leidt tot de nodige ophef, waarna het uiteindelijke Kijkwijzer-advies 9 jaar en ouder wordt.
Zo komen er jaarlijks ongeveer 225 klachten binnen, steeds vaker vanwege geweld. “Normen verschuiven en zaken die 20 jaar geleden werden geaccepteerd, worden nu anders beoordeeld”, aldus NICAM-directeur Tiffany van Stormbroek tegen NU.nl, naar aanleiding van de Pietje Bell-rel. Ook over de populaire Netflix-serie Squid Game komen klachten binnen bij Kijkwijzer. De NICAM verschuift het leeftijdsadvies van 12 naar 16 jaar en deelt een boete uit, vanwege ‘angstwekkende situaties’ en ‘hevige griezeleffecten’. De film Ferry, gebaseerd op de serie Undercover, krijgt hetzelfde leeftijdsadvies na klachten over geweld en drugs- en alcoholmisbruik.
Wat is er in de loop der jaren veranderd aan het takenpakket van Kijkwijzer?
De Kijkwijzer-indicaties zijn er vooral voor ouders en hun kinderen, om te waarschuwen voor wat ze op tv of in de bioscoop te zien krijgen. Beelden van geweld, discriminatie, drugsgebruik en rokende personages hebben namelijk invloed op kinderen. Ze kunnen er nachtmerries van krijgen of juist denken dat dergelijk gedrag normaal is. “Uit jarenlang internationaal onderzoek is gebleken dat zien roken doet roken”, verklaart Van Stormbroek in De Volkskrant de extra aandacht voor tabaksmisbruik.
Een complicerende factor is de opkomst van smartphones en sociale media. In de beginjaren van Kijkwijzer hebben ouders meer controle over de beelden die hun kinderen via tv of in de bioscoop te zien krijgen. Maar de jongste generatie kijkt eerder YouTube-, Instagram– en TikTok-video’s dan tv-programma’s of bioscoopfilms. Inmiddels heeft Kijkwijzer ook die kanalen bereikt. De grootste en populairste gebruikers op social media (met 500.000 volgers of meer) zijn verplicht om een Kijkwijzer-advies toe te voegen aan hun gepubliceerde video’s. Toch kan het zomaar gebeuren dat jonge kinderen via sociale media beelden zien, die eigenlijk niet geschikt voor ze zijn. Wat u hier als (groot)ouder aan kunt doen, leest u hier.
(Bron: Kijkwijzer.nl, De Volkskrant, Het Parool, NU.nl. Foto: ANP Kippa)
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Ik denk dat de Kijkwijzer niet erg van deze tijd is. Het viel mij laatst op toen ik een DVD-box aanschafte van de Pirates of the Caribbean films dat het leeftijdsadvies 12 jaar en ouder is.
Ik heb op YouTube echter een aantal video’s gezien waarop Johnny Depp verkleed als Jack Sparrow met een collega uit de films kinderziekenhuizen bezoekt en de kinderen hem allemaal kennen en dol op hem zijn. Hij brengt dan een lach op die gezichtjes van soms doodzieke kinderen en hun ouders.
Dat bleek ook tijdens Johnny’s tournee vorig jaar met Jeff Beck in Duitsland. Een jongetje stond met zijn ouders hem op te wachten en wilde naar hem toe rennen Jack roepend. Johnny zag dit en maakte zich los van zijn bewaking en gaf dat jongetje even aandacht. Ook zijn lijfwacht gaf hem even een aai over zijn bol. Dat jongetje was zeker nog geen 12 maar had de ontmoeting van zijn leven. Laat ouders zelf bepalen vanaf welke leeftijd ze bepaalde dingen mogen zien en aankunnen.