25 jaar Met het Mes op Tafel, waar de timmerman nog altijd kan winnen van de professor

De quiz waar een timmerman van een professor kan winnen is 25 jaar op tv. We hebben het natuurlijk over Met het Mes op Tafel. Hoe is dit jubilerende programma ontstaan? En hoe komt een Met het Mes op Tafel-aflevering tegenwoordig tot stand? Wij spreken erover met eindredacteur en medebedenker Jan Kok.

Debuut

2 mei 1997, 20.19 uur. Dit is de dag en tijd waarop de allereerste aflevering van Met het Mes op Tafel te zien is op Nederland 3. Het is een nieuwe kennis- en blufquiz van de NPS, met Joost Prinsen als quizmaster. Wie op de 2e mei in ’97 op het genoemde tijdstip afstemt op het 3e net, ziet Prinsen in een decor van een café. Er is een bar, actrice Ellen Pieters staat erachter als barvrouw, er is een piano met pianist en natuurlijk ook een speeltafel. Aan die speeltafel wordt overigens geschoven met echte guldens. In die tijd nog nooit vertoond bij de publieke omroep.

Joost Prinsen is niet alleen presentator, maar ook 1 van de bedenkers van het programma.Die andere bedenker is Jan Kok. Zij kennen elkaar van Het Klokhuis, waar zij jarenlang samenwerken. Eind 1994 worden zij gevraagd om mee te denken over een opvolger voor de cultuurquiz De connaisseur. Aanvankelijk spat het enthousiasme er niet vanaf. “Ik belde Joost en die zei: “Jan, dat doen wij niet. Dan zitten we in zo’n groepje en dan verzinnen wij wat en dan is het van iedereen.”

Timmerman en professor

Geen quiz, dus. Of toch wel? Een paar weken daarna, tijdens het overleg over de teksten voor de dan komende Klokhuisopnames is het Prinsen die er op aandringt dat ze samen iets nieuws moeten ontwikkelen. “Ik zei toen tegen Joost dat ik veel te druk was met andere programma’s, dus dat ik echt geen tijd had. Bovendien interesseerde ik me eigenlijk niet voor quizzen. “De enige quiz die ik leuk zou vinden, is als een timmerman zou kunnen winnen van een professor”, vertelde ik hem toen.”

Dat van die timmerman en de professor vindt Prinsen meteen een geweldig idee. Zo’n goed idee zelfs dat hij aan iedereen bij de NPS verteld dat Kok en hijzelf een fantastisch idee hebben voor een nieuwe quiz. “Maar toen was het natuurlijk nog helemaal niets”, herinnert Kok zich.

Geboorte

Maanden gaan voorbij tot op een avond Joost Prinsen Jan Kok belt. “Wat dacht je van het combineren van kennis en poker”. “Dat is het”, zei Kok. Dit blijkt een winnende combi. “Opeens zagen we het voor ons.” De quiz waarbij de timmerman van de professor kan winnen is geboren.

Na weer een hele tijd van onderzoek naar pokerregels, proefspelen en telkens schaven aan het concept, ligt er in het najaar van 1996 een duidelijk plan en is het tijd voor de pilot. “Maar toen waren er natuurlijk ook weer veel dingen waar mensen tegen waren. Want bij een quiz horen natuurlijk jingles, maar wij wilden live met een piano. En nee, het moest echt met kandidaten achter desks, maar wij wilden per se de ronde tafel. De quiz moest multiple choice, maar wij wilden graag open vragen. De antwoorden moesten getypt worden, maar wij vonden het leuk als er gewoon geschreven werd.”
De makers trekken uiteindelijk aan het langste eind. Op de pilot is veel aan te merken, uit de tekortkomingen worden lessen getrokken en in de eerste maanden van 1997 worden 13 afleveringen opgenomen. De eerste uitzending is op 2 mei een feit. Tot vreugde van de makers kan de symbolische timmerman inderdaad winnen van de eveneens symbolische professor. “In de 1e reeks won een pompbediende en er is ook eens een specialist uit het ziekenhuis verslagen door een mevrouw die bij de nummerinformatiedienst werkte. En een buschauffeur won van een advocaat.”

Hoe werkt Het Mes?

Inmiddels gaat de quiz dus al 25 jaar mee. Het basisconcept is nog steeds hetzelfde en ook het decor ademt nog dezelfde sfeer. Toch is er met de tijd natuurlijk wel wat veranderd. Het Mes verhuist van de NPS naar MAX, heeft Joost Prinsen het stokje overgedragen aan Herman van der Zandt, staat Mylou Frencken achter de bar, wordt er live muziek gemaakt en is er publiek aanwezig. Wat altijd hetzelfde is gebleven, is de overweldigende interesse van het publiek om mee te doen als kandidaat.

Wie mee wil doen, kan eerst online de voorselectie spelen. Meer dan 22 vragen goed? Dan is aanmelden een prima idee. Dit kan door het aanmeldformulier online in te vullen of per post toe te sturen. Alle aanmeldingen komen binnen bij de redactie, waarna er telkens een aantal mensen worden uitgenodigd voor de selectiedag. “Als ze 50 van de 90 vragen goed hebben, hebben ze de test gehaald. Daarna gaan we met ze in gesprek om even te peilen hoe de mensen zijn. Op basis daarvan stellen we de kandidaten per aflevering samen. Hierna volgt een ronde van proefspelen, om de spelregels nog eens door te nemen.”

Vragenkrakers

De vragen die zij vervolgens in de uitzending voorgeschoteld krijgen door presentator Herman van der Zandt, worden gemaakt door de redactie en Jan Kok zelf. “En we hebben ook nog een aantal andere vragenmakers die dit voor ons doen.” Daarna gaan de vragen naar de zogenoemde vragenkrakers. “Het zijn natuurlijk allemaal open vragen, waardoor je dus ook onverwachte antwoorden kunt krijgen. De vragenkrakers kijken daarom specifiek naar of de vragen verkeerd geïnterpreteerd kunnen worden en of er synoniemen mogelijk zijn voor de antwoorden.”

Dit is erg belangrijk om verwarring te voorkomen, zo wordt in de beginjaren van de quiz al duidelijk. “Ooit hadden we een vraag over het stadion van Sparta. Hoe dat nu eigenlijk heette, Het Kasteel of Spangen? Dus wij bellen het bestuur van Sparta en daar zeiden ze: “allebei de antwoorden kloppen”. In de aflevering waarin die vraag werd gesteld zat toevallig iemand uit Rotterdam die zei dat dit niet zo was, omdat de wijk Spangen heet en het stadion Het Kasteel. Wij uitleggen dat het bestuur van Sparta had gezegd dat het allebei goed was. Een week later stond in de Volkskrant een foto uit de jaren ’30 van het toegangshek van het stadion van Sparta en daar stond op ‘Het Kasteel Spangen’. Niemand wist dat dus meer en daarom hebben we bedacht dat we mensen nodig hebben die altijd alle alternatieve antwoorden opzoeken.”

Muziek

Kloppende vragen zijn natuurlijk het allerbelangrijkste bij een quiz, maar bij het Met het Mes op Tafel heeft ook de muziek een belangrijke rol. Muziek van pianist Klaas van Dijk (broer van de overleden Martin van Dijk, die vanaf 1997 de toetsen beroerde in het programma) en Mylou Frencken. “Bij de muziekkeuze houden we wel rekening met de kandidaten. Als er 3 mensen meedoen van in de 60, zullen we eerder wat oudere nummers kiezen dan nieuwere. De kans is dan doorgaans groter dat zij hier iets van weten.”

Jubileumreeks

Lijkt het u leuk om mee te doen aan Met Het Mes op Tafel? Nieuwe kandidaten kunnen zich altijd aanmelden. Kijkt u liever naar het programma dan dat u meedoet? Op 9 mei 2022 start er een nieuwe reeks, waarin ook veel aandacht is voor het 25-jarig jubileum. Zo komt Joost Prinsen langs en worden er oude Met het Mes op Tafel-fragmenten getoond.

Op 8 mei 2022 is Joost Prinsen te horen in het MAX-radioprogramma De Perstribune. Op 9 mei 2022 besteedt het MAX-radioprogramma Goeiedag Haandrikman! van dj Bert Haandrikman ook aandacht aan 25 jaar Met het Mes op tafel en het nieuwe seizoen van deze quiz.

Met het Mes op Tafel, vanaf 9 mei 2022, 19.50 uur op NPO 2.