Bevlogen Annett Andriesen over haar liefde voor zingen én talentenbegeleiding

Den Bosch is tijdens de eerste weken van september 2017 in de ban van klassieke muziek. Van de 9de tot de 16de vindt hier het Internationaal Vocalisten Concours (IVC) plaats. Een muzikaal spektakel dat met hart en ziel geleid wordt door algemeen directeur Annett Andriesen. Wij spreken met haar over haar jeugd, haar eigen carrière als mezzosopraan en natuurlijk het IVC.

“Ik lust er wel pap van”

Het is een mooie ochtend in augustus wanneer we met Annett Andriesen afspreken. Over iets meer dan een week begint de 51ste editie van het Internationaal Vocalisten Concours, waar zij algemeen directeur van is. Drukke tijden, maar Andriesen heeft er ontzettend veel zin in. “Ik lust er wel pap van”, zegt ze enthousiast als we vragen naar het IVC. Met haar duizenden anderen, want het concours trekt jaarlijks 6000 bezoekers en wordt gezien als 1 van de beste van Europa. Dat laatste komt mede door het beleid dat Andriesen voert, maar daarover later meer.

Jong geleerd

Eerst praten we met haar over waar het allemaal begon: haar jeugd. Klassieke muziek zit Annett Andriesen in het bloed. Haar moeder is zangeres en als er thuis naar muziek wordt geluisterd, dan is het klassiek. Zelf is zij 3 als zij voor het eerst de magie van deze muzieksoort ervaart. Ze herinnert het zich nog als de dag van gisteren: “Ik lag dan in mijn kinderbedje en werd huilend wakker omdat ik zo ontroerd was door de stem van de Zweedse tenor Jussi Björling, wiens muziek mijn ouders op hadden staan. Het raakte ergens een snaar. Ik denk dat dit vooral te maken heeft met bepaalde harmonieën die emoties in gang zetten.” Vanaf dat moment is klassieke muziek haar grote liefde. Op 7-jarige leeftijd gaat zij al zingen in een schoolkoor, waar ze ook solo’s krijgt. Ze weet dan al zeker dat zij zangeres wil worden. Haar ouders steunen haar volledig en ook de rest van de familie is op de hoogte van haar wens. “Ik sprak later nog weleens met tantes en ooms die zich nog konden herinneren dat ik altijd zei dat ik operazangeres wilde worden.”

Privé-opleiding

Na jaren lang zingen voor haar plezier, pakt Annett het op haar zestiende serieuzer aan. Zij begint aan een zangopleiding, maar doorloopt deze niet aan een conservatorium. “We hebben het hier over de jaren 60, nog betrekkelijk kort na de Tweede Wereldoorlog. Naar een conservatorium gaan was toen niet zo logisch. Dat was best wel duur en opera zingen was een hachelijk vak, dus heb ik de hele opleiding privé gedaan. Ik ben toen ook gaan werken in de public relations, om mijn opleiding te betalen.”
In de 10 jaar die volgen, studeert zij hard. “Naast mijn baan, studeerde ik zeker 2 uur per dag aan mijn stem. En de theorie natuurlijk, maar dat was een kwestie van zo nu en dan even doortrekken.”

Verslaafd aan IVC

Het is ook in deze tijd dat zij kennismaakt met het IVC. In 1965 komt zij hier voor het eerst. Ze is dan 17 jaar. “Ik was gelijk verslaafd”, herinnert zij zich nog goed. “Het was echt heerlijk. Ik vond het zo geweldig. Je werd zo vaak ontroerd door de deelnemers. Je ziet of ze zenuwachtig zijn en of ze de verbinding met het publiek kunnen maken”, vertelt Annett.
Na die eerste keer bezoekt zij het IVC jaarlijks samen met haar zusje. Het is voor haar iets om reikhalzend naar uit te kijken: “Ik kon soms echt niet wachten totdat het weer was.” Tijdens al die keren IVC ziet zij grote sterren uit die tijd, zoals de Roemeense zangeres Ileana Cortubąs. Een van de meest bijzondere ervaringen die zij heeft op het concours, is tijdens een optreden van Wendy Eastbourne. “Ik weet het nog goed. Zij deed haar mond open met een aria uit Elias en ze had nog geen 3 woorden gezongen of mijn zus en ik stootten elkaar al aan en zeiden: “prijs”. Zoiets voel je gewoon.” De zussen krijgen gelijk: de zangeres wordt 2de tijdens die editie.

Metafysische beleving

Het gevoel wat zij van Wendy Eastbourne krijgen, omschrijft Andriesen als ‘de metafysische kant van het zingen’. Wat ze daarmee bedoelt, vragen we haar. Andriesen legt het graag uit: “je hebt techniek, daar moet je gewoon hard aan werken. Dan heb je repertoire, dat houdt in dat je moet weten wat je zingt, en dan heb je het ongrijpbare, het overbrengen. Dat noem ik de metafysische kant. Dan kom je als zanger of toeschouwer op een level waarop al het andere gewoon wegvalt. Dat is een soort overgave aan de muziek, denk ik.”

Deelname aan IVC

In 1975 doet zij zelf mee aan het IVC en met succes: ze wint een prijs. “Die heeft me veel gebracht”, vertelt zij en ze begint op te noemen. “Ik heb in buitenlandse en binnenlandse opera’s gezongen. Dat voelde heerlijk, op zo’n groot podium staan, want dat was wat ik altijd al wilde. Ook heb ik gezongen in de VARA recitals. De VARA recitals kwamen op de radio en dan werd ik uitgenodigd om te zingen onder begeleiding van een heel goede pianist. Ik werd ook uitgenodigd bij de NCRV om mee te doen aan een tv-concours. Ik zong 1 aria en vloog er al uit. De volgende dag werd ik gebeld door de intendant (programmeur, red) van de Nationale Opera. Waarom hij mij nog niet kende? Zodoende ben ik daar beland en heb ik 40 jaar in allerlei producties gezongen. De laatste keer nog afgelopen april.”

Bevlogen bestuurder

Hoewel haar carrière als mezzosopraan goed gaat, blijft zij ook altijd andere werkzaamheden doen. Allerlei bestuurlijke functies komen op haar pad. Zij werkt onder andere voor de Raad voor Cultuur, het Fonds voor de podiumkunsten en sinds 2001 ook voor het IVC. Dat ze dit allemaal doet met een grote bevlogenheid, blijkt wel uit wat ze ons vervolgens vertelt: “Ik kom nooit bij vergaderingen aan met een stapel ongelezen documenten onder mijn arm. Ik zorg altijd dat ik ingelezen ben.”

Talentenbegeleiding

In 2007 doet zich bij het IVC de gelegenheid voor om het stokje van de algemeen directeur over te nemen. Sindsdien staat Andriesen aan het hoofd van het enige klassieke zangconcours van Nederland. Het eerste wat zij heeft veranderd? “Ik heb het concours echt geïnternationaliseerd door mijn internationale contacten aan te spreken. Voorts heb ik gezorgd dat onze activiteiten worden gefilmd, zodat er aansprekend beeldmateriaal van is. Ook heb ik het concours element uitgebreid met talentontwikkeling en laureatenconcerten.” Het talentontwikkelingsaspect is door de jaren heen uitgegroeid tot hét element waarop IVC zich onderscheidt van andere concoursen. Deelnemers worden hier na hun deelname niet losgelaten, maar juist vastgehouden. Andriesen schrijft aanbevelingsbrieven voor oud-kandidaten, helpt ze bij het maken van goede carrièrekeuzes en brengt ze in contact met de juiste mensen. Ja, dit kost heel veel tijd, maar Annett haalt er veel voldoening uit. “Het is heerlijk als iemand iets moois bereikt. Dat gun je een collega zo.”
Een van de redenen waarom zij zich zo toelegt op de begeleiding van talenten, is een nare ervaring die zij ooit had in Rio de Jaineiro. “Daar in Rio viel ik af, en was het daarna ook gelijk klaar. Ik kreeg geen begeleiding meer en daar voelde ik me zo slecht over. Je was daar een nummer, geen persoon. Ik wil dat IVC-deelnemers nooit zoiets meemaken.”

Volg het IVC

Het IVC begint op 9 september 2017. De halve finale op 12 september en de finale op 16 september zijn live te volgen via de Facebookpagina van het Internationaal Vocalisten Concours. MAX zendt de finale van het IVC op 16 september live uit vanaf 19.00 uur op NPO Radio 4. Daarnaast is Annet Andriesen op 13 september samen met een aantal deelnemers te gast bij Tijd voor MAX (elke werkdag om 17.10 uur op NPO 1).

Met dank aan Annett Andriesen.