Hoe zit het? Hoe is de naam Randstad ontstaan?
Publicatiedatum: 31 oktober 2023
Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: hoe is de naam Randstad ontstaan?
Wat is de oorsprong van de Randstad?
Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht zijn de 4 grootste steden van Nederland en liggen relatief dicht bij elkaar. Ook het snel groeiende Almere bevindt zich in de buurt. Het gebied rondom deze 5 steden – met uitzondering van Gouda, Alphen aan de Rijn en de rest van het Groene Hart – staat ook wel bekend als de Randstad.
Volgens verschillende historische bronnen is luchtvaartpionier en KLM-oprichter Albert Plesman tijdens de jaren 30 de bedenker van deze term. Tijdens een vlucht boven het westen van Nederland valt zijn oog op het Groene Hart en de grote steden aan de rand hiervan. Andere bronnen beroepen zich echter op een artikel in dagblad Het Volk uit 1929, waarin de passage ‘Randstad Holland’ al voorkomt. Hoe dan ook raakt de term in de loop van de 20e eeuw steeds meer ingeburgerd, waarna de overheid de naam Randstad in officiële documenten is gaan gebruiken.
Welke gebieden vallen wel en niet onder de Randstad?
Duidelijke grenzen voor de Randstad zijn er niet. Het Huis van de Nederlandse Provincies rekent de westelijke provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland in hun geheel mee. Volgens die redenering vallen Goeree-Overflakkee en de Noordoostpolder dus ook onder de Randstad.
Maar Joost van der Valk, voormalig hoofdingenieur van Rijkswaterstaat, ziet dat anders. Hij schrijft in 2019 een betoog in Trouw, over verkeersveiligheid en eenduidige verkeersregels in de Randstad. Eén van zijn voorgestelde maatregelen is een maximumsnelheid van 100 kilometer per uur in de hele Randstad en 120 daarbuiten. ‘De Randstad zou begrensd kunnen worden ruwweg door Alkmaar in het noorden, Veenendaal in het oosten en Breda in het zuiden’, aldus Van der Valk.
De Blauwe Banaan, een Europese Randstad
De Randstad maakt op zijn beurt trouwens deel uit van een groter geheel, de Blauwe Banaan. Dit begrip is voor het eerst genoemd in 1989 en draait ook om een georganiseerd geheel van stedelijke gebieden. De Blauwe Banaan begint grofweg bij Birmingham in Engeland en eindigt in Noord-Italië bij de steden Milaan, Turijn en Genoa. Naast de Randstad vallen het Duitse Ruhrgebied en de Vlaamse Ruit (Antwerpen, Gent, Brussel en Leuven) hieronder, net als de grote steden Londen, Lille, Frankfurt en Zürich.
Deze blauwe banaan wordt door 100 miljoen mensen bevolkt. pic.twitter.com/7ascTT1VQy
— Hočevar (@HocevarF) August 26, 2022
(Bron: Trouw, Indebuurt.nl, Huis van de Nederlandse Provincies, Encyclo, Geografie.nl, Universiteit van Amsterdam, Het Volk (Delpher), Historiek.net, Rijksoverheid, Bigthink.com. Foto: Shutterstock)
