Zelf compost maken met groente- fruit- en tuinafval

Met resten van groente en fruit uit de keuken en tuinafval (gft-afval) kunt u waardevolle compost maken. Deze verrijker van de bodem levert niet alleen voedsel, maar verhoogt daarnaast de biodiversiteit.

Compost als een bodemverbeteraar

Tijdens het afbreken wordt gft-afval door onder andere insecten, wormen, schimmels en bacteriën omgezet in compost, composteren genoemd. In het geval van een open composthoop gaat daar veel warmte mee gepaard, wat eventuele ziektekiemen en onkruidzaden doodt. Er blijft een humusrijke substantie over, rijk aan voedingsstoffen en het is daarmee een perfecte bodemverbeteraar.

Compostmanieren

Er zijn verschillende manieren van composteren. Afhankelijk van de beschikbare ruimte, hoeveelheid te composteren afval en verhouding tussen het tuin- en keukenafval. Heeft u geen tuinafval, dan kunt u kiezen voor een gesloten systeem. Dit kunt u ook op het balkon of in de keuken kwijt. Afhankelijk van het gekozen systeem neemt het composteren minimaal 4 maanden tot wel een jaar in beslag. De compost is klaar als het donkerbruin van kleur is en kruimelig van structuur.

Composthoop of open compostbak

Voor een composthoop of open compostbak heeft u veel ruimte nodig. Reken op een omvang en een hoogte van minimaal 1,5 meter. U kunt het gft-afval los op de grond leggen of in een bak van bijvoorbeeld hout, gaas of takken. Het is handig om op de bodem tegels te leggen, zodat u een duidelijk begin van de bodem heeft. Zorg er in dat geval wel voor dat er genoeg mogelijkheid overblijft voor het bodemleven om in de bak te komen. Plaats de hoop of bak in de halfschaduw met enkele uren zon per dag. En minimaal 5 meter van een vijver of sloot vandaan, aangezien de meststoffen het water anders kunnen vervuilen.

Compostvat

Voor tuinen met weinig ruimte is een gesloten houten of plastic compostvat geschikt. Deze zijn bij de meeste tuincentra te koop. Houd er hierbij wel rekening mee dat u in dit geval koud composteert. Eventuele ziektekiemen en onkruid zullen niet door warmte gedood worden.

Compostvat voor de keuken of balkon

Ook in de keuken of op het balkon is het mogelijk om keukenafval te composteren. Daarvoor zijn verschillende kleine systemen verkrijgbaar, zoals de composteertrommel en de wormenbak. Voor de wormenbak heeft u speciale compostwormen nodig. Ze eten het gft-afval op en poepen voedselrijke compost uit. Zorg dat de wormenbak niet te warm en niet te koud wordt en gooi er liever geen citrusvruchten, hete pepers en knoflook bij. Daar houden de wormen namelijk niet zo van.

Bokashi

De fermentatiemethode Bokhasi is afkomstig uit Japan en wordt ook steeds populairder in Nederland. In dit geval wordt het afval niet gecomposteerd, maar gefermenteerd. Het sap dat hierbij vrijkomt is het eindproduct. Het afval zelf wordt geen compost, dus dit is een methode op zich en behoort dus niet tot het composteren zelf.

Pas op voor broeikasgas

Zorg voor voldoende doorluchting, vochtigheid en variatie van de composthoop. Dan krijgt u geen last van ongewenste gassen en stank. Als het rottingsproces plaatsvindt zonder zuurstof kan er methaan of lachgas ontstaan. Beide schadelijke broeikasgassen. Keer in het geval van een composthoop het geheel elke 6 weken ondersteboven, omzetten genaamd. Dit geeft lucht en versnelt het composteren. In het geval van een halfopen of gesloten compostvat kunt het afval niet omzetten. Een zeer gevarieerde gft-samenstelling is dan extra van belang.

Variatie en wat mag wel en niet voor compost gebruikt worden?

Een grote variatie aan gft-afval geeft het beste effect. Zorg voor vochtig en droog materiaal, stevig en slap, grof en fijn, koolstofrijk (zaagsel, snoeihout, stro, boombladeren) en stikstofrijk (gras, mest, tuinafval). Heeft u veel tuinafval, leg dit dan niet in 1 keer, maar op verschillende momenten op de composthoop. Niet alles wat in de gft-bak mag, mag ook vanzelfsprekend op de composthoop. Leg er bijvoorbeeld nooit gekookt voedsel, botten en vlees op. Dat verteert niet goed. Verklein om die reden ook te grof afval. Knip takken in kleinere stukken. Meng gras en gft-afval met droog materiaal als takjes, stro en bladeren. Zo krijgt u afwisseling en structuur in uw hoop. Bladafval kunt u beter op een aparte plek laten composteren, omdat dat veel meer tijd in beslag neemt.

Verder zijn onder andere brood, kaaskorsten, koffiepads en theezakjes, gestold vet, visgraten, zieke planten, snijbloemen uit de handel en schillen van niet-biologische aardappelen en citrusvruchten niet geschikt. In het geval van brood omdat dit gaat schimmelen. In het geval van snijbloemen en niet-biologische schillen, omdat hier vaak chemische middelen op zitten. Op de website van Milieu Centraal kunt u een uitgebreide lijst terugvinden.

Vochtigheid

Voor een goede vertering mag de compost niet te droog en niet te nat worden. Bij grote hoeveelheden water of regen spoelen de voedingstoffen weg. Ook kan er dan een tekort aan lucht ontstaan. Is de compost te droog, dan stopt de vertering. Een half beschutte plek is daarom ideaal. Onder een afdak of in een open veld is minder geschikt. Controleer af en toe de vochtigheid en voeg eventueel een kleine hoeveelheid water toe als het te droog is en dek af bij veel regen.

Fruitvliegjes

Een invasie van fruitvliegjes voorkomt u door fruitresten op de composthoop goed af te dekken met een laag tuinafval of karton.

(Bron: Natuurmonumenten, Milieu Centraal, Intratuin, Buitenleven, De Tuinen van Appeltern, VT Wonen, Groei & Bloei. Foto: Shutterstock)