Zenuwpijn

Een zenuw die beschadigd, bekneld of ontstoken is, zorgt voor erg veel pijn. Maar hoe kom je er achter dat het om een zenuw gaat? En is er dan wat aan te doen?

Nociceptieve

Er zijn twee soorten pijn: de pijn die direct voelbaar is na een verwonding. Dit heet nociceptieve pijn en ontstaat door prikkeling van zenuwuiteinden en door de stoffen die vrijkomen door het trauma. De prikkeling wordt naar het ruggenmerg geleid en zorgt gelijk voor een spierbeweging. Dat gaat zo met een kneuzing, verstuiking en bij een brandwond. Pijnstillers als paracetamol en ibuprofen helpen meestal goed tegen dat soort pijn.

De andere vorm heet neurogene pijn of neuropathie. In dat geval is er ergens een zenuw aangedaan, waardoor er signalen naar de hersenen gaan die als pijn gevoeld worden. Maar waar dat precies zit, is niet gelijk duidelijk. Kiespijn is zo’n soort pijn, de tandarts moet soms goed zoeken welke kies nu is ontstoken. Of bij een hernia: de pijn wordt gevoeld in het been, maar de beknelde zenuw zit in de rugwervel. Dat soort zenuwpijn is moeilijker te bestrijden en reageert niet goed op die gewone pijnstillers.

Diagnose

Een zenuw bevat allerlei soorten zenuwvezels. De dikke gaan naar de spieren. Als de dikke vezels in de knel zitten, beweegt men de spieren niet meer goed en raken ze verlamd. De kleinere zenuwvezels zijn bedoeld voor het gevoel, zoals bij een aanraken. Als die zenuwvezels niet goed werken, krijgt men een doof gevoel in de huid. Nog kleinere zenuwvezels gaan naar de warmtesensoren in de huid. Die geven een brandend of juist koude gevoel. De zogenaamde autonome vezels gaan naar de organen en regelen de werking daarvan zonder dat we dat in de gaten hebben. Zij regelen de hartslag, ademhaling en spijsvertering. Als die vezels niet goed werken, raakt de bloeddruk in de war, ontstaat diarree of kan de plas niet goed worden opgehouden. De oorzaak van de zenuwaandoening bepaalt welke soort vezels zijn aangedaan en dus de verschijnselen. Dit kan een brandend of stekende pijn zijn of juist voelen als een elektrische schok. Neuropathische pijn kan maanden tot jaren aanhouden – lang nadat het letsel genezen lijkt te zijn.

Oorzaak

Soms is één zenuw aangedaan. Zo’n zenuw kan in de knel zitten, zoals bij een hernia of een carpaal tunnel syndroom (een beknelling in de pols met pijn in de handen). Aangezichtspijn, de trigenimus neuralgie, is ook zo’n voorbeeld. Daarbij wordt schietende pijnen in het gelaat ervaren bij bepaalde bewegingen van de gezichtsspieren of aanrakingen in de mond.

In andere gevallen is een zenuw ontstoken door een virus, zoals bij gordelroos. De huid herstelt meestal wel na een maand, maar de aantasting van die zenuw kan jarenlang duren en een vreselijke pijn geven. Als een been is afgezet, kun men toch pijn in dat been voelen. Dat heet fantoompijn en is een soort zenuwpijn.

Het is ook mogelijk dat veel meer zenuwen zijn aangedaan. Men spreekt dan van polyneuropathie. In Nederland lijden een paar 100.000 mensen hieraan. Dit komt veel voor bij diabetes, alcohol misbruik en een tekort of juist teveel aan vitamine B6. Ook bepaalde soorten chemotherapie hebben de bijwerking dat zenuwen worden aangetast. Soms is er een erfelijke aandoening die de zenuwen beschadigd. Maar het kan ook door een trauma of operatie komen. In een derde van de gevallen wordt nooit een oorzaak gevonden.

Behandeling

Van zenuwpijn kan men behoorlijk depressief van worden. Antidepressiva worden daarom vaak voorgeschreven bij dit soort chronische pijn, zoals amitriptyline of duloxetine (Cymbalta). Die helpen tegen depressie, maar in lagere dosering ook tegen zenuwpijn. Helaas is de pijn moeilijk te bestrijden met gewone pijnstillers. Soms wordt morfine gebruikt, maar ook dat helpt niet zo goed. Anti-epileptische medicijnen zoals carbamazepine (Tegretol) of pregalabine (Lyrica) werken in sommige gevallen. Maar al dit soort middelen hebben natuurlijk bijwerkingen. Een pijnspecialist kan met een injectie een zenuw stilleggen, waardoor de pijn vermindert. Soms gaat men door de pijn anders bewegen en daardoor kunnen weer andere spierklachten ontstaan. Dan kan een revalidatiearts helpen.

Als de zenuwpijn door een beknelling komt, knapt het na verloop van tijd meestal wel op. Maar als er sprake is van een polyneurpathie, zijn de klachten meestal blijvend. Soms helpt het om de zenuw door de huid heen te prikkelen. Dat heet TENS: Transcutane Electro Neuro Stimulatie. Er worden electroden op de huid bevestigd, waarna het apparaatje lichte stroomstootjes afgeeft die de zenuw prikkelen. Daardoor gaat deze minder pijn doen.

Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 13 januari 2015.