Hoe zit het? Wat is het verschil tussen ‘hen’ en ‘hun’?

Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: wat is het verschil tussen ‘hen’ en ‘hun’?

Wanneer gebruikt u ‘hen’?

‘Hen’ is een persoonlijk voornaamwoord in de 3e persoon meervoud. U gebruikt het dus als u naar meerdere personen verwijst. Dat kan in 2 situaties het geval zijn, direct na een voorzetsel of als er sprake is van een lijdend voorwerp. Dus als u naar een mooi concert bent geweest en applaudisseert voor de muzikanten? Dan klapt u voor hen. En u bewondert hen.

Wanneer gebruikt u ‘hun’?

Maar stel dat u een cadeau koopt voor 2 vrienden die tegelijkertijd jarig zijn? Dan geeft u hun dit cadeau. Want het gaat hier om een meewerkend voorwerp en er staat geen voorzetsel in deze voorbeeldzin, waardoor ‘hun’ op zijn plaats is. Als we de zin redekundig ontleden: ‘u’ is het onderwerp, ‘dit cadeau’ het lijdend voorwerp en ‘hun’ het meewerkend voorwerp. Sowieso, als er al een lijdend voorwerp in een zin staat (en als er dus geen voorzetsel in de buurt is), gebruikt u hun in plaats van hen. Vertelt u een verhaal aan meerdere personen? Dan is ‘dit verhaal’ al lijdend voorwerp en kunt u ‘hen’ niet gebruiken. Dus in dit voorbeeld vertelt u hun dit verhaal. Of u vertelt het aan hen.

Hoorde het weer op @NPORadio1 “om hun heen”, en moet t altijd opzoeken. Hun of hen. En dan weet ik t weer: hen na een voorzetsel en als lijdend voorwerp. Hun als meewerkend voorwerp, dus waar je een voorzetsel bij kan denken: ik geef hun een boek = aan hen. Onthou t nou es #nts

— Violet Falkenburg (@VioletFalkenbur) June 1, 2022

Hun hebben…

Hen is dus een lijdend voorwerp, hun een meewerkend voorwerp. Maar uiteraard kan het soms lastig zijn om deze theorie in de praktijk te vertalen. In de voorbeeldzinnen hierboven zijn het onderwerp, lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp duidelijk te onderscheiden. Maar dat is niet altijd zo. Bovendien verandert taal constant en kunnen foutieve taalconstructies alsnog ingeburgerd raken. Dat geldt niet alleen voor de verwarring rondom hen of hun, maar ook voor ‘hun’ als onderwerpvorm. ‘Hun hebben’ of ‘hun zijn’ dus. Volgens de regels klopt het niet. Desondanks duikt de onderwerpvorm hun steeds vaker op, zowel in spreektaal als in schrijftaal.

Hun hangen aan de kapstok?

Taalonderzoekers van de Radboud Universiteit Nijmegen zoeken in 2010 naar verklaringen voor deze opkomst. ‘Hun’ slaat duidelijk terug op personen en is eigenlijk duidelijker dan de juiste onderwerpvorm, ‘zij’. Want ‘zij’ kan enkelvoud of meervoud zijn en kan verwijzen naar personen of voorwerpen. De Nijmeegse hoogleraar Helen de Hoop geeft in De Wereld Draait Door extra tekst en uitleg. “Als je zegt: hun hangen aan de kapstok. Dan weet je zeker dat het mensen zijn. Ook al verwacht je dat niet…”, vertelt De Hoop. “Grammaticaal gezien is er helemaal niets fout aan ‘hun hebben’.” Maar niet iedereen is gecharmeerd van deze ontwikkeling en de taalkundige gemoederen lopen hoog op. ‘‘Hun hebben’ laat ik mooi niet toe’, schrijft Ronald Plasterk, toenmalig minister van Cultuur en voorzitter van de Nederlandse Taalunie, in zijn column voor nrc.next. ‘‘Hun groeten’ is niet strafbaar. Maar fout is het wel.’

Hen als (genderneutraal) onderwerp

Om deze discussie nog verwarrender te maken: na ‘hun’ is inmiddels ook ‘hen’ aan een voorzichtige taalkundige opmars bezig, als onderwerpvorm. Dit is namelijk een veel gebruikte aanspreekvorm voor non-binaire personen, die zichzelf niet als man of als vrouw willen associëren. Deze personen voelen zich geen hij of zij, maar kunnen het genderneutrale alternatief gebruiken. Dus: ‘Hen is non-binair’, waarin hen zelfs als enkelvoudsvorm fungeert. Over continu veranderende taal gesproken…

(Bron: De Volkskrant, Radboud Universiteit Nijmegen, Taalvariatie.nl, De Wereld Draait Door, NRC, Onze Taal, X: @VioletFalkenburg. Foto: Jarretera/Shutterstock)