Hoe zit het? Welke lintjes worden er uitgedeeld tijdens de lintjesregen?

Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: welke lintjes worden er uitgedeeld tijdens de lintjesregen?

Lintjesregen

Tijdens de jaarlijks lintjesregen krijgen onderveer 4.000 Nederlanders op dezelfde dag een koninklijke onderscheiding. Zij krijgen die omdat zij een belangrijke bijdragen hebben geleverd aan de maatschappij, op welke manier dan ook. Deze onderscheidingen worden in de volksmond ook wel lintjes genoemd, vandaar dat het moment van uitreiken lintjesregen heet. Het is traditie om de lintjes op te spelden op de laatste werkdag voor de verjaardag van de koning, wat in 2022 dus 26 april is.

Welke lintjes zijn er?

Tijdens de lintjesregen wordt niet aan iedereen hetzelfde lintje uitgereikt. Niet zo gek ook, als u bedenkt dat er in ons land bijna 100 verschillende erkende onderscheidingen zijn. Inderdaad, behoorlijk wat. Op de 26e april worden ze lang niet alle 100 toegekend, want het draait op die dag enkel om de lintjes uit de zogenoemde civiele ridderorden. Dat zijn lintjes speciaal voor burgers. In totaal zijn er 2 van dit soort Orden in ons land: de Orde van de Nederlandse Leeuw en de Orde van Oranje-Nassau.

Orde van de Nederlandse Leeuw

De lintjes die onder de Orde van de Nederlandse Leeuw vallen, zijn de hoogste onderscheidingen en worden toegekend aan personen die ‘een prestatie van zeer exceptionele aard heeft geleverd voor de samenleving’, zo valt te lezen op de website van het Koninklijk Huis. Denk aan olympische medaillewinnaars of wetenschappers die baanbrekend onderzoek hebben verricht.

De Orde van de Nederlandse Leeuw kent 3 graden: Ridder Grootkruis, Commandeur en Ridder. Ridder is de laagste graad en Ridder Grootkruis de hoogst haalbare trede. Ridder Grootkruis wordt bijna niet toegekend. De laatste benoeming stamt alweer uit 1995, als voormalig premier Ruud Lubbers dit lintje krijgt. Koningin Máxima is overigens in het bezit van een onderscheiding die qua naam een beetje lijkt op Ridder Grootkruis. Zij is namelijk Grootkruis van de Huisorde van Oranje,  voor Nederlanders die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de koning zelf of het koninklijk huis.

Dan terug naar de Orde van de Nederlandse Leeuw. Net als het Ridder Grootkruis-lintje, wordt ook dat van Commandeur niet zo vaak bij iemand opgespeld. In 2016 gebeurt dit voor het laatst bij Ben Feringa, hoogleraar Organische Scheikunde en nobelprijswinnaar. Andere bekende prominenten die eerder Commandeur worden, zijn kunstenaar Karel Appel, illustrator Dick Bruna en acteur en kunstenaar Jeroen Krabbé.

Een stuk meer mensen mogen zich Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw noemen. Minister Robbert Dijkgraaf is in het bezit van zo’n lintje, net als fotograaf Erwin Olaf en presentator Paul de Leeuw.

Klik op de afbeeldingen om ze te vergroten.

Orde van Oranje-Nassau

Naast de lintjes die tot de Orde van de Nederlandse Leeuw behoren, zijn er ook nog de onderscheidingen in de Orde van Oranje-Nassau. Net als bij de Orde van de Nederlandse Leeuw, is ook die van Oranje-Nassau onderverdeeld in een aantal gradaties. Het gaat in dit geval om Ridder Grootkruis, Grootofficier, Commandeur, Officier, Ridder en Lid.

Lid en Ridder

De meeste mensen die tijdens de lintjesregen worden gedecoreerd, worden Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Het gaat dan bijvoorbeeld om personen die al jaren vrijwilligerswerk doen in de eigen gemeente. De Ridder-titel wordt bijvoorbeeld aan olympische sporters en mensen die op landelijke of regionale niveau iets voor de maatschappij betekenen.

Officier, Commandeur en Grootofficier

Na Ridder komt Officier, een onderscheiding die gegeven wordt aan mensen wiens verdienste een landelijke of zelfs internationale impact hebben. Denk aan ondernemers, maar ook ministers en prominenten uit de media. Sonja Barend is bijvoorbeeld ook Officier in de Orde van Oranje-Nassau.

De graad boven Officier is Commandeur. De lijst Officieren is al beduidend langer dan die van de Commandeurs, want Commandeur worden is een zeldzaamheid. Iemand krijgt dit lintje alleen als er sprake is van zeer bijzondere verdiensten. Wijlen Alex Brenninkmeijer, die van 2005 tot aan 2014 Nationale Ombudsman was, kreeg bijvoorbeeld ooit dit lintje.

Een lintje dat ook niet veel mensen krijgen, is de op 1 na hoogste graad van de Orde van Oranje-Nassau: Grootofficier. Sinds 2000 zijn er slechts 4 mensen benoemd. Onder hen Feike Sijbesma, voormalig CEO van de Koninklijke DSM en speciaal gezant namens het kabinet rondom coronabestrijding.

Ridder Grootkruis

De hoogste en laatste graad in de Orde van Oranje-Nassau is Ridder Grootkruis. Dit lintje wordt zelden uitgedeeld, dus het is zeer bijzonder als iemand hiermee gedecoreerd wordt. Veel Nederlandse minister-presidenten krijgen deze onderscheiding, maar ook buitenlandse vorsten of andere prominenten. Zo krijgt de Argentijnse presidentsvrouw Eva Perón, beter bekend onder haar bijnaam Evita, in 1951 deze onderscheiding uit handen van prins Bernhard.

Hoe krijgt iemand een lintje?

Het krijgen van 1 van bovenstaande lintjes is een enorme eer. Hoe wordt bepaald wie de gelukkigen zijn? Dat is een heel proces. Een lintje moet altijd door een ander worden aangevraagd in de gemeente waar de potentiële ontvanger woont. Hier wordt de aanvraag beoordeeld. Bij goedkeuring volgt er opnieuw een toetsing door de burgemeester van de betreffende gemeente. Geeft die ook zijn of haar zegen? Dan gaat de aanvraag vervolgens naar de commissaris van de Koning en daarna naar de Kanselarij der Nederlandse Orden in Den Haag, een adviesorgaan dat zich bezighoudt met de toekennen van koninklijke onderscheidingen. Daarna gaat het advies van de Kanselarij naar de minister en vervolgens zet de koning zijn handtekening. Hierna mag de burgemeester het lintje uitreiken.

Meer weten? Op de website van de Kanselarij der Nederlandse Orden is nog veel meer informatie te vinden.

(Bron: Rijksoverheid, Koninklijk Huis, Kanselarij der Nederlandse Orden. Foto’s: Kanselarij der Nederlandse Orden en ANP)