Fanfares en harmonieën hebben ’t moeilijk

De Nederlandse amateur-muziekverenigingen stevenen af op zware tijden. De 2300 fanfares en harmonieën die Nederland rijk is, zijn aan het vergrijzen. Ook neemt het aantal actief-musicerende leden af.

Daling van 6 procent

Dat blijkt uit de laatste cijfers van De Verenigingsmonitor van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie Amateurkunst (LKCA). Voor deze monitor is een representatieve groep verenigingen benaderd met vragen over onder andere ledenaantallen, financiën, samenwerking en bereik van fanfares en harmonieën.

Volgens de nieuwste cijfers is het aantal amateurmusici in verenigingsverband in 4 jaar tijd met ruim 6 procent gedaald. In 2017 kent ons land zo’n 108.000 Nederlanders die als amateurmusicus actief zijn bij een verenigingen; in 2014 zijn dat er nog ruim 114.000. De helft van de verenigingen zegt dat het ledenaantal niet alleen is gedaald, maar dat de gemiddelde leeftijd ook is gestegen. De fanfares zijn dus aan het vergrijzen.

Wel aanwas, maar geen doorstroming

Een verklaring voor de daling van het totaal aantal leden is dat de orkesten en fanfares maar moeilijk de musicerende kinderen aan hun verenigingen weten te binden. De verenigingen weten volgens Bart van Meijl, voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Muziek Organisatie (KNMO), wel jonge leden te trekken, wat volgens hem een positieve verandering is. Toch lijken zij deze jonge leden niet voor lange tijd vast te kunnen houden. Zij sluiten zich bijvoorbeeld niet vaak bij nieuwe verenigingen aan als ze  verhuizen naar een andere stad. In de Verenigingsmonitor zegt 60 procent van de verenigingen dat het tegengaan van de daling van het aantal verenigingsleden de allerhoogste prioriteit heeft. En dat valt niet mee: 76% zegt dat het de afgelopen 10 jaar moeilijker is geworden om nieuwe leden te vinden.

Een dure hobby

Een ander positief punt is dat een meerderheid van de verenigingen aangeeft dat de financiën op dit moment op orde zijn. Wel bestaat de vrees dat begrotingen met het aantal dalende leden de komende jaren onder druk komen te staan. Het onderhouden van een fanfare, harmonie of amateur-orkest is duur. Dirigenten zijn er voldoende, maar die kosten wel geld. Ook gaat een groot deel van de begroting op aan de zaalhuur. En de dure muziekinstrumenten zijn op een gegeven moment aan vervanging toe.

In zwaar weer

In Noord-Brabant wordt van oudsher het meest gemusiceerd door amateurs. Maar ook hier wordt de daling van het aantal verenigingsleden gevoeld: zijn in Noord-Brabant in 2014 nog zo’n 383 muziekverenigingen te vinden, anno 2017 is dat aantal gedaald tot 376. Tegelijkertijd neemt de grootte van de fanfares, orkesten en harmonieën ook af: van gemiddeld 49 per vereniging tot 47 leden per vereniging. Ook de vele fanfares en harmonieën in Gelderland en Limburg  hebben last van teruglopende ledenaantallen. Hieronder ziet u een tabel met daarin de stand van zaken in alle provincies van Nederland.

De Lithse Fanfare in Hallo Nederland

Bij de Sint-Lambertus Fanfare in Lith (gemeente Oss) herkennen ze de trends die in de Verenigingsmonitor worden geschetst. De gemiddelde leeftijd van de orkestleden van deze Brabantse fanfare loopt de laatste jaren op. En dat terwijl het orkest met ongeveer 35 musici al de ondergrens van de minimale bezetting raakt. De hoop is nu gevestigd op het jeugdorkest waar met man en macht wordt geprobeerd een nieuwe aanwas te creëren. De Lithse Fanfare bestaat al 97 jaar, maar er zijn twijfels of de honderdste verjaardag wel in goede financiële gezondheid kan worden gevierd.

Hallo Nederland gaat op 28 september 2019 langs bij een bezorgde fanfare familie die alleen lid zijn van de Sint-Lambertus Fanfare te Lith. U ziet Hallo Nederland elke werkdag rond 18. 25 uur op NPO 2.

(Bron: lkca.nl, knmo.nl, redactie Hallo Nederland)