Ventileren bij kou: tips voor een goede luchtkwaliteit bij zo min mogelijk warmteverlies

Er is veel te doen over ventilatie in openbare ruimtes. Om het risico op besmetting met het coronavirus te verlagen is goede ventilatie onontbeerlijk. Naast virussen kan slecht geventileerde lucht ook verontreinigingen, chemische stoffen en schimmels bevatten. Voor openbaren ruimtes is daar nu volop aandacht voor, maar ook voor thuis is het goed om stil te staan bij het binnenklimaat.

Gezondheidsklachten

In slecht geventileerde ruimtes raakt de lucht steeds sterker verontreinigd met allerlei stoffen die gezondheidsklachten kunnen geven zoals hoofdpijn, luchtwegklachten, dufheid of geïrriteerde ogen. Veel vocht in huis kan daarnaast leiden tot meer huisstofmijt en schimmelvorming. Ook voor mensen die last hebben van huisstofmijt is ventileren daarom essentieel. Daarnaast geven veel zaken in huis zelf vaak schadelijke stoffen als formaldehyde af. Zoals nieuwe meubels, vloerbedekking en bouwmaterialen. Ook gas uit het gasfornuis, rook van sigaretten, de houtkachel of kaarsen hebben een negatieve invloed op de luchtkwaliteit.

CO2-gehalte in huis

Een goede indicatie van de luchtkwaliteit in huis is het CO2-gehalte. In een niet-geventileerde ruimte waar mensen verblijven en CO2 (koolstofdioxide) uitademen loopt het CO2-gehalte langzaam op. Een maximum van 800 ppm (parts per million) is ideaal, 1.000 ppm acceptabel en 1.200 is de bovengrens. Ter vergelijking: in de buitenlucht ligt het CO2-gehalte al snel onder de 500 ppm. Vanaf 1.400 ppm wordt het denk- en concentratievermogen aangetast, is te lezen op wetenschappelijke nieuwssite Scientias. Wie met de ramen wagenwijd open de woning lucht zal merken dat het CO2-gehalte in huis ook richting de lage waarden van buiten gaat. Na het sluiten van de ramen loopt het gehalte echter weer snel op. Vooral in de slaapkamer kan het gehalte ’s nachts naar schrikbarende waarden oplopen als de ramen en ventilatieroosters dicht gehouden worden.

CO2-gehalte meten en verlagen

In openbare ruimtes wordt de lucht vaak ververst met mechanische ventilatiesystemen. Waardoor het CO2-gehalte ook binnen de perken gehouden kan worden. Nieuwe huizen zijn tegenwoordig ook vaak van mechanische ventilatie voorzien. Toch zetten de bewoners dergelijke ventilatiesystemen nog weleens uit, vanwege het geluid dat ze produceren, zegt Rob van Strien van de GGD Amsterdam en voorzitter van de landelijke GGD-werkgroep binnenmilieu tegenover het NRC. Om het CO2-gehalte te verlagen is het echter zeer belangrijk om de afzuiging wel aan te laten en anders eventuele aanwezige roosters.

Voor wie wil weten hoe het met het CO2-gehalte in huis gesteld is kan dat met een meter controleren. Ze zijn al vanaf een paar euro te koop, meldt het NRC, maar dan wel van discutabele kwaliteit. Meters van rond de 70 euro bieden betere kwaliteit. Maar u hoeft niet per se geld uit te geven om te controleren of er in uw huis sprake is van ventilatie. U kunt wellicht een meter lenen of anders uw hand tegen roosters houden om te voelen of u een luchtstroom ervaart.

Vocht en schimmelvorming

De was drogen, koken, douchen of veel kamerplanten in huis, allemaal redenen waardoor de luchtvochtigheid in huis flink kan stijgen. Wat meer huisstofmijt en schimmelvorming tot gevolg kan hebben. De badkamer is veelal de meest vochtige plek in het huis en een dankbare nestelplek voor schimmels. Schimmels kunnen de luchtwegen behoorlijk irriteren. Schimmelvorming in badkamer en op andere vochtige plekken in huis kan voorkomen worden door te ventileren. Heeft u geen intern ventilatiesysteem dan helpt het om na het douchen de deur open te laten staan zodat de vochtige lucht weg kan. Zorg er wel voor dat u een raam open zet in een vertrek nabij de badkamer, want anders blijft de lucht alsnog in huis hangen. Heeft u een vochtige kelder? Ook dan is het ventileren erg belangrijk. Zet bijvoorbeeld de deur naar de kelder geregeld open en controleer de ruimte op vochtplekken of schimmels.

Ventileren tegen aërosolen

In kleine, slecht geventileerde ruimtes blijven aërosolen, de kleine druppeltjes met virus, langer aanwezig, blijkt uit onderzoek. Ventileren zorgt ervoor dat de concentratie sneller afneemt. De lucht wordt dan namelijk verdund en vervuilingen kunnen makkelijker worden afgevoerd. Zo wordt de concentratie van aërosolen ook verminderd, wat de kans op besmetting verkleint.

Tips voor het ventileren en om warmteverlies te voorkomen

Ook in oude huizen, met allerlei gaten en kieren, is de natuurlijke ventilatie niet altijd voldoende. En zeker in moderne, goed geïsoleerde huizen is ventilatie een punt van aandacht. Milieu Centraal heeft tips hoe u de lucht in huis gezond kunt houden, met zo min mogelijk warmteverlies.

• Laat ventilatieroosters open, dan is de aan- en afvoer van lucht alijd goed geregeld. Heeft u klepraampjes, zet die dan op een kier als u thuis bent.
• Reinig de roosters minstens 1 keer per jaar met een borstel of stofzuiger. Soms kan de kap eraf, die u dan ook kunt schoonmaken met een sopje.
• Zorg dat de lucht in huis kan doorstromen. Onder deuren is een ruimte van minstens 1,5 cm raadzaam. Maak te lange deuren anders iets korter of voorzie ze van een rooster.
• Zorg voor extra ventilatie in de keuken en badkamer. Gebruik de afzuigkap tijdens het koken en een inbouwventilator in de badkamer tijdens en na het douchen.
• Kijk bij een verbouwing, het isoleren van uw huis op bij het vervangen van ramen of kozijnen meteen ook hoe u de ventilatie kunt verbeteren. Bijvoorbeeld met winddrukgeregelde roosters in de kozijnen of een ventilatie-unit in de woonkamer. Winddrukgeregelde roosters reageren op de wind. Ze gaan wat meer dicht als er veel wind op het rooster staat en wat meer open als de wind zachter is. Zo heeft u minder koude tocht en warmteverlies, maar wel verse lucht.

Als u uw huis gaat isoleren, worden ook naden en kieren aangepakt. Zo gaat een deel van de natuurlijke ventilatie verloren. U kunt dat op andere manieren compenseren. Bij het vervangen van ramen of kozijnen, kunt u bijvoorbeeld meteen ventilatieroosters in de nieuwe ramen of kozijnen laten plaatsen. En dan het liefst roosters die reageren op de winddruk (zelfregelende roosters). In de woonkamer kunt u kiezen voor een ventilatie-unit in de buitenmuur die de warmte terugwint en ‘vraaggestuurd’ is. Een CO2-meter bepaalt dan hoeveel verse lucht er nodig is en in welke mate er geventileerd moet worden. Zo’n unit biedt comfort, aangezien de koude lucht wordt voorverwarmd, en is energiezuinig.

Luchten is geen vervanging van ventileren

Denkt u, ik lucht mijn huis elke dag dus ik zit goed? Helaas, luchten is niet hetzelfde als ventileren. Ventileren moet namelijk 24 uur per dag gebeuren, het hele jaar door. Luchten is wel handig om vervuilde lucht snel kwijt te raken. Meestal is 10 tot 30 minuten luchten dan al voldoende. ’s Ochtends de slaapkamer luchten is bijvoorbeeld een goed idee. Zet ook een raam of deur in de woonkamer open als er is gerookt. Als de vervuilde lucht weg is, heeft luchten geen effect meer. Lucht daarom alleen als het echt nodig is en zo kort mogelijk in kamers waar de verwarming aan staat. Zet de verwarming tijdens het luchten liever even uit zodat u niet onnodig warmte verliest.

Lees ook: het binnenklimaat in coronatijd en meer over het creëren van een goed binnenklimaat.

(Bron: NRC, Scientias, Milieucentraal, archief)