Hoe zit het? Waarom gaat 2029 mogelijk 1 seconde korter duren?
Publicatiedatum: 2 april 2024
Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: waarom gaat 2029 mogelijk 1 seconde korter duren?
Wat is een schrikkelseconde, voor het laatst gebruikt in 2016?
Weet u nog, de jaarwisseling van 2016 naar 2017? Het aftellen op 31 december heeft toen 1 seconde langer dan gewoonlijk geduurd. Na 23.59.59 komt eerst 23.59.60, voordat 1 januari 2017 aanbreekt. Dat heeft te maken met het principe van de zogeheten schrikkelseconde. Net zoals er elke 4 jaar een extra schrikkeldag (29 februari) nodig is, is er eens in de zoveel tijd een extra seconde in onze tijdrekening nodig.
De schrikkeldag compenseert de baan van de aarde om de zon, die in werkelijkheid iets langer duurt dan de 365 dagen die wij hiervoor rekenen. Bij de schrikkelseconde gaat het juist om de draaiing van de aarde om de eigen as, die licht afwijkt van de 24 uur durende cyclus die wij hanteren. Door deze tijdscorrecties blijven de draaiingen van de aarde en onze tijdsrekening gelijk aan elkaar. Sinds 1972 zijn er 27 van deze schrikkelsecondes geweest. De bovengenoemde correctie op 31 december 2016 is tot dusver de laatste geweest. En er zal tussen 2035 en 2135 in elk geval geen schrikkelseconde bij gaan komen, zoals we in dit artikel al uitleggen.
Wat is een negatieve schrikkelseconde?
In datzelfde artikel gaan we ook in op de eventuele noodzaak van een uniek fenomeen: de negatieve schrikkelseconde. In dat geval duurt het jaar niet 1 seconde langer, maar 1 seconde korter. Zo’n ingreep heeft nooit eerder plaatsgevonden, maar sinds het coronajaar 2020 is deze mogelijkheid een stuk reëler geworden. Het jaar 2020 heeft een paar milliseconden korter geduurd dan gewoonlijk, omdat de aarde sneller om zijn eigen as heeft gedraaid.
Wanneer komt er voor het eerst een negatieve schrikkelseconde?
Wetenschappers hebben sindsdien al rekening gehouden met een scenario, waarbij de negatieve schrikkelseconde al in 2025 of 2026 nodig is. Nu blijkt echter dat het zo’n vaart niet zal lopen. Vooralsnog lijkt 2029 de eerstvolgende mogelijkheid. Dit uitstel heeft te maken met smeltende ijskappen en de wereldwijde verspreiding van het smeltwater, als gevolg van klimaatverandering. Doordat dit smeltwater naar de gebieden rond de evenaar stroomt, is de aarde weer wat langzamer om zijn as gaan draaien. De noodzaak van een negatieve schrikkelseconde kunnen we dus nog een paar jaar opschuiven, voorlopig naar 2029. Maar dan is het nog de vraag hoe snel (of langzaam) de aarde tegen die tijd om zijn as draait.
Wat zijn de risico’s hiervan?
Mocht er inderdaad definitief een negatieve schrikkelseconde komen, dan zal dit minstens een half jaar van tevoren gecommuniceerd worden. Deze voorbereidingstijd is noodzakelijk, omdat het wegnemen van 1 luttele seconde grote gevolgen kan hebben. Het is nog maar de vraag hoe computersystemen en atoomklokken reageren, bij zo’n afwijking van onze gebruikelijke tijdsrekening. In 2012 is er ook al een schrikkelseconde geweest, met wereldwijd een aantal technische storingen tot gevolg. Wat gebeurt er dan als er geen seconde wordt toegevoegd, maar juist wordt weggenomen? Iets wat nog nooit eerder gebeurd is? Misschien krijgen we in 2029 antwoord op die vraag.
(Bron: Archief, ANP, De Volkskrant, RTL Nieuws, CNN, Nature, LinkedIn. Foto: Shutterstock)
